Kent biçimi-ulaşım etkileşimine ilişkin (tarihsel ve güncel) yaklaşımlar ve İstanbul örneği
Historical and contemporary approaches to urban form-transportation relation and a case study of İstanbul
- Tez No: 201270
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ulaşım, Şehircilik ve Bölge Planlama, Transportation, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kent biçimi, kent makroformu, kentiçi ulasım, sehir planlama, stanbul, Urban form, urban macroform, urban transport, city planning, stanbul
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Gelismekte olan ülkelerde kentlesme ekonomik ve sosyal degisimin etkin bir egilimidir. Belli ihtiyaçları saglamak için olusan kentsel hareketlilik sorunu (ulasım), kentlerin yayılmasının ve nüfusun kentlesme oranındaki artısının kısmen kentlesmeye yansıması ile çogalmıstır. Gelisme yönünde yapılan müdahaleler dogayı tüketerek yapay çevreye dönüstürmektedir. Kent biçiminin -kentiçi ulasım teknolojisinin gelisimi kosutunda- kontrolsüz biçimlenisi sonucu karsıkarsıya kaldıgı bu durum; nüfus?erisilebilirlik iliskisi, kentin (sıçramalar yapamadan) yayılması, kentiçi toplu ulasımın yetersizligi, mesafeye bagımlı zaman-mekan iliskisi vb. sorunlar yaratmaktadır. Tezin amacı, kent biçiminin -özellikle ulasım sistemine baglı olarak- gelecekte alacagı biçimleri tartısmak, bu baglamda stanbul örneginde planlama eylemine veri olusturmaktır. Bu sonuca kentin ve içinde yer aldıgı çevrenin -ulasım sistemindeki gelismelere baglı olaraktarihsel süreç içinde nasıl etkilendiginin incelenmesi, günümüzdeki bazı dünya kentlerinin kent biçimlerinden çıkarımlar yapılması ve stanbul için -stratejik ve bütünsel bir yaklasımlagelecek senaryoları kurgulanması ile ulasılmıstır. Tez kapsamında kent biçiminin gelisimine iliskin tarihsel ve güncel yaklasımlar, ulasım faktörü (biçim-ulasım etkilesimi) çerçevesinde incelenmistir. Kent biçiminin yaya ölçeginden günümüz metropolüne kadar geçirdigi evreler çalısmada dünya kentlerinden örnekler esliginde ele alınmıstır. Gelecege yönelik daha duyarlı kurgular yapılması hedeflenmistir. Birinci bölümde amaç ve bu amaca ulasmak için olusturulan hipotez ve alt hipotezler belirtilmistir; kapsam, bölüm içerikleri, süreç ve yöntem açıklanmıstır. kinci bölümde kent biçimine iliskin tarihsel yaklasımlar ısıgında biçim ve kent biçiminin kavramsal tanımı, kent biçimine etki eden faktörler ve bunlardan kentiçi ulasım faktörü öne çıkarılarak kentsel fonksiyonların özelinde degerlendirmesi yapılmıstır. Ayrıca kamusal alan, kent biçimine iliskin modeller kuramsal ve kuram dısı olusumlar kentiçi ulasım baglamında incelenmistir. Kent biçimine iliskin olusumlar ve ütopyalar kentiçi ulasım ile iliskili olarak aktarılmıstır. Üçüncü bölümde kent biçimi-kentiçi ulasım iliskisi baglamında kent biçimine iliskin güncel yaklasımlar tartısılmıstır. Tarihsel süreç içinde ulasım ve gelisimi, kent biçimi ile ulasım iliskilendirilerek kentiçi ulasımının biçimin olusmasındaki mekansal etkisi üzerinde durulmustur; dünya kentlerinin gelisiminde biçimlerini etkileyen ulasım girdileri, karayolu, denizyolu ve raylı sistemlerin olusması ve havalimanlarının konumu tartısılmıstır. Kentiçi ulasım sistemleri ile öne çıkan kentler, biçimlerinin olusumunda önemli girdi olusturan gelismeler dikkate alınarak örneklenmistir. Dördüncü bölüm stanbul kent biçiminin olusumunda ulasımın etkisinin irdelenmesidir. Bu bölüme stanbul'un gelisiminde kent biçimini etkileyen ulasım girdileri ile baslanmıs, denizyolu sisteminin olusumu, raylı sistemin gündeme gelmesi ve karayolu sisteminin olusması ile tarihsel süreç içinde ele alınmıstır. Havalimanlarının konumu konusu kentiçi ulasımı etkileyen odaksal boyutu ile ele alınmıstır.Günümüze kadar yapılan plan çalısmaları ulasım iliskileri ile kentin biçimsel gelisimi baglamında incelenmistir. Besinci bölümde stanbul'un makroformu için kurgulanan ulasım bazlı gelecek senaryoları tartısılmıstır. Konulara kent bütününde bakmanın rasyonel bir yöntem oldugu kabulü ile davranılan bu tezde farklı degiskenler ve degismezler öngörülerek stanbul'un stratejik planlanması için faydalı verilere ulasılmıstır
Özet (Çeviri)
Urbanization is an important consequence of social and economic change in developing countries. Urbanization of the population increased and cities sprawled into larger areas. As a result urban transportation problem grew. Actions taken to support the development is exhausting the nature and transforming it into an artificial environment. This situation which is a consequence of uncontrolled development of urban macroform (along with underdeveloped city transportation technology) creates problems such as populationaccessibility , sprawling of the city (without any step changes), insufficient mass transportation and time-space (location) relation dependency on distance. The purpose of the thesis is to discuss the future urban forms- especially related with the transportation system, and to generate data for planning by studying Istanbul as a case. The conclusion is drawn by studying how the city and its environment were affected by the developments in transportation system during history, by examining urban forms of some world cities and by putting together future scenarios for Istanbul. In the thesis, historical and modern approaches to the development of urban form are analyzed within a transportation factor frame (form-transportation interrelation.) Phases of urban form, from pedestrian scale to contemporary metropolis are discussed by examples from world cities. In the first section, the purpose and the substance of the thesis are stated. Hypothesis and subhypothesis are proposed. The context of the thesis and sections are explained. In the second section, form and urban form are defined conceptually in the light of historical approaches. Especially urban functions and in-city transportation factor, of all factors affecting urban form, are discussed. Public areas, urban form models, theoretical and nontheoretical settlements and their relation with in-city transportation are examined. Urban form and utopias are also discussed with in-city transportation relation. In the third section, modern approaches to urban form are discussed from an urban form- incity transportation interaction stand point. Transportation and its development during history are studied. The link between urban form and transportation is determined and the spatial effects of in-city transportation on urban form development are elaborated. The transportation input to the development of world cities, `highway systems development?, `sea transport systems development?, `railway systems development? and `locations (roles) of airports? are discussed. Cities standing out with in-city transportation systems are selected considering instances (turning points) effecting their urban developments. Fourth section is dedicated to studying the effects of transportation on Istanbul urban form development. The section starts with transportation input to urban development of Istanbul (especially mass transit systems) and the subject is covered on a historical basis by sea transport systems development, railway development and highway development. Focal effects of airports to in-city transportation are covered. Plans which were put on the table until today, applied completely or partially are studied from a transportation relation and urban form development stand point. In the fifth section of the thesis, future scenarios based on transportation are predicted for Istanbul?s macroform. In this thesis, it is accepted that studying some topics at macro level of urban form, without getting into details, is a rational method. Various variables and nonvariables are stated and useful data were generated for strategical planning of Istanbul.
Benzer Tezler
- Meydanlarda çevresel zenginlik ve görsel uyum analizi: Sultanahmet Meydanı üzerine bir çalışma
The Analysis of environmental richness and visual appropriateness in squares: An analysis on Sultanahmet
NİHAN TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF.DR. İSMET KILINÇARSLAN
- Urban sectıons:Interactıon between transportatıon ınfrastructure and ground
Kentsel kesitler:Ulaşım altyapısı ve zemin etkileşimleri
NURGÜL YARDIM
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiDisiplinlerarası Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN HACIHASANOĞLU
- Liman bölgesi ve kentsel mekan gelişimi arasındaki ilişkinin Mersin kenti üzerinden irdelenmesi
Investigation of the relationship between port region and urban space development on the city of Mersin
MERİÇ BEGÜM BAŞEREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TERCAN
- Kent biçiminin köprüler etkisinde değişiminin incelenmesi, Floransa örneği
Urban form development under the impact of bridges: Case study of Florence
SAADET TUĞÇE TEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
TarihYıldız Teknik ÜniversitesiŞehircilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Metropoliten kentlerde tarihi kent merkezleri için bir toplu taşıma sistemi önerisi: İstanbul tarihi yarımada örneği
A Mass transit system proposal for historical city centers in metropoliten areas: A Case study in İsanbul historical peninsula
BİLGE ULUSAY
Doktora
Türkçe
1995
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÇUBUK