Tip 2 diyabetlilerde özbakım aktiviteleri ve diyabete ilişkin bilişsel-sosyal faktörler
Self care activities and cognitive - social factors in people with type 2 diabetes
- Tez No: 229627
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMRA ERDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Sağlığı, Hemşirelik, Public Health, Nursing
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Metodolojik ve tanımlayıcı- ilişki arayıcı tipte tasarlanan bu çalışmanın amacı, erişkin tip 2 diyabetlilerin özbakım aktiviteleri ve glisemik kontrol düzeyleri ile bilişsel ve sosyal faktörler arasındaki ilişkileri incelemek; kuramsal bir model geliştirerek analiz etmek; sonuçları ile hemşirelik girişimlerine katkı sağlamaktır. Ayrıca Diyabet Özbakım Aktiviteleri Anketi (DÖBA) ve Çok Boyutlu Diyabet Anketi'nin (ÇBDA) Türkçe geçerlik ve güvenirliği değerlendirilmiştir.Araştırmanın örneklemini İstanbul'da üç diyabet polikliniğinden seçilen 350 tip 2 diyabetli birey oluşturmuştur. Veriler görüşme formu, DÖBA ve ÇBDA kullanılarak, özbildirim yöntemi ile toplanmış, verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi (ANOVA), t testi, korelasyon analizi, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modeli (YEM) kullanılmıştır.Analizler sonucunda DÖBA ve ÇBDA geçerli ve güvenilir bulundu. Diyabetlilerin ortalama yaşı 53,42±8,02, diyabet süresi 8,61±6,03, A1c düzeyi 7,34±1,62'idi. % 59,7'si kadın, % 68,6'sı temel eğitim düzeyinde, % 52,6'si obez ve % 58,4'ü Oral antidiyabetik ilaç kullanıyordu. Son bir haftada uyguladıkları özbakım davranışları sıklık sırası ile diyet, ayak bakımı, egzersiz ve kendi kendine kan şekeri testi idi. Eğitim süresi ile egzersiz ve kan şekeri testi, ekonomik durum ile kan şekeri testi uygulamaları arasında olumlu ilişki bulundu. Erkekler kadınlardan daha fazla egzersiz yapıyordu. Kadınların özyeterlik ve destek algıları erkeklere göre daha düşük, engel ve ciddiyet algıları daha yüksek idi. Diyabetlilerin ekonomik durumu ve eğitim düzeyi arttıkça destek ve özyeterlik algıları arttı, ciddiyet ve engel algıları azaldı. Özyeterliği, desteği ve sonuç beklentisi artan hastaların özbakım davranışları da arttı. Yapısal eşitlik modeline göre özyeterlik algısı özbakımı etkileyen güçlü bir değişken, diğer değişkenlerle (destek algısı, engel algısı, sonuç beklentisi ve eğitim süresi) özbakım arasında aracı değişken olarak bulundu.Bu sonuçlara göre, diyabetlilerin özbakım davranışları ve glisemik kontrol düzeyleri bilişsel ve sosyal faktörlerden etkilenebilir. Daha iyi özbakım için hastaların özyeterlik, destek ve sonuç beklentisi algılarının artırılması gereklidir.Anahtar Kelimeler : Tip 2 Diyabet, Özbakım, Özyeterlik, Sonuç beklentisi, Sosyal destek, Yapısal Eşitlik Modeli, Çok Boyutlu Diyabet Anketi, Diyabet Özbakım Aktiviteleri AnketiBu çalışma, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: T-771/27122005
Özet (Çeviri)
The aim of this methodological and descriptive-correlative study is to investigate relationships between self-care activities, glycemic control and cognitive-social factors in adults with type 2 diabetes (T2D) to develop a model for use its results in nursing interventions. The validity of Turkish translations of Summary of Diabetes Self-Care Activities Questionnaire (SDSCA) and Multidimensional Diabetes Questionnaire (MDQ) was also assessed.The sample of the study is composed of 350 people with T2D from three outpatient clinics in İstanbul. Data were collected by self-report questionnaire. One-way Anova, t-tests, pearson product moment correlation, exploratory and confirmatory factor analysis and structural-equation modeling (SEM) were used in statistical analysis.SDSCA and MDQ were found to be valid and reliable tools. Means age was 53.42±8.02, duration of diabetes was 8.61±6.03, mean A1c level was 7,34±1,62. Of the sample 59.7 % was female, 68.6 % was graduated of primary school, 52.6 % was obese and 58.4% used oral antidiabetic drugs. The self-care activities implementing frequently during last week were dieting, foot care, exercising and self monitoring blood glucose respectively. It was found a positive correlation between educational background and level of exercise and self monitoring blood glucose. Economic status and self monitoring blood glucose were associated significantly. Males exercised more than females. Females had a lower self-efficacy and support perception however they had interference and severity perception. People with T2D with higher level of economic and education level had higher self-efficacy and support perception, and a lower interference and severity perception. Self-care behaviors were correlated with self-efficacy, social support, interference, outcome expectation. According to structural-equation modeling, self-efficacy was found as a predictor and also mediator for self care activities.In conclusion self-care activities can be affected from cognitive and social factors in people with T2D. Perception of self ?efficacy, social support and outcome expectation should be improved to provide a better self-care in people with T2D.Key word: type 2 diabetes; self care; self efficacy; outcome expectation; social support; structural-equation modeling (SEM); The Multidimensional Diabetes Questionnaire-MDQ; The Summary of Diabetes Self-Care Activities Questionnaire ? SDSCAThis research was founded by Istanbul University Scientific Research fund.Project No: T-771/27122005
Benzer Tezler
- Diyabet yönetiminde algılanan engeller ve öz yönetimin öz bakım davranışları üzerine etkisi
Perceived barriers in diabetes management and the impact of self-management on self-care behaviors
HÜLYA IŞIKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HemşirelikBezm-i Alem Vakıf ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜRKİNAZ ATABEK AŞTI
DOÇ. DR. AYFER BAYINDIR ÇEVİK
- Obez tip 2 diyabetlilerde tedaviye dapagliflozin ve dapagliflozin ile birlikte eksenatid eklenmesinin glisemik kontrol ve vücut kitle indeksi üzerine etkisinin araştırılması
The investigation of the effect on the gyltical control and body mass index of the treatment with dapagliflozin and dapagliflozin added exenatide in obese type 2 diabetics
DUYGU BİLGİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile Hekimliğiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SARGIN
- Oral antidiyabetik kullanan tip 2 diyabetli bireylere birinci basamakta uygulanan diyabet eğitimi ve kısa mesaj hatırlatmalarının etkinliğinin değerlendirilmesi
Evaluation of the efficacy of diabetes training and short message reminders applied in primary care to i̇ndividuals with type 2 diabetes who were using oral antidiabetic
TÜRKAN AKYOL GÜNER
Doktora
Türkçe
2019
Halk Sağlığıİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLHAN COŞANSU
- Tip 1 ve tip 2 diabetes mellitus hastalarında öz-etkililik ile metabolik sonuçlar arasındaki ilişkinin incelenmesi
The investigation the connection between self-efficacy and metabolic outcomes of patient with type I and type II diabetes mellitus
SITTIKA AKKUŞ
- Tip 2 diyabetli yaşlıların hastalığa ilişkin sağlık inançları ile öz bakım yönetimi arasındaki ilişki
The relationship between health beliefs relating to the disease and self-care management of elderly with type 2 diabetes
GÜNCE ŞAYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HemşirelikPamukkale ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASİYE KARTAL