Şâfiî'nin kıyas anlayışı
Qiyas in al-shafiî's legal thougt
- Tez No: 208404
- Danışmanlar: PROF.DR. İBRAHİM KAFİ DÖNMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlahiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 277
Özet
Fıkıh usulüne dair günümüze kadar ulasan ilk eser er-Risâle'nin yanısıra genis hacimli bir furu-ı fıkıh eseri olan el-Ümm'ün sahibi olan Safiî, bagımsız bir fıkıh ekolünün temellerini atmanın ötesinde slam hukuk metodolojisi üzerinde derin etkiler bırakmıstır. Safiî'nin ictihad ve kıyas kavramlarını es anlamlı olarak kullanmıs olması farklı yorumlara sebep olmustur. Kimi islam hukukçuları ve arastırmacılar Safiî'nin rey ictihadını kıyasa indirgeyerek dinde insan aklına verilen önemi sınırlandırdıgını, kıyas dısında rey ictihadının kapsamında bulunan istihsan, istislah vb. gibi diger prensipleri devre dısı bıraktıgını söylemislerdir. Bu görüste olanlara göre Safiî ?kıyas? kavramını, fıkıh usulünde bilinen anlamıyla kullanmaktadır. Buna karsılık usul literatüründe ilk dönemlerden bu yana Safiî'nin kıyas kavramını maslahat, istihsan vb. prensipleri de kapsayacak sekilde kullandıgına dair ifadelere rastlamak mümkündür. Ne var ki bu arastırmacıların büyük bir bölümünde Sâfiî'nin teorik açıklamaları ile yetinilmis, teorik görüslerin uygulamaya nasıl geçtigi üzerinde nedense pek durulmamıstır. Arastırmalarımız Sâfiî'nin gerek teorik açıklamaları gerekse uygulamaları onun kullanımındaki kıyas sözcügünün, sonraki dönemde usul literatüründe yer alan kıyastan daha genel oldugunu göstermektedir. Bu anlamda onun kıyas kavramının kapsamına usulî/ser'î kıyas, kimi yorum faaliyetleri ve genel prensip ictihadı girmektedir. Biz kıyasın yalnızca teorik boyutu degil aynı zamanda örnekler bazında uygulaması üzerinde durarak usul kitaplarında kıyas konusunun sayılı birkaç örnege hasredilmesinin kıyasın verimliligi konusunda ortaya çıkarabilecegi tereddütleri gidermek ve bu konudaki tartısmalara ısık tutmak istedik. Yine usulün anahtar kavramlarından birinin usule dair ilk eserde ve ilk dönem uygulamasında nasıl algılandıgını ortaya koymaya çalıstık. Çalısmalarımız sonucu elde ettigimiz izlenim Sâfiî'nin akıl ve vahiy arasındaki dengeyi basarılı bir sekilde kurabildigidir.
Özet (Çeviri)
Al-Shafiî is the author of the al-Risâla which is the first book came upon today in the history of Islamic legal theory. He is also the writer of al-Umm. He is not only the founder of a legal school, but also has very important effects on Islamic legal theory. Al-Shafiî uses qiyas and ijtihad as synonims in his theoretical statements. This usage caused different comments by the legal authorities. Some of them claimed that al-Shafii limited the role of reason (aql) by this usage, because he regarded istihsan, istislâh and other principles as illegal. For these authorities both of qiyas and ijtihad have the same meaning in al-Shafiî's legal theory and this meaning is analogical reasoning. On the opposite side it is possible to find some statements by some other authorities thet express al-Shafiî's usage of qiyas includes istislah, istihsan and some other legal principles. It seems that many of the authotorities contended with al-Shafiî's theoretical statements in his book al-Risala but they didn't show enough interest in his practice in al-Umm. Our study aims to show that the meaning of qiyas in both al-Shafiî's theoretical statements and practices is more general than the one in the legal theory literature. His usage of qiyas includes the analogical reasoning in legal theory literature (al-qiyasu'l-usulî), some of the interpretation activities and ijtihad by general principles. In our study we attached importance in the usage of qiyas in practical examples as much as its usage in theorical statements to remove the hesitations that can arrise in the minds about the productivity of qiyas because of its limited usage in the literature. We wanted to shed light on the arguments about this subject. We also wanted to show how the usage of one of the key terms regarded in the first book and in the early times of Islamic jurisprudence. In the end of our study our impression is that al-Shafiî setted up a successful balance between the reason and the revelation.
Benzer Tezler
- Ebû İshâk eş-Şîrâzî'nin kıyas anlayışı
Abu Ishaq al-Shirazi's understanding of Qiyas
ABDULHAKİM AKYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMardin Artuklu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAHA NAS
- Sem'ânî ve Gazzâlî'nin kıyas anlayışlarının mukayesesi
Comparing al-Sam'ānī and al-Ghazzālī's approaches to qiyās
HAKAN BARLI
- Ebu'l-Hasen el-Mâverdî'nin el-Hâvi'l-Kebîr adlı eserinde fıkıh metodolojisi
Fikih methodology in Ebu'l-Hasen el-Maverdi's work titled el-Hâvi'l-Kebir
İBRAHİM İLHAN
Doktora
Türkçe
2021
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ÜNSAL
- İslâm Hukuk biliminin teşekkül döneminde istihsân delili
Istihsan evidence in the institution of Islam Juridical science
YILDIRAY SİPAHİ
Doktora
Türkçe
2017
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KOŞUM
- İmam Şafiî'nin er-Risâle ve el-Ümm adlı eserlerinde istihsân anlayışı
The comprehension of istihsan in the er-Risale and el-Umm of iİmam Shafiî
HASAN GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ACAR