İbn Kuteybe ve hadis anlayışı
Ibn Qutayba end his hadith perception
- Tez No: 228215
- Danışmanlar: PROF. DR. M. HAYRİ KIRBAŞOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
Hz. Peygamber döneminden sonra hadis ilminin en önemli problemlerinden birincisi rivayetlerin Hz. Peygamber'e ait olup olmadığı yani sıhhat problemi , ikincisi ona ise ait olduğu düşünülüp ,delil olarak kullanılan rivayetlerin anlaşılması meselesi olmuştur. Bu süreç içerisinde tartışma konusu olan birtakım rivayetlerin sihhatleri ve anlaşılması ile ilgili olarak başta Re'y ehli ve Yine Mutezile başta olmak üzere Ehl-i Kelam ekollerine mensup ulemanın eleştiri ve itirazlarını cevaplamak için Te'vilu Muhtelifi'l-Hadis adlı meşhur eseri yazmış olan İbn Kuteybe'nin bu eseri bizim tezimizin konusunu oluşturmaktadır. Çünkü tartışma konusu olan bu rivayetlere yönelik eleştiri ve itirazlara verilen cevaplar bilhassa Sünni çevrelerde günümüzde bile hala mutlak doğru olarak algılanmakta ve hakikatin bir ifadesi olarak empoze edilmekte, sık sık delil olarak kullanılmaktadır; o kadar ki bunların pek çoğunun Türkiye'deki din eğitiminde kullanılan bilgilerin temelini oluşturduğunu dahi rahatlıkla ifade etmek mümkündür.İşte önemine ve şöhretine binaen araştırmamıza konu edindiğimiz İbn Kuteybe ve eseri ele alınırken yapılanları özetle şu şekilde sunmak mümkündür:I. bölümde İbn Kuteybe dönemine kadar sünnet ve hadisle ilgili tartışmalara temas edilmiş ,ayrıca İbn Kuteybe'nin hocaları, talebeleri ve kelamî fikirleri hakkında bilgi verilmiştir.II. bölümde İbn Kuteybe'nin sünnet ve hadis anlayışı incelenmiştir. Ansiklopedist olan İbn Kuteybe`nin , isabetli bir şekilde sünneti bağlayıcılık yönünden tasnife tabi tutuması, rivayetlerin metin tahlillerinde Arap dili ve edebiyatına olan hakimiyeti gibi güçlü yönlerine rağmen , problemli rivayetleri ele alırken sık sık aşırı savunmacı bir tutum içerisine girdiği de görülmüştür. Bu çerçevede İbn Kuteybe'nin kendi hocalarından gelen rivayetleri hiçbir tahkike gerek görmeden doğru kabul etmesi ve hatta sağlam çürük ne bulursa her türlü delille ne pahasına olursa olsun onları savunarak, haklı eleştirileri görmezlikten gelmesi,rivayetlerdeki çelişkileri ve tutarsızlıkları gidermekten ziyade ,O'nun bu eserinde sergilediği yaklaşıma yönelik eleştirileri haklı çıkaracak bir nitelik arz etmektedir.Bu ise, klasik dönemden itibaren İbn Kuteybe'nin bu eserine yönelik eleştirilerin haklılık payının yüksek olduğunu da gözler önüne sermektedir.
Özet (Çeviri)
The main problem of the Hadith principle after the Prophet Muhammed (PBUH) has been to determine whether these narrations have belonged to the Prophet (i.e. the sıhha problem) or not. Second problem is, if these narrations belong to the Prophet, how to understand them. That dissertation is on Ibn Kuteybe and his magnum opus Te?vilu Muhtelifi?l-Hadis, which reponds to the criticism and rejections of scholars of the Re?y school and Mutezili scholars of the Ehli Kelam school who raised their criticism against controversial narrations regarding their sıhha and comprehension problem. As Kuteybe?s responses to these criticism and rejections to controversial narrations heve been accepted as ?absolute truths?, they have been imposed as the embodiment of the truth and they have been considered as irrefutable proofs. It can even be argued that these narrations are bases of religious education in Turkey.That study which based on high prominence of Ibn Kuteybe and his book can be summarized as follows:In the first chapter the controversies on narrations and sunnah until the period of Ibn Kuteybe are mentioned, some information about masters of Ibn Kuteybe, the disciples of him and some Kelami views is given as well.In the second chapter the understanding of Kuteybe regarding narrations and Sunnah is studied. Although Ibn Kuteybe, as an encyclopedist rightly classifies Sunna according to its stringency capacity, analyzes these Arabic scriptures with his immense knowledge of Arabic literature and having a powerful situation, he unfortunately developes too apolegetic attitutes towards these controversial narrations. In this context, when Ibn Kuteybe accepts all narrations coming from his masters as sound narrations without any inquiries and when he neglects any criticism towards these narrations even the rigthful ones and defends them without taking into consideration any doubts arisen, he actually cannot eliminate doubts, contradictions and incoherences regarding controversial narrations so actually and eventually he leads to justify the criticism against his approach exposed in his books. His approach obviously shows the likelihood of rightfullness of the criticism against his book which have been raised from the early days of the Classical time.
Benzer Tezler
- Ömer en-Nesefî ve et-Teysîr fi't-tefsîr'i
Umar al-Nasafī and his work al-Taysīr fī al-Tafsīr
MUHAMMET ÇOL
Doktora
Türkçe
2023
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİ KAYA
- İbn Kuteybe'nin mezhep anlayışı ve diğer mezheplere bakışı
Ibn qutayba's understanding of sect and his approach to the other sects
MİNE DEMİRBİLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ONAT
- İbn Kuteube'nin Garîbu'l-Hadîs ve ez-Zemahşerî'nin el-Fâik fî Garîbi'l-Hadîs adlı eserlerinin konulu sözlükçülük açısından değerlendirilmesi
Evaluation of İbn Qutaiba's work named Gharib al-Hadith and Zamakhshari's work named al-Faik fi Gharib al-Hadith in terms of topical lexciography
AZİZ SİLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FARUK ÇİFTÇİ
- Kâsım b. Sâbit es-Sarakustî ve ed-Delâil adlı eseri
Qāsim ibn Thābit and his work named al-Dalāʼil
HÜSEYİN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YÜCEL
- Hişâm b. Ammâr ve hadisçiliği
Hişâm b. Ammâr and his hadith scholarship
ZEYNEP BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN AKGÜN