Geri Dön

Sağlık hizmetlerinin Türkiye'deki dağılımının faktör analizi ve bilgisayar yardımıyla çözümlenmesi

Başlık çevirisi mevcut değil.

  1. Tez No: 19761
  2. Yazar: NİHAL RAKICI(YELKENKAYA)
  3. Danışmanlar: PROF.DR. ÖNER ESEN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Sosyal Hizmetler, Social Services
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1992
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 167

Özet

ÖZET ========= Birinci bölümde bu çalışmanın amacı. Yöneylem araştırması tekniklerinin ve bilgisayarın öneminden söz edilmiştir. ikinci bölümde ise çok değişkenli analiz teknikleri ele alınmıştır. Bu tekniklerin; birimlerden gözlenen birden çok değişkenin aralarındaki ilişkilerin dikkate alınarak birlikte ve eşanlı olarak analiz edilmesi olduğunu ve bu tanıma göre birden çok değişkenin ayrı ayrı analiz edilmesinin çok değişkenli istatistiksel analiz olmayacağı belirtilmiştir. Çok- değişkenli analiz tekniklerinin teorik temelleri çok daha önceleri bilinmesine karşın tekniklerin yaygın olarak kullanılmasının son 30 - 35 yıla rastladığı, bunun nedeninin ise hesaplama güçlüklerinin olduğu ancak bugün bilgisayarların kullanımının yaygınlaşması ile bu tekniklerden geniş ölçüde yararlanıldığı ortaya konmuştur. Söz konusu tekniklerin birçok araştırmacılarca iyi anlaşılamaması, bunun sonucu olarak da yarar ve öneminin yeterince değerlendirilememiş olması, en yaygın oldukları gelişmiş ülkelerde bile hala basit istatistiksel yöntem ve tekniklerin daha çok kullanılmakta olduğu anlatılmıştır. Daha sonra çok değişkenli analiz teknikleri olan; Diskriminant Analizi, Çok Boyutlu ölçekleme Analizi, Kanonikal Analiz, Kümeleme Analizi, Çok Değişkenli Varyans Analizi ve Çoklu Regresyon hakkında kısa bilgiler verilmiştir. üçüncü bölümde ise çalışmanın temelini oluşturan çok değişkenli analiz tekniği olan faktör analizinin Tarihsel geli-simi, Tanımı, Amaçları, Varsayımları, Başlıca aşamaları ve kullanıldığı bilim dalları tanıtılmıştır. 1900 lü yıllarda başlayan 1930 - 1950 yıllarında hız kazanarak devam eden Faktör Analizi tekniği, matematiğin genel gelişiminin bir parçası olmakla beraber, esas itibariyle psikoloji bilim dalı içinde geliştiği, 1950 den sonra bilgisayarların gelişmesi ile Faktör Analizinin bilgisayarlarla yapılmasını sağlayan ve çeşitli alanlarda objektif kriterlerin ortaya çıkarılmasına yönelik önemli gelişmeler olduğu anlatılmıştır. Faktör Analizinin teorik yapısının çoğunluğu matematiksel yönlü F.Galton, Kari Pearson, Charles Spearman, Cyril Burt, Godfrey H. Thompson, Truman L. Kelley, Harold Hotelling, Kari J. Holzinger ve Louis L. Thurstone gibi bilim adamlarının ça¬ lışmalarıyla kurulmuştur. 1953 yılında faktör analitik çözümlerle ilgili asıl modern çağı başlatan gelişme, John fl. Caroll tarafından gerçekleştirilmiştir. Bütün bu gelişmelere rağmen bunlardan tam olarak yararlanma olanağı ancak bilgisayarlar yardımıyla başarılmıştır. Böylece Faktör Analizinin bilimsel bir teknik olarak kullanılması çok daha sağlam temellere oturtulması gibi, kullanım alanının hayli genişlemesini sağlamıştır. Faktör Analizi veriler arasındaki ilişkilere dayanarak verilerin daha anlamlı ve özet bir biçimde sunulmasını sağlayan bir çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemidir. Faktör Analizinin en yaygın olduğu kullanım amacı ise çok sayıda değişkenlerle ilgili, genellikle çok daha fazla sayıdaki veriler setinin azaltılması ve basitleştirilmesi olduğu söylenebilir.Faktör Analizinin başlıca aşamalarının, korelasyon matrisinin elde edilmesi, bu matristen faktörler türetilerek“Çevrilmemiş Faktör Matrisinin”oluşturulması, faktörlerin rotasyonu - ile“Çevrilmiş Faktör Matrisinin”elde edilip bu matrisin yorumlanması olarak açıklanmaktadır. Faktör analizinin Sosyal Bilimlerde ve işletmecilik alanında kullanılmasına ilişkin gelişmelere değinilerek; artık bu analiz tekniğinin hemen hemen bütün bilim dallarında kullanılan bir araştırma yöntemi olduğu anlatılmıştır. Dördüncü bölümde başlıca faktör türetme metodları ele alınmıştır, önce basit faktör metodu olan iki faktör, tiki ortak faktör ve Sentroid yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir. Spearman tarafından ortaya atılan iki faktör yönteminin faktör analizine ilk yaklaşım olduğu, her değişkenin bir genel faktörle açıklanabileceği konusuna değinilmiştir, iki ortak faktör yöntemi ile iki faktör yöntemi arasındaki en önemli fark, ilk yöntemde tek değişkene ait olan özgül faktörler yerine, diğer yöntemde grup faktörlerinin ele alınmasıdır, iki ortak faktör yönteminde her değişken biri genel, diğeri grup faktörü olmak üzere yalnızca iki ortak faktörden etkilenmiş olur. Hesaplamadaki kolaylıklardan dolayı Sentroid yönteminin önceleri etkin olarak kullanıldığı ancak bilgisayar teknolojisindeki gelişmelerden sonra önemini yitirdiği yerini matematiksel olarak daha kesin yöntemlerin aldığı belirtilmiş ve faktör türetmede asıl unsur olan faktör ağırlıklarının hesaplanmasında bazı sübjektif karar ve tercihlerin gerektiği bu nedenle de aynı korelasyon matrisinden alternatif sentroid fak-törlerinin türetilmesi olanağı olduğu ortaya konulmuştur. Bilgisayarların gelişmesi ile uygulanmaya başlanan asal bileşenler yöntemi; belirlenecek varyansı maksimuma çıkarmayı, ön planda tutmaktadır. Sentroid yönteminin sonuçları ortak faktör analizinin sonuçlarına benzerlik gösterirse de bunun nedeninin değişkenlerin kendine göre varyansının sıfıra doğru yaklaşması olduğu söylenebilir. Asal faktör modelinin, asal bileşenler modelinin indirgenmiş korelasyon matrisine uygulanışı, yani asal bileşenler yönteminde değişkenlerin tüm varyansları çözümlenirken, asal faktör modelinde, ise yalnızca ortak varyansların faktörler açısından ele alındığı anlatılmıştır. Daha sonra Çoklu Faktör Analizine geçilmiştir. Bilinmeyen kütle parametrelerinin tahmininde çok kullanılan ençok olabi¬ lirlik yönteminden sonra 1954 de Thurstone tarafından, indirgenmiş korelasyon matrisinin köşegen dışı elemanlarını minumum kılarak Minres yöntemini önermiştir. Kanonik yöntem ise iki grup değişken arasındaki ilişkiyi açıklamak üzere geliştirilmiştir. 1965 yılında Kasler ve Caffrey'in geliştirdikleri Alfa Faktör Analizi değişkenler için ortak faktörlere karşılık gelen değişkenler evreninde, maksimum korelasyona sahip olacak şekilde belirlenmeleri olduğu belirtilmiştir. Son olarak da 1953 de Guttman, değişkenlerin arasında görülen ilişkileri çoklu ve kısmi korelasyon yaklaşımlarıyla açıklamaya çalışmış ve görüntü analizini geliştirmiştir. Beşinci bölümde, türetilecek faktör sayısının belirlenmesi incelenmiştir. Türetilecek faktör sayısını belirlemede kullanılan kriterlerin kesin olmamalarına karşın, faktörlerin önemsiz dere-cede varyan3 içerdiği veya açıklayabildiği noktada faktör tü retme işleminin durdurulduğu ortaya konulmuştur. Uygulamada en çok kullanılan kriterlerden Kaaier kriteri, ancak eigendeğeri - en az 1 olan faktörlerin türetilmesin! öngördüğü, Scree test kriteri ise faktörlerin efgendeğerlerinin faktör sayısı ile birlikte bir grafikte gösterilmesi esasına dayandığı konusu incelenmiştir. Altıncı bölümde türetilen faktörlerin rotasyonu ve yorumu ile rotasyon için geliştirilen kriterler incelenmiştir. Bu bölümde korelasyon matrisine faktör türetme metodlarının uygulanmasıyla elde edilen faktör matrisinin birçok hallerde bu şekliyle anlamlı sonuçlar elde edilmesine yeterli olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu durum nedenleriyle açıklandıktan sonra, ortogonal ve oblik olmak üzere iki rotasyon türünün olduğu, söylenmiştir. Oblik rotasyonun daha gerçekçi olmasına rağmen matematiksel güçlükler ve sınırlamalar nedeniyle ortogonal rotas yonun daha çok tercih edildiği konusu üzerinde durulmuştur. Ofelife rotasyonda faktörlerin birbirleriyle korelasyonu olduğu belirtilmiştir. Yine bu bölümde her iki rotasyonun bilgisayarlarla yapılması için geliştirilmiş bulunan rotasyon kriterleri incelenmiştir. Rotasyonda analitik olarak tek çözüm bulunamaması nedeniyle 1947 de Thurstone ' nun basit yapı ilkelerini geliştirmiş tir. Daha sonra satır faktör ağırlıklarının karelerinin varyan sını maksimize eden Quartimax yöntemi ve her sütundaki faktör ağırlıklarının karelerinin varyansını maksimize etmeye yönelikVarimax yöntemi ele alınmıştır. Yine aynı bölümde oblik rotasyon kriterleri olan, Oblimax, Quartimin ve Oblimin yöntemlerine kısaca değinilmiştir. Altıncı bölümün 2. önemli konusu faktörlerin yorumudur. Burada çevrilmemiş, çevrilmiş faktör matrislerinin nasıl yorumlanabileceği ve faktör ağırlıkları ile“ ilgili kriterler anlatılmıştır. Yedinci bölümde faktör analizi ile yapılan bir uygulama örneği olarak ”Sağlık hizmetlerinin Türkiye'deki dağılımının Faktör Analizi ve Bilgisayar yardımıyla çözümlenmesi" yer al maktadır.

