Mustafa ibn ali El-Muvakkit'in Usturlab risalesi
A treatise on an astrolabe of Mustafa Ibn Ali El-Muwakkhit
- Tez No: 208021
- Danışmanlar: DOÇ.DR. YAVUZ UNAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Felsefe, Tarih, Astronomy and Space Sciences, Philosophy, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Bilim kısaca insanoğlunun, baslangıçtan bu yana görüntüden ibaret olan dünyayı algılama, algıladıklarını anlamlandırma ve anlamlandırdıklarını da yorumlama çabası olarak değerlendirilebilir. Bu çabanın bir sonucu olarak da görünemeyenler hakkında öngörü ve varsayımlar üretmek yer alabilir. Bu çalısmamızda amaç 16. yüzyılda yasamıs olan ve Osmanlılarda muvakkitlik görevinde de bulunmus olan Mustafa el-Muvakkit'in ?Usturlab Risalesi? adlı eserin günümüz diline çevrilerek bilim tarihindeki yerinin belirlenmesi ve o dönemin gerek astronomi gerekse teknoloji bilgisi hakkında belirlemeler yapmaktır. Usturlab bilinen en eski astronomi aletlerinden biridir. Usturlabın en temel özelliği birçok islemin yapılmasına olanak vermesidir. Gökyüzündeki yıldızların ve Günes'in konumu ve zamanla ilgili problemlerin çözümünde kullanılmıstır. Usturlabın temel prensibi stereografik izdüsüm yöntemidir. Bu yöntemde gökyüzündeki yıldızlar ve Günes usturlab üzerine resmedilmistir. Usturlab gökyüzünün belirli bir zamanda ve yerde nasıl göründüğünü göstermekte kullanılır. Bu usturlab üzerinde yıldızların ve Günes'in çizilmesi ve konumlarının isaretlenmesi ile yapılır. Usturlabın tarihi iki bin yıl öncesine kadar gitmektedir. Usturlabın temel prensibi olan izdüsüm yöntemi M.Ö. 150'li yıllarda bilinmekteydi, ancak doğru usturlabların yapılması M.S. 400'lü yıllarda olmustur. Bunun yanında usturlablar 8. yüzyılda ?slam dünyasında yüksek oranda gelisme göstermistir. Avrupa'ya da 12 yüzyılda Endülüs yoluyla girmistir. 17. yüzyıla kadar usturlabın önemi devam etmistir, ta ki daha doğru ve dakik gözlem aletleri yapılana kadar. Osmanlılarda Usturlab astronomik gözlemlerin yanı sıra ?slamiyet'in bir gereği olarak namaz ve oruç vakitleri ile kıble yönünün doğru olarak bulunmasında kullanılıyordu. Pratik amaçlara hizmet eden usturlab Osmanlılarda da önemli bir astronomi aracıydı. Bu açıdan Osmanlılarda usturlab ile ilgili teknik bilgiler önemli bir yer tutuyordu. Bu aletin kullanılması ile ilgili bilgiler muvakkitler ve medrese hocaları tarafından yazılan kitaplar veya verilen derslerle aktarılmaktaydı. Bu yüzden önemli sayıda yetismis eleman mevcuttu.
Özet (Çeviri)
The science can be appreciate as understanding the world which as phenomonen and infer what can be understood and comment what can be infered. In this paper our aim is to determine the importance in the history of science of the ?Treatise on an Astroalbe? which written by Mustafa bin Muwakkhit by translated todays language. The Astrolabe is the one of the ancient astronomical computer for solving problems relating to time and the position of the Sun an stars in the sky. Several types of astrolabes have been used by scholars such as planispheric astrolabes, spheric astrolabes and circular astrolabes. Astrolabes are used to show how the sky look at a specific place at a given time this is done by drowing the sky on the face of the astrolabe and marking it so positions in the sky are easy to find. The history of the astrolabe begins more than two thousand years ago the principles of the astrolabe projection were known before 150 B.C., and true astrolabes were made until 400 A.D. the astrolabe was highly developed in the ?slamic world by 800 and was introduced to Europe from ?slamic Spain in the early 12th century it was the most popular astronomical instrument until about 1650, when it was replaced by more specialized and accurate instruments. The astrolabe served Ottomans for astronomical observations and also was used for Muslim rituels such as fast and prayer times and the direction of Qıbla. Hence religous role of this instrument led to the production of a lot of technical information by the Ottoman astronomers. ?t doesn?t necessary to surprise to find so many skillfull astronomers who had used astrolabe in the Ottomans.
Benzer Tezler
- Mustafa İbn Ali el-Muvakkit'in Risâle-i Usturlâb-ı Selîmî adlı eseri (1A-46B) giriş-inceleme-nüsha karşılaştırması-dizin-tıpkıbasım
Risâle-i Usturlâb-i Selîmî by Mustafa İbn Ali el-Muvakkit(1A-46B) input-review-comparison-index-facsimile
TUĞBA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıDüzce ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLEK HERKMEN
- On altıncı yüzyıl Osmanlı astronomisi ve Memluk etkisi
16th century Ottoman astronomy and the Mamluk influence
TAHA YASİN ARSLAN
Doktora
Türkçe
2015
Bilim ve Teknolojiİstanbul ÜniversitesiBilim Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEZA GÜNERGUN
- Mustafâ el-Bekrî'nin ibn Meşîş salavâtı şerhleri üzerine bir inceleme
A study on Mustafa al-Bakri and his commentaries of the salat al-Mashishiyya
MERVE TEZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. MUHAMMET NEDİM TAN
- مُخْتَصَرٌ في الفقْهِ مما ليس في الرَّوضةِ والمنهاجِ (من أوَّلِ كتابِ الدِّيات إلى نهاية ِكتابِ النَّذر)للعلامة عبد الملك بن علي بن أبي المنى البابي الحلبي (دراسةً وتحقيقاً)
Abdülmelik Ali bin Ali el Bâbî'nin er-Ravda ve'l-Minhac isimli eserinde yer almayan fıkıh konularının özeti (Diyet bölümünün başından adak bölümünün sonuna kadar) isimli eserinin tahkik ve analizi
MUSTAFA TALIB ABBAS ABBAS
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT
- الدّرر المنظومة من النُّكت المفهومة لأحمد بن محمَّد بن عليّ المعروف بالشِّهاب الحجازي (ت. 875هـ) دراسةً وتحقيقاً
Şihâbu'l-Hicâzî diye tanınan Ahmed B. Ali'ye ait Ed-dureru'l-Manzûme Mine'n-nüketi'l-mefhûme adlı eserin tahkik ve tahlili
MUSTAFA KAMİL KAREEM ALWAELİ
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU