Belgesel filmde senaryo
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 21230
- Danışmanlar: PROF.DR. SELÇUK MÜLAYİM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1992
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
109 ÖZET Belgesel film haber filmlerinden didaktik filmlere, gezi filmlerinden özel televizyon yapımlarına kadar herşeye uygulanmış, film literatüründe çokça kullanılan fakat yine o ölçüde istismar edilen bir sözcüktür. Bu kavram aslında, özel prodüksiyon akımlarının ve ilgi gruplarının etkisiyle bireysel çalışan ve belirli amaçlar güden direktörlerin, film tarihçilerinin ve eleştirmenlerinin konuyla ilgili çalışmaları ve tasarruflarıyla ortaya çıkmıştır. Genel olarak belgesel film; insan duygularının ağırlıkta olmadığı, eğlenceden uzak bir tür olarak kabul edilir. Belgesel film sonuçta; gerçeklere dayanan, belgelemeye önem veren, insanı bilgilendiren ve bilinçlendiren ve artistik özellikler taşıyan bir tür olarak karşımıza çıkar. Belgesel film, doğrudan doğruya olaylarla ve kurguya da yanmayan konularla ilgilenir, gerçeklerin kurgulanmış versiyonları yerine gerçeğin kendisini iletmeye çalışır. Bu tür filmler, gerçek in sanlar, gerçek mekanlar, gerçek olaylar ve hareketlerle çerçevelidir. Belgesel filmin amacı incelendiğinde, modern toplumların yaşadığı gerçeklerin bir kritiği olduğu ortaya çıkar. Bu açıdan bakıldığında, belgesel filmin ilk amaçlarından birinin, toplumu oluş turan bireylerin yerlerinin belirlenmesi olduğu görülür. Bir belgesel filmin amacı, genellikle toplumsal, ekonomik, teknik, siyasal, kültürel bir sorunu; topluma tüm düşünceleri ilet meye ve bilgileri öğretmeye yardımcı olacak veya ona toplumsal bir çözüm bulduracak şekilde anlatmaktır. John Grierson'ın“belgesel ilkeleri”önemlidir: O önce belge selin gözlenmiş, seçilmiş ve gerçek dünyaya açılmış yeni ve hayati bir sanat formu olduğuna inanır; ikinci olarak, belgesel yapımcısının daha geniş bir hayal gücüne sahip olması gerektiğini vurgular;110 ve üçüncü olarak da, materyaller ve hikayelerin, yapay konulardan daha çok, gerçek olan kaynaklardan alınması gerektiğini söyler. Belgesel, en geniş anlamıyla, bir olaya dayanan film tasfiri, aktüel olaylar ve gerçek insandır. Terim ilk defa, John Grierson ta rafından, Robert Flaherty'nin Şubat 1926'da New York'ta çektiği“Moana”yı değerlendiren bir yazıda kullanılır. Bu terim, Fransızla rın gezi filmleri için kullandıkları“documentaire”kelimesinden alınmıştır. Belgesel filmin ilk örneği, Robert Flaherty'nin 1922 yılında çektiği“Nanook of the North-Kuzeyli Nanook”tur. Ancak bu tür, si nema tarihinin belli bir döneminde belirgin bir yöntem olarak birdenbire ortaya çıkmamış, bir süreç içinde doğmuştur. Flaherty'nin çalışmasıyla birlikte Sovyetler Birliği'nde Dziga Vertov'un“sinema- göz”deneyimleri, Fransa'da Cavalcanti'nin“Rien queles heures- yalnızca saatler”i aynı dönem çalışmalar içinde değerlendirilir. Belgesel film, İkinci Dünya Savaşı'yla birlikte, daha önce hiç olmadığı kadar gelişme kaydeder. O yıllarda belgesel film, hem bir propaganda aracı olarak, hem de savaşan milletlerin bu amacı taşı yan film endüstrileri için, daha etkilisi bulunmayan bir araçtı. Fuat Uzkınay'm, İstanbul Yeşilköy'de 14 Kasım 1914'de çektiği“Ayastefanos'daki Rus Abidesi'nin Yıkılışı”adlı 150 metre uzunluğundaki film, bütün sinema otoriteleri tarafından Türkiye'de çekilen“ilk film”olarak kabul edilir. Dolayısıyla 14 Kasım 1914 tarihi, Türk Sinema Tarihi'nin başlangıcıdır.“Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı”aynı zamanda ilk Türk belge filmidir. 