Kıbrıs Türk kültüründe masal geleneği
Fairy tale tradition in Cyprus Turkish tale culture
- Tez No: 235763
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 679
Özet
Bu çalı?manın konusu ve amacı; özelde Kıbrıs Türk masal geleneğine, genelde masal çalı?malarına, masal, masalı anlatan ve dinleyen, bunların içinde bulunduğu bağlam ve masalın i?levleri noktasında yeni bir yorum getirmektir. Masallar toplumsal değerleri bir ku?aktan bir ku?ağa aktararak, toplumun devamlılığını ve birliğini sağlamakta, ayrıca yeni ku?akları da en iyi ?ekilde yeti?tirmeyi yardımcı olmaktadır. Böyle bir güce sahip olan sözlü kültür ürünlerinin ara?tırılarak, yeni ku?akları yönlendirmek ve ?ekillendirmek noktasında önemlidir. Bu da çalı?manın önemini ortaya koymaktadır. Çalı?manın yöntemlerine gelince, bu çalı?ma bir alan ara?tırması olup, örneklemi, kartopu yöntemiyle, KKTC`de ya?ayan ve aileleri Kıbrıslı Türk olan ki?ilerden seçilmi? olup, 10 aile ve aile olmayan ki?iler üzerinde gözlem ve mülakat tekniğiyle toplam 122 ki?iyle görü?ülmü?tür. Kıbrıs Türk kültüründe masalların doğup büyüdüğü, üretilip tüketildiği bağlamı, anlatıcı ve dinleyici tipolojisini, kısacası geleneği anlayıp çözümleyebilmek için de, be? farklı teorinin bakı? açısı ve çalı?ma yönteminden yararlanılmı?tır. Bir ileti?im ?ekli olan masallar, Kıbrıs Türk kültürü içerisinde yüzyıllarca toplumu bir araya getiren, ku?aklar arası kültürel değerleri aktaran, ileti?imi sağlayan, birçok soruna çözüm bulan, anlatıcı dinleyici arasında özel bir bağ olu?turan, ki?ileri eğlendiren, koruyan, uyutan, birçok i?leve sahiptir. Özellikle çocuk geli?iminde etkili olan bu ürünlerin, meydana geldiği, üretilip tüketildiği ortamlar da Kıbrıslı Türklere özgü, ailevi değerlerin korunduğu, bağ sağlandığı özel bağlamlardır. Masal metinlerinin olu?umunda anlatıcının psikolojisi, eğitimi, masal geleneğinden gelmi? olması, hafızasında masalları muhafaza edi? ?ekli, masalları sevip değer vermesi, hafızasında masalları görüntülemesi, günlük hayattaki olaylardan etkilenmesi, dili kullanma becerisi, dinleyiciye ula?tırmak istediği mesajlar, onda uyandırmak istediği duygular yanında, dinleyicinin cinsiyeti, beğenileri, anlatıcıya yakınlığı, tepkileri ve içinde bulunulan bağlamdaki ki?ilerin kimliği, yakınlık dereceleri, zaman, mekana ait özellikler vb. gibi unsurların da etkilenerek, masal metinlerinin meydan geldiği, yeniden kompoze edildiği görülmü?tür. Özellikle eski dönemlerde, tüm ailenin bir araya geldiği, sohbetler edilip el i?lerinin yapıldığı, deği?ik yiyeceklerin yendiği yaz veya kı? aylarında kapı önü ya da oturma odasındaki bağlamlar, en güçlü masal bağlamlarıydı.Bunun yanında yatak odası, dam, mutfak, harman vb. gibi çocuklara birebir veya kalabalık ?ekilde deği?ik i?levlerle, özellikle nenelerce masal anlatılan bağlamlar da mevcuttur. Kıbrıslı Türklerin adaya gelip yerle?mesiyle, beraberlerinde getirdikleri kültürel değerler, adadaki ya?am, coğrafya, ada halkı ile kayna?ma, siyasi ve ekonomik süreç vb. gibi etkenlerle yeniden ?ekillenerek, kendini devam ettirmi? ve günümüze kadar üretilen ve tüketilen yeni ve eski masallarla gelenek devam etmi?tir. Ancak günümüzde TV, bilgisayar, oyuncak, CD ve kitap gibi deği?ik eğlence ve bilgi alma unsurlarının varlığı, masal geleneğini eskiye oranla oldukça zayıflatmı?tır. Eğer aileler ve eğitimciler, masalların özellikle çocuk geli?iminde ve toplum hayatındaki önemini yeterince anlayabilirse, bu geleneğin güçlenmesi ve devam ettirilmesi sağlanabilecektir. Anahtar Sözcükler Masal bağlamı, Sözlü kültür, Masal anlatıcısı, Dinleyici, ?cra, Masal, Kıbrıslı Türkler.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to bring a new interpretation to ?in particular, Cyprus Turkish tale culture, and in general, study of tales, in relation with the function and context of the fairy tale, the narrator, and the listener. By transferring social values from one generation to another, tales provide the continuity and unity of community in terms of training the young generations in a better way. Therefore, tales are important with their role and power on guiding and shaping new generations` lives. This shows the importance of this study as well as the need to search about the oral cultural products. This study, which is a field study, is constituted through a method of snowball sampling. Thus, in order to analyze and understand the birth and growth of Cyprus Turkish tale tradition as well as the context of narrating and listening typology, five different theories` point of view and study methods are used when interviewing 122 Turkish Cypriots who inhabit in TRNC ?mainly 10 families and different persons. It can be said that tales, as a means of communication, have a function of uniting communities, establishing communication, transferring cultural values, finding solutions to some problems, constructing connections between the narrators and the listeners, amusing people, and also keeping young generations at home in terms of protecting them. This tradition has been effective especially in the growth of children and protection of familial values of Cyprus Turkish people. It is also observed that tale texts were re-composed or even newly created by the narrators who were influenced by the listeners` tastes, reactions, identities, sex; or time and place in relation to the narrator`s psychology; education; the way s/he preserved the tales; his/her ability to use the language; loving and protecting the tales; visualization of the tales; aiming to convey a message. Especially in old times, the major contexts of the tales have been the sitting rooms, gateways, door entrances, and also the roofs, bedrooms, kitchens and trashing-floors, especially when families gathered for chatting, eating meals, or embroidering. To sum up, the Cyprus tale tradition has been continued and re-shaped because of political, geographical, and economical factors as well as the cultural values of the Cyprus Turkish people since they settled down in the island. However, this tale tradition has been diminished due to the TV, computer, CDs, toys and books. This tradition can be strengthened and continued if the families as well as educators realize the importance of the tales and their effective role on the growth and development of children and social life. Keywords Tales context, Verbal culture, Storytellers, Listeners, Performance, Tales, Turkish Cypriots.
Benzer Tezler
- Mizah teorileri ve Kıbrıs Türk mizahı
Theory of humour and humour of Cyprus Turkish
BURAK GÖKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Kıbrıs Türk halk kültüründe gölge tiyatrosu bağlamında icra ve seyirci
Başlık çevirisi yok
İLKE SUSUZLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Kuzey Kıbrıs Türk halk kültüründe geçiş dönemleri ve bunlara bağlı inanışlar
Transition periods in Turk Cypriots and their corresponding beliefs
FATİH BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGirne Amerikan ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YAKICI
- Divan edebiyatında Mevlevilik etkisi ve Mevlevi şairler
Impression of Mawlawiyya in the Turkish classical poetry
NİLGÜN AÇIK
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN