Geri Dön

Çavdaroğlu Müftî Dervîş'in dîvân-ı Münacat'ı üzerine bir inceleme

An investigation on Divan-i Munaccat of Çavdaroğlu Müfti Dervish

  1. Tez No: 231290
  2. Yazar: FİRDEVS ÖZKAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ALİ TORUN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2008
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dumlupınar Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
  12. Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 302

Özet

Tarikatlar, tasavvufî düşüncenin yaygınlaşmasında birinci derecede rol oynayan müesseselerdir. Bunlar-bugün bildiğimiz şekliyle-VII/XIII. yüzyılda ortaya çıkmışlardır. XIV. yüzyıldan itibaren Anadolu'da şekillenmeye başlayan Halvetîlik hareketi XV. yüzyıldan sonra yaygınlık kazanmış ve sistemleşerek günümüze kadar etkisini sürdürmüştür. Anadolu ve Rumeli'de en çok tekkesi olan Halvetî tarikatının Rumeli'de hâla faal tekkeleri vardır. Bu etkinin bir sonucu olarak Halvetîlik öğretilerini işleyen birçok şair ve yazar ortaya çıkmıştır. XVI-XVII. asırda Kütahya'da yaşayan Çavdaroğlu Müftî Dervîş de dönemin Halvetî şairlerinden biridir.Çalışmamızda Çavdaroğlu Müftî Dervîş'in hayatı, edebî şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Divân'ı Arap alfabesinden Lâtin alfabesine aktarılmıştır. Şiirlerin din-tasavvuf-cemiyet yönlerinden tahlili yapılmıştır.Çavdaroğlu Müftî Dervîş'in şiirlerinde, Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı'nın ve Halvetîliğin belirgin özellikleri görülmektedir.Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı, hem İslam'dan önceki hem de sonraki dönemde yer alır. Bu edebiyat işlediği konular sebebiyle halkın dilini, inanancını, duygu ve düşüncesini esas almaktadır. Halkın bütününü kapsadığı için toplumun her kesimine hitap edebilmektedir.Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı, şekil ve üslup özellikleri bakımından İslam'dan önceki Türk edebiyatından etkilenmiştir. Türklerin İslâm dinini kabullerinden sonra İslâmiyet'in etkisiyle yeni bir şekle bürünerek, tasavvufî unsurları da bünyesine almıştır.Anadolu'da, yayılmaya başladığı XIV. Yüzyıldan başlayarak Halvetîlik temi edebiyatımızda işlenmeye başlamıştır. XVI-VII. Asırda yaşayan Çavdaroğlu Müftî Dervîş şiirlerinde tasavvuf ve Halvetîlik düşüncesini işlemiş şairlerimizdendir.Müftî Dervîş XVII. Asır Türk Tasavvuf Edebiyatı'nın önemli temsilcilerinden olan mutasavvıf şair Gaybî Sun'ullah'ın babasıdır. Mutasavvıf bir şair olan Müftî Dervîş de pek çok şairimiz gibi tezkirelerde yer almadığı için ilim âlemine yeterince tanıtılamamıştır.Üç bölümden oluşan inceleme kısmının ilk bölümünde şairin hayatı, ikinci bölümde şiirlerindeki şekli unsurlar, üçüncü bölümde şiirlerin din-tasavvuf-cemiyet yönünden tahlili yapılmıştır. Tahlilden sonra ise Dîvân'ın transkripsiyonlu metni yer almaktadır.Müftî Dervîş Dîvânı üzerinde yaptığım bu çalışmada yardım ve teşvikleri için Hocam Doç. Dr. İsmail EKİNCİOĞLU'na, yardım ve önerileri için Hocam Yrd. Doç. Dr. Mustafa GÜNEŞ'e, yönlendirmeleri ile yol gösteren, teşvik eden ve yardımlarını esirgemeyen Hocam Prof. Dr. Ali TORUN'a teşekkürlerimi sunmayı bir borç biliyorum.

Özet (Çeviri)

Tarikas are the groups that have the primary role on the expansion of Sufi Islamic thoughts. They appeared firstly in 7th and 8th centuries. The Khalwati action which started to form since 14th century expanded after 15* century, and has been effective up today after the systemization process. The Khalwati Tarika that had khanqahs in Anatolia and Rumelia mostly still has them in Rumelia. As a result of this effect, many poets and writers who processed the Khalwatian doctrines appeared. One of the Khalwatian poets of that period is Mufti Dervish, lived in Kutahya in 16th and 17th centuries.Our study presents information on Mufti Dervish's life, literary personality and works. His Divan is transferred from Arabic alphabet to Latin alphabet. His poems were analyzed in terms of religion - mysticism - society.Mufti Dervish is one of the Khalwatian poets. In his poems, the religious - mystic characteristics of Turkish Literature and Khalwati can be found.The religious - mystic Turkish Literature takes place both pre- and post-Islamic periods. Due to its issues, the literature depends on the language, religion, feelings and thoughts of the society. As it covers the whole society, it can address to all the parts of society.The religious - mystic Turkish Literature was affected by Turkish literature of pre-Islamic period in terms of the characteristics of form and style. After Turks adopted the religion of Islam, it included Sufi-Islamic factors by having a new form under Islamic effects.The theme of Khalwati was processed in our literature from 14th century when it started to spread in Anatolia. Cavdaoglu Muftu Dervish, lived in 16* and 17* centuries, is one of our poets who processed Sufi-Islamic and Khalwatic thought. Mustu Dervish is the son of Sun'ullah, one of the important representatives of Turkish mystic literature of 17 century. Muftu Devish as mystic poet has not been introduced sufficiently like others as he has not taken place Tezkires.The investigation that consists of three chapters presented the life of the poet in the first section, stylistic factors of his poems in the second section, and analysis of poems in terms of religion, mysticism and society. The transcriptional text of Divan was given after the analysis.Finally, I would like to Associate Prof.. Dr. Ismail Ekincioglu for his valuable help. Also, I thank to Assistant Prof. Dr. Mustafa Guneş for his help. Lastly, I am grateful to Prof. Dr. Ali Torun for his valuable help and suggestions during conducting study.

Benzer Tezler

  1. Sanal gerçeklikte ilinti operatörleri geliştirilerek yüz tanıma analizi

    Face recognition analysis by developing feature operators in virtual reality

    GÜLSÜM ÇİĞDEM ÇAVDAROĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Bilim ve TeknolojiYıldız Teknik Üniversitesi

    Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BÜLENT BAYRAM

  2. Esnek kaba bulanık kümeler üzerine

    On soft rough fuzzy set

    ORHAN ÇAPAROĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MatematikEge Üniversitesi

    Matematik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OYA ÖZBAKIR

  3. Deneysel temas tipi yanıklarda acil uygulanan tedavi yöntemlerinin yara iyileşmesi üzerine etkilerinin Hypericum perforatum (Sarı kantaron) tedavisi ile karşılaştırılması

    Comparison of emergency treatment for contact type of burns treated with Hypericum perforatum (Sari kantaron)

    DERYA CABBAROĞLU

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    İlk ve Acil YardımEge Üniversitesi

    Acil Tıp Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜÇLÜ SELAHATTİN KIYAN

  4. Popüler roman geleneği ve Sadık Yalsızuçanlar'ın romanları

    Popular novel tradition and novels of Sadik Yalsızuçanlar

    ÖZKAN ÇAVDAROĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Türk Dili ve EdebiyatıKastamonu Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞAHMURAT ARIK