1960'larda renkli filmlerin geliştirilmesi ve duyarlılıklarının arttırılması, kameraların da hareketliliğinin ve çekim üstünlüklerinin artmasını sağlamıştır. Ancak renkli çekimler film prodüksiyonlarının değerini arttırırken, belgesel film prodüksiyonlarında büyük bütçeleri zorunlu kılarak yapımcı için aşılmaz bir engel olarak ortaya çıkmıştır. Bu durum, sinema belgesellerinin yerini televizyon111 belgesellerinin almasına yol açmış, belgesel film izleyicisi de sinema salonlarından televizyon ekranlarının karşısına taşınmıştır. Bütün film yapımlarında olduğu gibi, belgesel film çalışması da bir senaryo ile başlar. Belgesel film senaryosu bazen, bir sinema filminin taşıdığı biçimsel özellikleri taşıdığı gibi, bazen da tamamen filmin içeriğinin gerektirdiği özgün senaryo özellikleriyle oluşur. Ancak her durumda senaryo, filmin ana hareket noktalarını belirleyen bir başlangıç çizgisidir. Bir belgesel film çalışmasının ilk aşaması da, diğer bütün film türlerinde olduğu gibi, senaryodur. Ancak belgesel film senaryoları biçim ve içerik bakımından, dramatik öykülü film senaryolarından farklıdır. Bir belgesel film, hiçbir senaryo çalışması yapılma¬ dan da çekilebilir. Salt gerçeklerden oluşan görüntü ve sesler, önceden hazırlanmış bir metni gerektirmeyebilir. Ancak belgeselciye yol gösterecek, sekanslarını belirlemede yardımcı olacak yazılı bir metine çoğu zaman gereksinim duyulur. Başarılı bir belgesel çalışması için de senaryo, kaçınılmaz bir aşamadır. Bir belgesel film senaryosu başlıca dört aşamadan oluşur: Konunun belirlenmesi, geliştirim senaryosu (treatment) yazımı, araştırma ve çekim senaryosu yazımı. Senaryonun her aşaması, konunun yavaş yavaş, bütün ayrıntılarıyla tam olarak ortaya çıkması açısından önemlidir. Her aşamada konu, biraz daha derinleştirilir ve belirginleştirilir. Özellikle araştırma aşaması, senaryoyu oluşturacak malzemenin bir araya toplandığı ve konunun gerçek anlamını kazanmaya başladığı aşamadır. Günümüz belgeselleri çoğunlukla televizyon için hazırlan¬ maktadır. Televizyon belgeselciliği, belgesel sinema ile başlayan belgeleme tekniğinin yeni ve gelişmiş bir boyutu olarak ortaya çıkmış, belgeleme çabasıyla televizyon için görüntüleme uğraşının kaynaşıp uyumlaştığı bir nitelik kazanmıştır. Böylece televizyon112 belgeselleri, televizyon program türleri içinde, senaryo yazımından seslendirme tekniğine kadar tamamen farklılaşan bir tür olarak kendini göstermiştir. Televizyon belgeselleri için senaryo yazımı, hem televizyonda program yapımının, hem de bir durumu ya da olayı belgeleriyle ortaya koymanın tekniklerini ve inceliklerini birlikte içerir. Belgesel film, yaşamın görüntülenmesidir. Dolayısıyla ger¬ çek ağırlıklıdır. Belgesel türü diğerlerinden ayıran en önemli özellik, hayallere, kurguya, fantastayaya en az ölçüde yer vermesidir. Konusunu yaşamın içinden seçen bir filmin senaryosu da gerçekçi ifadelerden oluşmalıdır. Bu da, senaryo yazarının gerçekleri algılayabilme gücüne bağlıdır. Gerçekçi bir yazar, gerçekleri yazan bir kalemin yazdığı gerçek sözcüklerle, gerçek nesneleri anlatandır. Buna göre senaryo yazarı, konunun düşünülmesinden geliştirilme¬ sine, kullanılan ifadelerden sözcüklere kadar her aşamada gerçeklerle başbaşa kalmak zorundadır. Belgesel film senaryoları da, genel çizgileriyle diğer senaryo türlerinin yazımında kullanılan bazı yazım tekniği kurallarını içerir. Senaryo yazan öncelikle, görüntüyle bütünleşecek olan öyküleme kısmının ne olabileceğini düşünmelidir. Çünkü bu bölüm¬ de yer alacak sözler, geliştirim senaryosu ve araştırma aşamaların¬ dan sonra aşağı yukarı ortaya çıkmıştır. Senaryo yazımı öncesinde yazar, yönetmen, araştırmacı ve uzmanların sıkı bir işbirliği yapmaları, senaryonun her iki bloğunun yazımını da kolaylaştıracaktır. Bu noktada, bütün bu sorumlulukların tek kişi üzerinde birleşmesi ise, bir avantaj gibi görünmektedir. Belgesel film, anlamın ve mesajın tam olarak izleyiciye iletildiği türdür. Diğer türlerde, izleyicinin kişisel yorumu için yoruma açık bir yanyada anlamsal bir gizlilik bırakılabilir. Fakat belgesel tür daha çok, tam ve kesin ifadelerden oluşur.113 Belgesel filmde senaryo dili, diğer türlere göre daha sade ve açık olmalıdır. Belgesel filmde sözcükler, görüntü kadar hatta on¬ dan daha çok açıklayıcı ve öğretici özellik taşırlar. Bu yüzden senaryoda kullanılan dilin anlaşılabilir olması, bilginin izleyiciye ulaşması ve hedeflenen amaca ulaşılması demektir. Belgesel filmlerin içerikleri, türü ne olursa olsun, belirli bir kültür düzeyinin varlığını gerektiren konulardan oluşur. Bu yüzden