Geri Dön

Keşfü'z-Zünûn ve Katip Çelebi'nin bilim anlayışı

Keşfü'z-Zünûn ve Katip Çelebi's understanding of science

  1. Tez No: 218319
  2. Yazar: BİLAL YURTOĞLU
  3. Danışmanlar: PROF. DR. REMZİ DEMİR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Felsefe, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2008
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Bölümü
  12. Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 503

Özet

Bu çalışmada XVII. yüzyılda yaşamış ünlü Osmanlı bilgini Katip Çelebi'nin bilim anlayışı incelenmiştir. Katip Çelebi İbn Haldun'un tarih, toplum ve devlet hakkındaki bazı görüşlerini Osmanlı Dünyası'na tanıtmıştır. Bu görüşler, örneğin Naima ve Şehrîzâde gibi sonraki takipçileri tarafından ondan daha ayrıntılı bir şekilde dile getirilmiştir. Cumhuriyet Dönemi'ne gelindiğinde Katip Çelebi'nin bilim tarihi açısından Türk modernleşmesinin müjdecisi ya da başlatıcısı olduğu yönünde bir görüş ortaya atılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Batılı araştırmacıların da Doğu-İslâm medeniyetini öğrenme ve anlama çabalarında Katip Çelebi'nin Keşfü'z-Zünûn, Takvîmu't-Tevârîh, Cihannüma gibi bazı eserlerinden yararlandıkları görülmektedir.Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde çizilen ve yerleştirilen Katip Çelebi tasarımı isabetli değildi. Çalışmalarında modern bilimsel ya da felsefî kuramlardan hiçbir iz görülmez. Bilimsel ve felsefî kuramlar bakımından tamamen İslâm Uygarlığı'nda ortaya çıkan görüşlere bağlı kalmıştır. Sözgelimi Batlamyus astronomisi, Hippokrates ve Galen çizgisinde gelişen tıp anlayışı ve Aristoteles'in fizik kuramının İslâmî versiyonlarını savunmuştur. Felsefî açıdan ise özellikle İşrâkîlik anlayışının etkisinde olduğu görülmektedir. Zihniyetinde majic, mistik, rasyonel ve dinî öğeler yer almaktadır. Bilgi elde etme yöntemi, doğa bilimleri anlayışı, felsefe görüşü, evren ve doğa tasarımında sözü edilen eğilimlerin önemli rol oynadığı görülmektedirSonuç olarak İslâm kültüründeki entelektüel eğilimlerden ayrı düşmüş ve Batının modern felsefe ve bilim zihniyetini benimsemiş bir Katip Çelebi tasarımı gerçeğe uygun görünmemektedir.

Özet (Çeviri)

İn this study the famous Ottoman sage Katip Çelebi?s understanding of science has been investigated. Katip Çelebi introduced İbn Haldun?s some views of history, and society and state to the Otoman world. These views were defended in detail by his disciples such as Naima and Şehrîzâde. İn Turkey?s Republic period a common claim has been put forward that Katip Çelebi was the starter of modern science in Turkısh culture. Besides ıt?s seen that western orientalists have made use of his works to learn and understand the eastern and İslamic civilizations. These works are especially Keşfü?z-Zünûn, Takvîmu?t-Tevârîh, Cihannüma.The image of Katip Çelebi imposed in Turkish Republic Period is far from reality. Katip Çelebi had been dedicated to İslamic tradition in terms of scientific and philisophical theories. İn his studies we see no tracks of modern science and philosophy. For instance he defended the İslamic adaptations of Ptolemy?s astronomy, Hippocrates and Galenos?s medicine and Aristotelean physics. İn philosophy it seen that he was connected to ?İşrâkiyyûn? approach. His thinking binds opposite motives such as religious, rational, mistical and magical ones. These motives intervene openly in his methods of knowledge, understanding of natural sciences, philosophical views and image of universe and the world.To conclude a representation of Katip Çelebi who objected to intellectuel inclinations in İslamic civilization and who adopted the modern understanding of science and philosophy of the west does not seem to be real.

Benzer Tezler

  1. Katip Çelebi'nin düşüncesinde akıl ilimlerinin yeri ve önemi

    The placeand importance of rational sciences in Katip Çelebi?s thought

    EMRULLAH BULUT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    DinMarmara Üniversitesi

    İlahiyat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İLHAN KUTLUER

  2. Katip Çelebi (Yabancı uyruklu (Irak) bir öğrenci gözüyle)

    Katip Celebi (From the perspective (Iraq) of a foreign student)

    FATIMAH MERIE HAMMOOD ABBOOSH

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DinKırşehir Ahi Evran Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. VELİ ÜNSAL

  3. Dil-tarih ilişkisi bağlamında Osmanlı Türklerinde Arapça tarih yazıcılığı (XVI. ve XVII. yüzyıl örnekleriyle)

    History-writing in Arabic in the contex of language-history relationship in the Ottoman Turks (with special reference to 16 th and 17 th century examples)

    EYÜP BAŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    TarihAnkara Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İRFAN AYCAN

  4. Keşfu'z-Zunun'daki mantık kitapları üzerine araştırma

    Research on logic books in Keshfuz-Zunun

    CAMALBEK MARASULOV

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    FelsefeAnkara Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. M. TAHİR YAREN

  5. Description and prediction: Knowledge discovery in university databases

    Tanım ve tahmin: Üniversite veritabanlarında bilgi keşfi

    MICHAEL KAM BARNGROVER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolBoğaziçi Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. MUSTAFA HAYRİ TONGARLAK