Birinci Dünya Savaşı'nda İran coğrafyasında etnik, dini ve siyasi nüfuz mücadeleleri
Etnical, religinal and political ascendancy struggles in Persian Area During First World War
- Tez No: 206732
- Danışmanlar: DOÇ. DR. VAHDET KELEŞYILMAZ, PROF. DR. HALE ŞIVGIN, PROF. DR. ADNAN ŞİŞMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 218
Özet
Rusya ve İngiltere henüz 1907'de İran'ı kendi aralarında nüfuzbölgelerine ayırmışlardır. Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'ndatarafsız olduğu dönemde, Rusya, Kuzey İran'daki Türk-İran sınırındayaşayan kimi Kürt aşiretlerini bölgedeki Türk kuvvetlerine ve Türkiye yanlısıaşiretlere karşı kışkırtmıştır. İran, Birinci Dünya Savaşı'nda tarafsız olduğunuilan etse de Kuzey İran'daki Türk-Rus bağlantılı çarpışmalara engelolamadığından toprakları kısa sürede savaş alanı haline gelmiştir. Güneyİran'a ise İngilizler asker çıkarmaya ve petrol bölgelerini işgal etmeyebaşlamışlardır. Osmanlı Devleti ve Almanya, Afganistan ve Hindistan yolununana kapısı durumundaki İran'ı Cihad-ı Ekber'e kazanabilmek için çeşitliheyetler oluşturmuşlardır. Alman gizli servis üyeleri maddi imkânlarla İranaşiretlerini kendi yanlarına çekmeye ve bunlarla Rus ve İngilizlere karşımücadele etmeye çalışmıştır. Alman ve Türk yanlısı bazı İranlı siyasilerİran'ın Rus ve İngilizlere karşı mücadele etmesi için Kirmanşah'ta geçicihükümet kurmuşlardır. İran'da Rus işgalinin ilerlemesi ve Bağdat üzerindenTürk topraklarını tehdit etmeye başlaması üzerine Türk kuvvetleri İran'agirmiştir. Bolşevik Devrimi sonrası Ruslar'ın İran'ı tahliye etmeleri üzerineİngilizler Ruslar'ın boşalttıkları bölgeleri ve Bakü petrollerini Türkkuvvetlerinden önce ele geçirmek istemiştir. Anadolu'dan Urmiye bölgesineçekilen ve Urmiye havalisinde yaşayan Ermeni ve Nesturiler birleşerekRuslar'ın bu bölgelerden çekilmesi sonrası bağımsız devlet kurmak için bölgeahalisini katletmeye başlamış ve bu duruma müahale eden Türk kuvvetleriyleçarpışmışlardır. Türk kuvvetleri kısa sürede Ermeni ve Nesturileri mağlupetmiş ve Tebriz'i ele geçirmiştir. Bakü'nün ele geçirilmesine rağmen 30 Ekim1918'de imzalanan Mondros Ateşkes antlaşmasının ilgili maddesine göreTürk kuvvetleri İran'daki kuvvetlerini savaş öncesi sınırlara çekmiştir.
Özet (Çeviri)
In 1907, Russia and England seperated Persia into influence regions.During First World War when Ottoman Empire was neutral, Russia provokedsome of the Kurdish tribes who was living at the northern Persia, at thefrontier between Turkey and Persia, against Turkish forces and the tribes atthe same side with Turkey. Despite Persia declared that Persia was neutralin the First World War, Persia didn?t prevent the conflict related with Turkeyand Russia, so the Persian land became a battleground in a short time. Insouthern Persia, England started to landing soldiers and occupate petrolregions. Ottoman Empire and Russia constituted different committees foracquiring Persia, which is the main gate of Afghanistan and India, to ?Cihad-ıEkber?. The members of German secret agency tried to take side Persiantribes with them and with these tribes tried to struggle against Russian andEnglish forces. Persian politicians who were follower of Germany and Turkey,found a temporary government in Kirmanşah for struggling against Russianand English forces.After extending the Russian occupation in Persia, andthreading Turkish lands throuh Baghdad, Turkish forces penetrated to Persia.After the revolution of Bolşevik, Russia emptied his forces in Persiaafterwards England wanted to obtain Bakü petrols and the regions whereRussia emptied, before Turkish forces. Armenian and Nesturians whoretreated from Anatolia to Urmiye, then living in Urmiye environs, began toslaughter the resident of that region and conflict with Turkish forces, forfounding a new independent state. Turkish forces had beaten Armenians andNesturians in a short time and obtain Tebriz. According to related article inMondros Cease-fire treaty, although obtaining Bakü, Turkish forces felt backto frontiers which is likely before the war.
Benzer Tezler
- Birinci dünya savaşı'nda İran cephesi'ndeki psikolojik harp faaliyetleri
The psychological warfare operations in Iranian front during first world war
MEHMET MERT ÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihHarp Akademileri KomutanlığıStrateji ve Stratejik Araştırmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. GÜLTEKİN YILDIZ
- Kafkaslar-Anadolu-İran üçgeninde bir ittihatçı Ruşeni (Barkın) Bey
Ruşeni (Barkin) Bey, a unionist within the triangle of Caucasus-Anatolia-Iran territory
DİLŞAD YİRSUTİMUR
- Birinci Dünya Savaşı'nda Rusya'nın askerî stratejisi
Russia's militarily strategy during First World War
AHMET KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Tarihİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYNA ASKEROĞLU ARSLAN
- Birinci Dünya Savaşı'nda cihat ilanı ve Orta Doğu
The proclaiming jihad in the World War I and the Middle East
YUSUF AYDIN
Doktora
Türkçe
2015
TarihAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UZUN
- Türk donanması ve faaliyetleri (1914-1925)
Turkish nayv and activitys (1914-1925)
UMUT CAFER KARADOĞAN