belgesel filmler çoğu zaman, özel izleyici kitlelerine seslenmek durumunda kalırlar. Belgesel film senaryosunun akışını etkileyen bazı unsurlar vardır. Bunlar; Ritm, sessizlik, yineleme ve ayrıntılardır. Öyküleme; belgesel filmde bir sunucunun ya da filmde hiç görünmeyen birinin, görüntüleri açıklayıcı anlamda filmin konusunu anlatmasıdır. Öyküleme, film senaryosunun bir parçasıdır ve konuşma bölümünde yer alır. Bir belgeselin öykülenmesi, sınırsız bir yetenek ve kişisel üreticiliği gerektirir. Çünkü öykülemede görüntüler ve görüntüleri açıklayacak olan görünmeyenler, etkileyici ve öğretici kalıplar için¬ de, açık bir biçimde anlatılacaktır. iyi bir Öyküleme ancak basit, anlaşılır, insanların konuşmaya alışık oldukları bir dille mümkündür. Şürde olduğu gibi amaç, en az sözle en derin anlamı verebilmektir. Çünkü Öyküleme, konuşulan dilin anlamıdır ve sözler dengeli olmalı ve kulağa uyumlu gelmelidir. Pasif cümlelerin yerine aktif olanları kullanılmak, gereksiz süsleme ve deyimlerden kaçınılmalıdır. Eğer bir cümle bir tek heceye indirilebiliyorsa, bu basan demektir. Öyküleme için söylenebilecek tek söz vardır: Sadelik, sadelik, sadelik. Öyküleme bir anlamda da, filmin ana noktalarını ortaya çıkaran, mesajları belirginleştiren, vurgulan pekiştiren bir görev üstlenir.114 Belgesel filimde filmin konusu, düzenlenmiş bir öykü halinde öyküleyici tarafından anlatılır. Bu kişi, filmde görünen bir sunucu ya da konunun doğal ortamı içinde yaşayan bir kişi veya uzman olabileceği gibi, öykülemeyi tamamen fonda okuyan bir ses de ola¬ bilir. Belgesel film için müzik, bir tamamlayıcı olduğu kadar, bazen de görüntü ve söze eş değerde kullanılan bir unsurdur. Zaman zaman sözsüz uzayan görüntü bölümleri ancak müzikle eşlendiğinde bir anlam ve vurgu kazanır. Ayrıca müzik, belgesel filmin görsel anlamını viletkileyiciliğini de derinleştiren ve zenginleştiren bir tamamlayıcı olarak kendini gösterir.“Hüseyin Anka île Sinan'ı Yeniden Yorumlamak”bir sanat belgeseli. Bu filmin belgesel yanı, Mimar Sinan'ın kişiliği ya da yapıtlarından çok, heykeltraş Hüseyin Anka Özkan'ın sanatçı kişiliği ve onun Sinan'ınkine çok benzeyen hayat çizgisi içinde Sinan'ı yorumlamasını kapsıyor. Filmde, Mimar Sinan'ın hayatındaki belirli dönüm noktalan, Hüseyin Anka Özkan'ın imgeleriyle çamur üze rinde oluşturduğu, Sinan'ın o dönemlerdeki yüz ifadeleriyle somutlaştırılıyor. Burada Sinan bir hareket noktası, bir esin kaynağı, temel bir nokta. Filmin içeriğini oluşturan asıl konu ise, bir başka usta sanatçı olan Hüseyin Anka'nın kendi kişiliğinde Sinan'ı yaşaması ve yorumlaması.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Heraıon Teıkhos'un kadınları: Bellek katmanları üzerine bir performatif belgesel
The women of Heraion Teikhos: A performative documentary on layers of memory
ÖZGE DENİZ ÖZKER
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2024
Güzel SanatlarYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ORTON AKINCI
- Sinema ve terapi Venüs'ün Çiçek Sepeti
Cinema and theraphy the Flower Basket of Venus
CANEL BİNGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF.DR. SEMİR ASLANYÜREK
- Belgesel filmlerde gerçeklik olgusu ve Suriye iç savaşını anlatan 'For Sama' örneği
Reality in documentary films and 'For Sama' example of the Syrian civil war
ALİ TATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Radyo-TelevizyonİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZİYAD GULİYEV
- Bir Yol'un Hikayesi
A Story of Yol
ESİN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Sahne ve Görüntü SanatlarıBeykent ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF. DR. OĞUZ MAKAL
- Anadolu ve Türk inanışlarına ait ögelerin,son dönem Türk korku sinemasında hikaye olarak kullanılması ?Alkarısı inancı?
Using the elements which belong to Anatolian and Turkish beliefs as a story in the latest period of Turkish cinema 'belief of Alkarisi'
RIZA TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Sahne ve Görüntü SanatlarıMarmara ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİGAR ÇAPAN KAVRUK