Xvı. yüzyılda Samsun-Ayıntab hattı boyunca yerleşme, nüfus ve ekonomik yapı
Settlement, population and economic structure along Samsun-Ayintab line at 16th century
- Tez No: 208192
- Danışmanlar: PROF.DR. YUSUF HALAÇOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 296
Özet
Osmanlı sosyal ve iktisat tarihi açısından önemli bir kaynak olan tahrir defterlerine dayalı olarak yapılan çalısmamızda, Arım, Niksar, Tokat, Sivas, Divrigi, Darende, Besni ve Nehrülcevaz kaza/nahiyelerine ait bilgiler çerçevesinde XVI. yüzyıldaki sosyo-ekonomik yapı hakkında yorumlara gidilmeye çalısılmıstır. Çalısma alanımız, sınırlı bir bölge içerisindeki kazalardan ziyade, genis bir alana tekabül eden kuzeyden güneye dogru inen bir hattır. Bu hattın en önemli özelligi ise, kısa mesafelerde dahi fiziki ve beseri özellikler bakımından çesitlilik arz etmesidir. Bu baglamda, arastırma için belirlenen alan dahilinde, kuzeyden itibaren hem fiziki özellikler hem de beseri özellikler bakımından çesitlilik ve zenginlik vardır. Çalısma dönemimiz, tahrir defterlerinin tanzim tarihine baglı olmak kaydıyla XVI. yüzyıldır. Hattımıza ait fiziki haritanın çizilmesi akabinde lokalizasyonu yapılarak, 16. yüzyıldaki yerlesme durumu ortaya çıkarılmıstır. Alanın 16. yüzyıldaki idari bölünüsü üzerinde durulmus ve yüzyıl içerisinde her hangi bir idari degisiklik olup olmadıgına bakılmıstır. Bu baglamda, Darende ve Divrigi kazalarında, köy bazında, gerçeklesen idari degisiklik ortaya konmus ve bu idari degisiklik yaptıgımız degerlendirmelerde göz önüne bulundurulmustur. Cografyanın yerlesme, nüfus ve iktisadi hayatı etkilemesi nedeniyle, hattımızın cografi özellikleri, bölgelere ait haritaların okunması ile ortaya konulmaya çalısılmıstır. Yerlesme kısmında, yerlesmenin üç temel ögesi olan sehirler, köyler ve mezralar ayrı ayrı ele alınarak, kazalar arasındaki farklılıklara göre degerlendirmeler yapılmıstır. Bu degerlendirmeler sırasında nüfus ve iktisadi hayat verileri de dikkate alınmıstır. Nüfus bölümünde, öncelikle nüfus artısı üzerinde durularak yıllık nüfus artıs hızları hesaplanmıs ve bulunan bu rakamların ne anlam ifade ettigi, hem arastırma sahamızdaki genel durum hem de daha önce yapılmıs çalısmalar dikkate alınarak, irdelenmis, buna baglı olarak da bazı çıkarımlar yapılmıstır. Nüfus dagılısı bölümü ile amaçlanan ise, nüfusun yerlesmeleri hangi boyutta nasıl etkiledigi konusudur. Bu baglamda, arastırma sahamıza ait sehir ve kır nüfusu verileri kıyaslanmıs, ayrıca yerlesmelerdeki nüfusun yüzyıl içerisindeki degisimleri ele alınmıstır. Nüfus bölümünde islenen son konu ise göçler olmustur. Daha önce yapılan çalısmalarda yeterince konu edilmeyen göç verileri bilgisayar ortamına aktarılmıs, göçlerin yerlesme, nüfus ve iktisadi hayat üzerindeki tesirleri ortaya konmaya çalısılmıstır. Sehir ve kırsal bölgelere yapılan göçler dikkate alınarak iki göç haritası hazırlanmıstır. Tahrirlerde mevcut topraga ait verilerin yüzyıl içerisindeki degisimlerine baglı olarak hattımızda mevcut durum ortaya konarak, yasanan sıkıntılar irdelenmeye çalısılmıstır.
Özet (Çeviri)
In this study, we explain the social-economic structure of the subdivisions as Arım, Niksar, Tokat, Sivas, Divrigi, Darende, Besni and Nehrülcevaz in the 16th century the bases of Ottoman Tahrir Defters (Ottoman Cadastral Registers) that are important in point of the Ottoman social and economic history. Our study field is a line, lies northsouth direction, rather than the subdivisions in a limited region. A most important feature of the line is physical and human differences in short distances. In this context, there are variety and richness in point of physical and human features in the study field, beginning from north. The study deal with the 16th century, in which the tahrir defters had been registered. After drawing of the line map, we have been made localization and, by way of this, we find out the settlement situation in the 16th century. Administrative divisions of the field are dwelled on and, changes on administrative divisions are researched. In this context, in the subdivisions of Darende and Divrigi, we find out the administrative changes, on base of village, and these changes are born in mind for the evaluations. Because of the settlement affecting on population and economic life, we put forward the geographic features of the line via map investigations of the region. In the settlement section, the cities, villages and mezraas (arable fields) are taken up separately and are evaluated according to differences between the subdivisions. During these evaluations, datum on population and economic life are taken into consideration. In the population section, firstly population growth is dwelled on and annual growths are calculated. Afterwards, results of calculation are investigated in view of our study and other researches studied before. In this context, datum on the city population and the rural population are compared, changes on population in the settlements are discussed. Migrations are the last issue in the population section. Datum on migrations is transferred to computer, and influences the migrations on settlement, population and economic life are examined. Migrations to city and rural regions are examined, and map of these migrations prepared. The problems in this century are found out via changes in tahrir defters during the centuries in the above mentioned line.
Benzer Tezler
- XV ve XVI. yüzyılda Zile kazası: 1455-1574
The district of Zela during the XV and XVIth centuries: 1455-1574
MURAT HANİLÇE
- Rum vilayetinde yerleşim düzeninde değişimler (Alaca, Mecitözü ve Almus örneklerinde bir tarihsel coğrafya araştırması 1455-1839)
Changes in the settlement order in the Ottoman Rum province (A survery of historical geography in Alaca, Mecitözü and Almus examples from 1455 to 1839)
MURAT ALANDAĞLI
- Türk donanması ve faaliyetleri (1914-1925)
Turkish nayv and activitys (1914-1925)
UMUT CAFER KARADOĞAN
- XVII. yüzyıl başlarında Osmanlı denizciliği açısından Samsun tersanesi ve ekonomik fonksiyonu
Samsun dock and economic function at the beginning of the XVII. century in terms of Ottoman maritime
SEVCAN MUTLU
