İmam şâfiî'nin Irak ekolüne yaptığı eleştirilerin usûlî temelleri: Aslî deliller bağlamında
The uṣūlī basis of Imam Al-Shāfiʿī's criticisms directed at the Iraqi school: With reference to the principal evidences (Al-Adillah al-aṣliyyah) of islamic jurisprudence
- Tez No: 946603
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN TAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 319
Özet
Bu çalışmada, İmam Şâfiî'nin aslî deliller bağlamında Irak ekolüne yönelttiği eleştirilerin usûlî temelleri konu edinilmiştir. Çalışmamız giriş, dört bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde; çalışmanın konusu ve sınırlandırılması, amacı ve önemi, yöntemi, temel kaynakları ile araştırma konusu üzerine yapılmış olan çalışmalar incelenmiştir. Birinci bölümde İmam Şâfiî'nin Kitâb ve lafız-mana çerçevesinde Irak ekolüne yönelttiği eleştiriler, ikinci bölümde Sünnet, üçüncü bölümde icmâ, dördüncü bölümde ise kıyas delili bağlamında yaptığı eleştiriler incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi izlenmiştir. Bu çerçevede öncelikle İmam Şâfiî'nin, ardından erken dönemde yaşamış Irak ekolüne mensup âlimlerin fıkıh usûlü ve fürû-i fıkha dair yazdıkları eserler kaynak olarak kullanılmıştır. Ayrıca konuyla ilgili güncel çalışmalardan da yararlanılmıştır. İmam Şâfiî'nin aslî deliller bağlamında Irak ekolüne yönelttiği eleştiriler, belirli noktalarda yoğunlaşmıştır. Bunlar arasında; şer'î delillerin sıralamasına yeterince riayet etmemeleri; herhangi bir delile dayanmaksızın nasların zâhirî anlamını terk edip bâtınî anlamlarına yönelmeleri; Sünnet'in sübûtu için senedin yanında başka kriterleri de zorunlu kılmaları sebebiyle birçok sahih Sünnet'i terk etmeleri; sükûtî icmâyı delil olarak kabul etmeleri; kendi bölgelerindeki âlimlerin ittifakını icmâ olarak değerlendirmeleri ve sınırları belirlenmiş bir kıyas anlayışına sahip olmamaları gibi hususlar yer almaktadır. İmam Şâfiî'nin Irak ekolüne yönelik bu eleştirilerinin temel gayesi, şer'î delilleri sağlam bir zeminde ortaya koyarak, bu delillere dayanmayan kıyas ve ictihadların önüne geçmek; böylece İslam hukukunu şahsî yorumlardan koruyarak objektif niteliğini muhafaza etmektir.
Özet (Çeviri)
In this study, the foundational methodological principles behind the criticisms directed by Imam al-Shafi'i at the Iraqi school in the context of the primary legal sources are examined. The study consists of an introduction, four main chapters, and a conclusion. In the introduction, the topic, its scope, purpose, significance, methodology, main sources, and previous studies on the subject are discussed. The first chapter analyzes the criticisms that Imam al-Shafi'i made toward the Iraqi school within the context of the Kitāb and the wording-meaning (lafẓ–maʿnā) framework. The second chapter focuses on his criticisms within the context of the Sunnah, the third on ijmāʿ (consensus), and the fourth on qiyās (analogical reasoning). A qualitative research method was adopted in this study. Within this framework, the works of Imam al-Shāfiʿī were primarily used as sources, followed by the early writings of scholars from the Iraqi school on uṣūl al-fiqh (principles of Islamic jurisprudence) and furūʿ al-fiqh (branches of Islamic jurisprudence). In addition, relevant contemporary studies were also consulted. The criticisms by Imam al-Shafi'i of the Iraqi school regarding the primary sources are concentrated on certain points. These include: insufficient adherence to the proper order of legal evidences; abandoning the apparent meanings of the texts without clear evidence and turning instead to hidden interpretations; rejecting many sound Sunnah reports due to requiring additional criteria besides the chain of narration; accepting silent consensus (ijmāʿ sukūtī) as a valid proof; considering the agreement of scholars in their own region as ijmāʿ; and lacking a clearly defined approach to qiyās. The main objective of Imam al-Shafi'i's criticisms on these issues is to establish the legal evidences on a solid basis, to prevent qiyās and ijtihād not grounded in those evidences, and thereby preserve the objectivity of Islamic law by protecting it from subjective interpretations.
Benzer Tezler
- Ebu't-Tayyib et-Taberî'nin et-Ta'lîkatü'l-kübrâ adlı eserinin ibadetler bölümü bağlamında fıkıhçılığı
Abu al-Tayyib al-Tabari's jurisprudence in the context of the chapter on worship in his work al-Ta'līqat al-Qubrā
ESRA IŞIK İLHAN
- Şîrâzî'nin el-Mühezzeb adlı eseriyle Cüveynî'nin Nihâyetü'l-matlab adlı eserinin metot ve muhteva açısından karşılaştırılması (Kitâbü'n-nikâh çerçevesinde)
The comparison of Shirazi's Muhadhdhab and Juwaini's Nihayah al-matlab in terms of method and content (Marriage contract sample)
YASİN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HACER YETKİN
- İmam Şafii'nin tefsir usulündeki yeri
Başlık çevirisi yok
MEHMET SADIK GÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MUHAMMED ÇELİK
- Müzenî'nin İmam Şâfiî'ye aykırı görüşleri ve mezhepteki yeri
Al-muzani's opposing views against İmam Al-Shafi'i and his place in madhab
MEHMET ALİ SEZER
- İmam Şafii tefsirinin tahlili
An analysis of İmam Shafii commentary of the Quran
KHALIL YALİYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN PAZARBAŞI