Türkiye'de sivil bürokratik elitlerin dönüşümü (1960-1980)
Transformation of civil bureaucratic elites in Turkey (1960-1980)
- Tez No: 235421
- Danışmanlar: PROF. DR. KEMAL GÖRMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
- Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 540
Özet
Bu tez, Türkiye'de sivil bürokratik elitlerin yirmi yıllık bir dönemde geçirdiği dönüşümü açıklamaya çalışmaktadır. Çalışma bu dönüşümü siyasal, hukuki, ekonomik, bürokratik ve ideolojik yönleriyle incelemiştir. Tezin kronolojik sınırlarını oluşturan 1960-1980 arası dönemi başlatan 27 Mayıs, Türkiye'de bürokrasi, ordu ve aydınların oluşturduğu tarihsel ittifakın geçmiş on yılın politik çizgisine gösterdiği tepkinin bir sonucu olarak görülebilir. Bu tepki, aynı zamanda bürokratik yönetim geleneğinin bir müdahalesidir.Türkiye'de 1960 yılı ile birlikte yeni bir dönemin başladığını söylemek mümkündür. Bu dönemde; siyasal olarak çoğulculuk-zayıf bir yürütme düşüncesinin de etkisiyle-ekonomik olarak planlı kalkınma ile yakın ilişkili ithal ikameci sanayileşme, bürokratik olarak da kontrolcü, merkeziyetçi, planlamacı ve seçkinci bir anlayış etkisini göstermiştir. Yeni anayasanın felsefesini bunlar etkilemiş, dolayısıyla geleneksel bürokratik görüşler 1961 Anayasası'na da yansımıştır. Diğer bir deyişle seçkinci ve vesayetçi eğilimlerin kendini belli ettiği bu dönemin bir ürünü olan yeni anayasa ile hukuk sistemine bürokratik kontrol mekanizmaları yerleştirilmiştir. Özellikle planlı kalkınma süreci sadece ekonomik yönüyle değil söz konusu mekanizmalar açısından da anlamlıdır. Anayasanın çift karakterli yönü olsa da bürokratik yönünün hakim konumda olduğunu söylemek mümkündür. 1960-1971 arası dönem söz konusu ittifakın seçkinci/bürokratik görüşleri çerçevesinde şekillenmiştir. Bu dönemde sivil bürokrasi, özerklik ve hukuki teminat gibi unsurlara kavuşmuş, hatta idari reform araştırmalarına da (MEHTAP) girişilmiştir. 1960 sonrası aydınlar yani üniversite de geniş bir özerkliğe sahip olmuştur. Bu tarihle birlikte aydın kesim, ?eylem? yönünü belirginleştirmiş ve iktidar formülleri üzerine yoğunlaşmıştır. Aydınların öncülüğünde gelişen ?Yön Hareketi?nin ?yeni devletçilik? ve ?hızlı kalkınma? vb söylemlerini bu tür formüller bağlamında iktidar arayışı olarak görmek gerekir. Bu adımlar, bürokrat-aydın kesimin kendi içinde değişimci ve statükocu olarak ayrışmasına da sebep olmuştur. 12 Mart'a kadar geçen on yılın öngörülemeyen toplumsal gelişmeleri karşısında; bir yanda bürokratik elitlerin ideolojik çözülmeleri başlamış diğer yanda ise hayata geçirilen formül işlemez hale gelmiştir.12 Mart, bürokratik elitlerin 1960'lardaki ittifakının artık sürdürülemeyeceğini tescil eden bir tarih olmuştur. Muhtıra, geçmişte olduğu gibi ?merkez?i temsil eden bürokratik elitlerin ?devleti kurtarma? misyonunun bir uzantısı olarak görülmüştür. 27 Mayıs sonrası atılan adımların benzerleri 12 Mart sonrası da atılmıştır. Ancak artık aydınlar bu süreçte yoktur. Bürokratik elitizmin bir ürünü olarak da nitelenebilecek olan partilerüstü teknokrat kabineleri, devletin yıkıldığına dair güçlü bir inancın da etkisiyle devlet, toplum, ekonomi, hukuk, eğitim ve toprak alanlarında reformlar hedeflemiş, ancak bunların büyük bir kısmı hedef olmaktan öteye geçememiştir. Bununla birlikte 12 Mart sonrası, sivil bürokrasinin özerkliğine son verilmiş, idari reform çalışmaları tekrar başlatılmış ve merkeziyetçi yapıyı güçlendirecek tedbirler alınmıştır.1960-1980 yılları arasında sivil bürokratik elitler, yaşanan sosyal ve ekonomik değişim süreciyle de ilişkili olarak iktidar üzerinde gitgide zayıflayan nüfuzunu iyice kaybetmiştir. Sivil bürokrasi ve aydınlar yirmi yıllık dönemin sonunda eski gücü ve prestijinden uzaklaşmıştır. Planlı kalkınma anlayışı da bürokrasinin gerileyişine çare olamamıştır. DPT, söz konusu dönemin sonlarına gelindiğinde değişimin sürükleyici gücü olamayacağını göstermiştir. Buna karşılık sanayi burjuvazisi, 1970'lerden sonra siyasal iktidar denklemine dahil olmuştur. Bu dönemde; bürokratik elitlerin geçmişte sıkı sıkıya bağlı olduğu ilkelerin bir kısmı önemini yitirmiş, ancak bürokratik yönetim geleneği aşınmalara rağmen kendini görece muhafaza etmeyi başarmıştır. Seçkinci anlayışın bürokratik gelenekle yakın ilişkisi düşünüldüğünde bu anlayışın izlerinin de benzer bir konumda olduğu söylenebilir. Bununla birlikte incelenen yirmi yıllık döneme bakıldığında, sivil bürokratik elitlerin geçirdiği dönüşümün izleri görülebilmektedir. Özellikle 1980'li yıllar söz konusu dönüşümün daha somut olarak izlenebildiği yeni bir dönem olacaktır.Anahtar Sözcükler1. Bürokrasi2. Elit3. Elitizm4. Bürokratik Elit5. Türk Bürokrasisi
Özet (Çeviri)
