Geri Dön

Türkiye Türkçesinde isteme anlam birimi: Dilbilgisel ve toplum dilbilimsel bir inceleme

Requestive modality in Turkish: A linguistic and sociolinguistic investigation

PDF İndir

  1. Tez No: 229043
  2. Yazar: SEMA ASLAN DEMİR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE YILMAZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Toplum dilbilim, pragmatik, isteme anlam birimi, isteme işaretleyicisi, isteme kipliği, Sociolinguistic, pragmatic, semantic domain of requests, requestive markers, requestive modality
  7. Yıl: 2007
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 222

Özet

Bu çalışma, isteme anlam birimini alt alanlarıyla birlikte betimlemeyi ve farklı gramatikalstatülere sahip isteme işaretleyicilerini işlevleriyle birlikte ortaya koymayı amaçlamaktadır.`İsteme' tezde, istemenin derecesi, yönü, yönlendiriciliği dikkate alınarak emir, istek, rica veyalvarma olmak üzere dört alt anlam alanına ayrılmış; belirlenen alanların, yatay kesişimkümeleri oluşturmadan `isteme' anlam alanı ekseninde birleşen, sınırları şeffaf anlamsalbirimler olarak kurgulanmasına dikkat edilmiştir. Bu kurgu sırasında, konuşur ve dinleyicinintoplumsal statüsü, toplumsal mesafe ve dayanışma, toplumsal güç, nezaket, iletişim bağlamı vb.toplum dilbilimsel ve pragmatik olgular anlamlandırma sürecine dâhil edilmiştir. Tezdetanımlanmış şekliyle `isteme anlam birimi' emir, istek, rica ve yalvarma gibi farklı türlerdekiistemelerin ortak anlam alanıdır; yönlendirici, harekete geçirici, potansiyel isteklerin ifadesinisağlar.Tezde ayrıca, istemenin ifadesini sağlayan işaretleyiciler incelenmiştir. Bunlar; morfolojik,sözlüksel, sözdizimsel ya da söyleme dayalı işaretleyiciler olabilir. Bu işaretleyicilerin emir,istek, rica veya yalvarmayı hangi koşullarda ve ne tür semantik bağıntılarla karşıladığı,morfolojik işaretleyicilerin zaman ve görünüş açısından ne tür özellikleri nedeniyle istemeyorumlamasına izin verdiği tartışılmıştır. Tezin amacı; dar bir çalışma konusunu, isteme anlambirimini seçip, bütünlüklü bir inceleme yapmak ve Türkiye Türkçesi için bir isteme kipliğimodeli oluşturmaktır.

Özet (Çeviri)

In the framework of this dissertation, the aim is to describe the Turkish requestive modality withits sub semantic domains, and to determine the types of requestive markers which have differentgrammatical statuses. The semantic domain of requestive modality is categorized under four subdomains as order, volition, request, and entreaty upon the degree, direction, and directivity ofthe request. Attention was given to determine these sub domains as having transparent borderson the semantic axis of request, rather than having interfaces which link these sub domains toone another. During this setting, the sociolinguistic and pragmatic factors such as social statusof participants, social distance and solidarity, social power, politeness, communication contexts,etc., were counted in the processes of this analysis. The semantic domain of requestive modalityis described as a common semantic axis of different requisition types like order, request,volition, and entreaty, and it enables the expression of potential and performative requests.Furthermore, the linguistic devices coding the requestive modality are investigated. Thesedevices include morphological, lexical, syntactic, and discourse based markers. The question ofhow and under which circumstances these markers can express the order, request, volition, orentreaty is answered. In addition to this, the dissertation has discussed which features of themorphological categories related with aspect and tense allowed the interpretation of requests.Through a study of such a narrow topic, this dissertation aims to establish a complete andfunctional work of requisition, to investigate its markers from morphological to discourse basedlevels, and to theorize a model for requestive modality.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    895998

    Yunus Emre Divanı'nda edatlar

    The postpositions in the Divan of Yunus Emre

    SENA YİĞİT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEDİHA MANGIR

  2. Tez No

    897336

    Türkiye Türkçesinde izin ve rica kipliği

    Permission and request modality in Turkish

    EDA KUTUCU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HABİBE YAZICI ERSOY

  3. Tez No

    300501

    Türkiye Türkçesi fiillerinde isteme göre anlam değişiklikleri

    Changes of meaning according to valency in Turkiye Turkish verbs

    NUH DOĞAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    DilbilimOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ÖZEN YAYLAGÜL

  4. Tez No

    342276

    Eski Türkiye Türkçesinde kiplik

    Modality in old Turkey Turkish

    PELİN MANAP

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Türk Dili ve EdebiyatıTrakya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. OĞUZHAN DURMUŞ

  5. Tez No

    772125

    Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait satır arası ilk Kur'an tercümesinde fiillerin istem analizi

    Analysis of verbs in the first interlined Qur'an translation of the Ancient Anatolian Turkish period

    PEMBE BİLGİÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DilbilimAmasya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. KÜRŞAT EFE

Geri Dön