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    887870

    Searching for the impact of network connectivity on borrowing performance: The case of Turkey

    Ağ bağlantısının ikincil şehirlerin performansına etkisinin araştırılması: Türkiye örneği

    EĞİNÇ SİMAY ERTÜRK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EMİNE FERHAN GEZİCİ KORTEN

  2. Tez No

    462516

    Palyatif bakımda sosyal destek algısı: Ankara örneği

    Perception of social support in palliative care: the case of Ankara

    ÖZLEM KAHRAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Sosyal HizmetlerSelçuk Üniversitesi

    Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİYE MAVİLİ

  3. Tez No

    830495

    Bayesian belief network-based contractor profitability risk assessment for PPP hospital projects in Turkey

    Türkiye'deki KÖİ hastane projeleri için Bayesian inanç ağı tabanlı müteahhit karlılık risk değerlendirmesi

    ALPER ASLANTAŞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    İnşaat MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA TALAT BİRGÖNÜL

    PROF. DR. İREM DİKMEN TOKER

  4. Tez No

    805056

    Türkiye'deki bebek ölüm hızının 2009-2019 yılları arasındaki değişiminin incelenmesi

    Investigation of change in infant mortality rates between 2009-2019 in Turkey

    İPEK AÇIKSÖZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    BiyoistatistikEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    Biyoistatistik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KEVSER SETENAY ÖNER

  5. Tez No

    781718

    Türkiye'de sağlık turizmin ekonomik boyutu

    Economic dimension of health tourism in Turkey

    SONGÜL TEMEL TEPE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    TurizmSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÜMİT NALDÖKEN

Geri Dön