This study aims to explain the transformation of civil bureaucratic elites throughout the twenty years period. This study examines the transformation with its political, legal, economical, bureaucratic and ideological aspects. May the 27th, which created the cronological borders of the thesis and started the 1960-1980 period, can be considered as a consequence of the reaction to the past 10 years? political view of the historical alliance that was formed by the bureaucracy, army and intellectuals. This reaction is also an intervention of the bureaucratic administration tradition.It is possible to say that a new period started with the year 1960 in Turkey. In this period, politically pluralism-with an effect of poor execution thought- economically imported ?ikameci? industrialization that was closely related with planned development, bureaucratically controlled, centralist, planned and elitist approach indicated their influence. These affected the new constitution?s philosophy, consequently traditional bureaucratic views were reflected to the 1961 constitution. In other words, with the new constitution which was a product of the elitist and tutelaged tendencies period bureaucratical control mechanisms was located to the law system. Especially, period of development plan is not only significant with its economical aspect but also with the mechanisms in question. It is possible to say that although the constitution had double nature its bureaucratical aspect is more dominant. 1960-1971 period was formed by the elitist/bureaucratic views of the alliance. In this period, civil bureaucracy retrieved autonomous and legal assurance elements, even administrative reform (MEHTAP) searches was attempted. Post 1960 intellectuals, that is, university possessed broad autonomy. Together with this date, intellectuals concretized their ?action? aspect and concentrated on power formulas. ?Yön Movement? which was progresses by the lead of intellectuals, had some sayings about ?new statism? and ? rapid development?. These sayings can be considered as a power search in the context of these kind of formulas. These steps caused bureaucrat ? intellectuals to decomposed as a supporter of alteration and status quo. Against the unforsightable social developments during the past 10 years until march 12nd, in one place ideological resolutions of bureaucratical elites started, and in the other existed formula became not to work.March 12th became the date which registrated that bureaucratic elites could not continue the alliance during 1960s. The memorandum was considered as an extension of bureaucratic elites? ?saving the state? mission that represented the ?center? as it was in the past. Similar steps taken after the May 27th was repeated after the March 12th. However, intellectuals were no longer included in this period. Technocrat cabinets that can be described as a product of bureaucratic elitism, with an effect of a strong belief regarding that the state had collapsed, aimed reforms about the state, society, economy, law, education and land, nevertheless, most of them couldn?t reach beyond from being an aim. In addition to this, after the March 12th, autonomy of civil bureaucracy was ended, administrative reform actions was again started and precautions that could reinforce centralist configuration was taken.Between the years 1960-1980, civil bureaucratic elites, because of the social and economical change process, completely lost their increasingly declining influence on government. Civil bureaucracy and intellectuals went away from their previous power and prestige after the 20 years period. Development plan mentality could not also help regression of bureaucracy. DPT, proved that change could not have continuing power when it was the end of the period. On the other hand, industrial bourgeoisie was included to political power equation after the 1970s. In this period, some of the principles which bureaucratic elites devoted themselves, lost their importance, however, bureaucratic administration tradition succeed in preserving themselves despite the corrusions. When elitist approach?s close relationship with bureaucratic tradition is considered, this approach?s prints is also in the similar position can be said. At the same time, when we take a look at examined twenty years period, civil bureaucratic elite?s signs of transformation can be seen. Especially, 1980s would be a new period which the transformation can be observed more concretely.Key Words1. Bureaucracy2. Elite3. Elitism4. Bureaucratic Elite5. Turkish Bureaucracy
Benzer Tezler
- Türkiye' de vesayet demokrasisine bir örnek: 27 Mayıs 1960 darbesi
Tutelary in Turkey an example of democracy: The coup of 27 May 1960
MEHMET ULAŞ BAYKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihKafkas ÜniversitesiCumhuriyet Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELÇUK URAL
- Türkiye'de sosyal demokrat düşüncenin temelleri
The Basis of social democrat thought in Turkey
METE KAAN KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Kamu YönetimiHacettepe ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNAN ÖZER
- Sosyal ve ekonomik yönleriyle endüstrileşme demokratikleşme ilişkisi ve Türkiye
Başlık çevirisi yok
VEDAT BİLGİN
- Elit teorisi perspektifinden Demokrat Parti milletvekillerinin sosyolojik analizi
The Democrat Party of deputies sociological analysis from elite theory perspective
AHMET ÇAĞRICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Siyasal BilimlerMersin ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DURMUŞ ALİ ARSLAN
- Atatürk Döneminde bürokrasi ve modernleşme (1923-1938)
Bureaucracy and modernization peri̇od of Atatürk (1923-1938)
TÜLAY AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CENGİZ ŞAVKILI