Yerköy (Yozgat) sıcak ve mineralli sularının hidrojeokimyasal incelemesi
Hydrogeochemical investigation of thermal and mineral waters of Yerköy (Yozgat)
- Tez No: 216746
- Danışmanlar: PROF.DR. ŞAKİR ŞİMŞEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Sıcak ve mineralli sular, hidrojeokimya, jeotermal, çevresel izotop, Yerköy, Yozgat, Hot and mineral waters, hydrogeochemical, geothermal, environmental isotope, Yerköy, Yozgat
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji (Hidrejeoloji) Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Bu çalışmada Yerköy (Yozgat) ve civarında yeralan sıcak ve mineralli suların kökenlerinin ve soğuk su kaynakları ile olan ilişkilerinin aydınlatılması ve bağlı bulundukları jeotermal sistemin açıklanması amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışma alanında jeoloji, hidrojeoloji ve hidrojeokimya çalışmaları yapılmıştır. Çalışma alanı, Yozgat ilinin 34 km batısında bulunan Yerköy ilçesi sınırları içinde yeralmaktadır. Çalışma alanında temel kayaçlar riyolit ve riyodasitlerden oluşan Kötüdağ volkanitleri ile altere granit ve granodiyoritlerden oluşan Yozgat granitoyidleridir. Çalışma alanının güney ve doğusunda yüzeylenen Kötüdağ volkanitleri bölgenin güneydoğusunda Yozgat granotoyidleri ile dokanaklıdır. Kötüdağ volkanitleri üzerine uyumsuz olarak gelen Eosen yaşlı çökel birimler (Te) çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kumlu marn, marn ardalanmasından oluşmaktadır. Bu çökel birimlerin üzerine Oligosen yaşlı Deliceırmak Formasyonu (Td) gelmektedir. Evaporitli, gevşek tutturulmuş karasal çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşı ardalanmasından oluşan ve çalışma alanı kuzeyinde mostra veren bu formasyon çalışma alanı ve dolayında geniş bir yayılıma sahiptir. Bu birimlerin üzerine uyumsuz olarak Kuvaterner yaşlı alüvyon birimler gelmektedir. Yerköy jeotermal alanında KB-GD ve KD-GB doğrultulu faylar önemli yapısal oluşumdur. Sıcak sular bu fayların birbirlerini kestiği yerlerde yüzeylenmektedir. Sahada temel kaya olan birimler genellikle geçirimsiz özelliktedir. Ancak, genç tektonik etkinliklerle ikincil gözeneklilik kazanmış olan riyolitler ile altere granodiyoritlerin faylı ve kırıklı zonları yerel olarak geçirimli olup akifer özelliğindedir. Çalışma alanında, Eosen ve Oligosen yaşlı birimlerin kiltaşı, marn içeren zonları örtü kayaç niteliğindedir. Çökel birimler içindeki taban çakıltaşları ve kireçtaşları akifer oluşturmaktadır. Delice Irmağı yatağında yer alan çakıl, kum ve kilden oluşan alüvyonlar ise önemli soğuk su akiferleridir. Alandaki sıcak ve mineralli suların sıcaklık değerleri 40.3 ve 56.2 °C arasında, özgül elektriksel iletkenlik değerleri ise 6470 ve 17320 (?S/cm) arasında yüksek değerler göstermektedir. İyon içeriklerine göre sıcak ve mineralli sular Na-Cl, soğuk sular ise Na-HCO3 ve Na-SO4 tipi sular sınıfına girmektedir. Çiçekdağ-Bulamaçlı kaynağı kökensel olarak Yerköy bölgesindeki sıcak sulardan farklı özellikler taşımaktadır. Mineral doygunluk hesaplamalarına göre bölgedeki sıcak ve soğuk su kaynaklarının sülfatlı mineraller ile halit ve silise doygun olmadıkları ancak bu suların kuvars, kalsedon mineralleri ile kalsit, aragonit ve dolomit minerallerine doygun oldukları belirlenmiştir. Yerköy jeotermal alanının rezervuar sıcaklığı, silis jeotermometresi ile 55-85 °C aralığında hesaplanmıştır. Bölgedeki sıcak ve mineralli sular için oluşturulan mineral denge diyagramında kalsedon, kuvars, albit, mikroklin minerallerinin 60-100°C arasında denge doğrusunu kesmeleri akifer kayacın volkanik/magmatik kökenli olduğunu doğrulamaktadır. Açılan kuyularda da akiferin riyolit ve dasitten oluşan Kötüdağ volkanitleri olduğu belirlenmiştir. Bölgedeki sıcak suların yerel meteorik su doğrusu üzerinde yeralmaları bu suların meteorik kökenli olduğuna işaret etmektedir. Bölgedeki sıcak suların, düşük trityum (3H) değerine sahip olmaları, bu suların geçiş süresi 55 