Keşfü'z-Zünûn ve Katip Çelebi'nin bilim anlayışı
Keşfü'z-Zünûn ve Katip Çelebi's understanding of science
- Tez No: 218319
- Danışmanlar: PROF. DR. REMZİ DEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Bölümü
- Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 503
Özet
Bu çalışmada XVII. yüzyılda yaşamış ünlü Osmanlı bilgini Katip Çelebi'nin bilim anlayışı incelenmiştir. Katip Çelebi İbn Haldun'un tarih, toplum ve devlet hakkındaki bazı görüşlerini Osmanlı Dünyası'na tanıtmıştır. Bu görüşler, örneğin Naima ve Şehrîzâde gibi sonraki takipçileri tarafından ondan daha ayrıntılı bir şekilde dile getirilmiştir. Cumhuriyet Dönemi'ne gelindiğinde Katip Çelebi'nin bilim tarihi açısından Türk modernleşmesinin müjdecisi ya da başlatıcısı olduğu yönünde bir görüş ortaya atılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Batılı araştırmacıların da Doğu-İslâm medeniyetini öğrenme ve anlama çabalarında Katip Çelebi'nin Keşfü'z-Zünûn, Takvîmu't-Tevârîh, Cihannüma gibi bazı eserlerinden yararlandıkları görülmektedir.Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde çizilen ve yerleştirilen Katip Çelebi tasarımı isabetli değildi. Çalışmalarında modern bilimsel ya da felsefî kuramlardan hiçbir iz görülmez. Bilimsel ve felsefî kuramlar bakımından tamamen İslâm Uygarlığı'nda ortaya çıkan görüşlere bağlı kalmıştır. Sözgelimi Batlamyus astronomisi, Hippokrates ve Galen çizgisinde gelişen tıp anlayışı ve Aristoteles'in fizik kuramının İslâmî versiyonlarını savunmuştur. Felsefî açıdan ise özellikle İşrâkîlik anlayışının etkisinde olduğu görülmektedir. Zihniyetinde majic, mistik, rasyonel ve dinî öğeler yer almaktadır. Bilgi elde etme yöntemi, doğa bilimleri anlayışı, felsefe görüşü, evren ve doğa tasarımında sözü edilen eğilimlerin önemli rol oynadığı görülmektedirSonuç olarak İslâm kültüründeki entelektüel eğilimlerden ayrı düşmüş ve Batının modern felsefe ve bilim zihniyetini benimsemiş bir Katip Çelebi tasarımı gerçeğe uygun görünmemektedir.
Özet (Çeviri)
İn this study the famous Ottoman sage Katip Çelebi?s understanding of science has been investigated. Katip Çelebi introduced İbn Haldun?s some views of history, and society and state to the Otoman world. These views were defended in detail by his disciples such as Naima and Şehrîzâde. İn Turkey?s Republic period a common claim has been put forward that Katip Çelebi was the starter of modern science in Turkısh culture. Besides ıt?s seen that western orientalists have made use of his works to learn and understand the eastern and İslamic civilizations. These works are especially Keşfü?z-Zünûn, Takvîmu?t-Tevârîh, Cihannüma.The image of Katip Çelebi imposed in Turkish Republic Period is far from reality. Katip Çelebi had been dedicated to İslamic tradition in terms of scientific and philisophical theories. İn his studies we see no tracks of modern science and philosophy. For instance he defended the İslamic adaptations of Ptolemy?s astronomy, Hippocrates and Galenos?s medicine and Aristotelean physics. İn philosophy it seen that he was connected to ?İşrâkiyyûn? approach. His thinking binds opposite motives such as religious, rational, mistical and magical ones. These motives intervene openly in his methods of knowledge, understanding of natural sciences, philosophical views and image of universe and the world.To conclude a representation of Katip Çelebi who objected to intellectuel inclinations in İslamic civilization and who adopted the modern understanding of science and philosophy of the west does not seem to be real.
Benzer Tezler
- Katip Çelebi'nin düşüncesinde akıl ilimlerinin yeri ve önemi
The placeand importance of rational sciences in Katip Çelebi?s thought
EMRULLAH BULUT
- Katip Çelebi (Yabancı uyruklu (Irak) bir öğrenci gözüyle)
Katip Celebi (From the perspective (Iraq) of a foreign student)
FATIMAH MERIE HAMMOOD ABBOOSH
- Dil-tarih ilişkisi bağlamında Osmanlı Türklerinde Arapça tarih yazıcılığı (XVI. ve XVII. yüzyıl örnekleriyle)
History-writing in Arabic in the contex of language-history relationship in the Ottoman Turks (with special reference to 16 th and 17 th century examples)
EYÜP BAŞ
Doktora
Türkçe
2002
TarihAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN AYCAN
- Keşfu'z-Zunun'daki mantık kitapları üzerine araştırma
Research on logic books in Keshfuz-Zunun
CAMALBEK MARASULOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
FelsefeAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. TAHİR YAREN
- Description and prediction: Knowledge discovery in university databases
Tanım ve tahmin: Üniversite veritabanlarında bilgi keşfi
MICHAEL KAM BARNGROVER
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolBoğaziçi Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MUSTAFA HAYRİ TONGARLAK