yıldan fazla olan derin dolaşımlı sular olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to clarify the origin of thermal and mineral waters, connected with geothermal system and the relationship between cold and thermal waters in Yerköy (Yozgat) and its vicinity. The study area is located 34 km SW of the province of Yozgat and 5 km to Ankara- Yozgat highway. The basement rocks in the field are granites and rhyolites. Granite known as Yozgat granidoit and rhyolites are a member of Kötüdağ volcanics (Kyk) that consist of rhyolites, rhyodacites. Kötüdağ volcanics is outcrop south and east of study area and contact with Yozgat granidoit in the southeast of the area. Eocene sediments (Te) consisting of alternation of conglomerate, sandstone, marl with sand and marl overlie unconformbly overlie the Kötüdağ volcanics. The Oligocene unit (Deliceırmak Formation, Td) that covers conformably Eocene sediments consists of evaporitic and terrestrial sediments (alternation of conglomerate, sandstone) and crops out north of the area which covers wide portions. Quaternary alluvium covers unconformity with these units. Yerköy geothermal area is controlled by mainly NW-SE and NE-SW striking normal faults. Thermal waters emerge on the intersections of the faults. Basement rocks are impermeable but, rhyolites and altered granodiorites that have secondary porosity with tectonic movements are permeable. These rocks are the aquifer for hot water. Eocene, Oligocene sediments which are alternation of limestone, marl, limestone with clay and sandstone, are cap rocks. Also, mainly limestone in sedimentary rocks in fault zone and alluvium in the Delice River bed (conglomerate, sand and clay) are important aquifer for cold water. Temperature of thermal waters in the field changes between 40.3 and 56.2 °C and electrical conductivity show high values between 6470 and 17320 (?S/cm). According to ionic content, the hydrochemical facies of the thermal waters are Na-Cl, and of cold waters Na-HCO3 and Na-SO4. Temperature of reservoir was calculated as 55-85 ºC by silica geothermometry. The mineral-equilibrium diagram shows an equilibrium line for quartz, albite, microcline chalcedony at 70-100°C. This indicates that the aquifer unit is of volcanic/magmatic origin. The thermal waters show isotopic compositions compatible with the YMWL (Yozgat Meteoric Water Line) confirming the meteoric origin of the water circulation in the geothermal system. The tritium content of thermal waters are about zero and indicate that the residence time is more than 55 years.
Benzer Tezler
- Sütten kesim çağında besiye alınan tiftik keçisi erkek oğlaklarının besi performansı ve karkas özellikleri
Fattening performance and carcass characteristics of male Angora kids fattened after weaning
İRFAN DAŞKIRAN
- Zenginleştirilmiş çevre şartlarının beç tavuğunda büyüme dönemi davranış, performans ile kesim ve et kalite özelliklerine etkisi
The effects of environmental enrichment on behavior, performance, and slaughter and carcass traits in guinea fowl
MURAT KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatYozgat Bozok ÜniversitesiTarım Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET AKİF BOZ
- Yerköy-Çiçekdağ (Yozgat) bölgesindeki manganez cevherleşmesinin jeokimyası ve kökeni
Geochemistry and origin of the manganese mineralization in the Yerköy Çiçekdağ (Yozgat) region
SÜMEYRA KULAKSIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeoloji MühendisliğiYozgat Bozok ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURSEL ÖKSÜZ
- Yozgat-Yerköy-Belkavak Köyü civarı kalsedon ve ametist oluşumlarının incelenmesi
Investigations on the chalcedony and amethyst occurrences around Belkavak Village?Yerkoy-Yozgat, Turkey
NİHAL ÇEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İ. SÖNMEZ SAYILI
- Karanlıkdere vadisi (Şefaatli-Yerköy-Yozgat) florası
Flora of Karanlıkdere valley (Şefaatli-Yerköy-Yozgat)
ÜMİT BUDAK