Havaciva bitkisi (Alkanna tinctoria)'nin selülozik ve protein elyaf boyarmaddesi olarak kullanılabilirliğinin araştırılması
The investigation of useage of the plant of alkanet (Alkanna tinctoria) as cellulosic and protein fiberic dyestuff
- Tez No: 244884
- Danışmanlar: PROF. DR. ADEM ÖNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Kimya, Science and Technology, Chemistry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kimya Bölümü
- Bilim Dalı: Kimya Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Bu çalışmada Havaciva bitkisi (Alkanna tinctoria)'nin selülozik ve protein elyaf boyar maddesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışmada öncelikle havaciva bitkisinin kökündeki total madde miktarı tespit edilmiş, daha sonra aseton ve etanol çözücüleriyle havaciva kökünden kırmızı ve mavi renkli 2 ayrı boyar madde ekstraksiyonu elde edildi. Karışımlardaki bazı bileşenlerin yapısı spektroskopik yöntemlerle belirlendi. Önce havaciva kökünden elde edilen kırmızı bileşenle sonra da mavi bileşenle boyanmaya hazır 194 adet yün, keten ve pamuklu kumaş pH : 2, 4, 6 ve 8'de mordanlı ve mordansız boyama yöntemleriyle boyandı. Mordanlı boyama AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O ve Önal-1 mordan sistemi kullanılarak ön, birlikte ve son mordanlama yöntemleriyle gerçekleştirildi. 20 adet Ahşap numune de havaciva kökünden elde edilen bitki ekstraktı ile mordansız ve birlikte mordanlama yöntemiyle AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O, SnCl2.2H2O, ZnCl2, Ni(NO3)2.6H2O ve ÖNAL-1 mordanı kullanılarak boyandı. Böylece havaciva kökündeki renk veren maddeler farklı çözücü ortamında kalitatif olarak ayrılmış ve elde edilen boyar maddelerle elyaf numuneler mordanlı ve mordansız boyama yöntemleriyle boyamaları gerçekleştirilmiş ve ışık, yıkama ve sürtünme haslık değerleri tespit edilmiştir. Toplam 582 adet numune boyanmış olup, bu numunelerin renk kodları ve haslık analizleri yapılarak optimum boyama reçeteleri elde edilmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Havaciva köküyle yapılan boyamalar sonucunda haslık analizlerinin yüksek olduğu, elde edilen renklerin parlak ve canlı olduğu görülmüştür. Böylece havaciva bitkisinin selülozik ve protein elyaf boyar maddesi olarak kullanılabilirliği tespit edilmiştir. Sonuçların olumlu çıkmasıyla doğal bitkisel boyar madde olarak kullanılabilecek ve ülke ekonomisine katkıda bulunulabilecek bitkilere yeni bir alternatif getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this work, the employability of the Alkanet plant (Alkanna tinctoria) is searched as cellulosic and protein fiber dyestuff. The work firstly, the total substance amount is determined in the root of Alkanet. Then two different dyestuff extractions in red and blue colours are gained from the Alkanet root with acetone and ethanol solvents. Mixture of some components of the structure was determined by spectroscopic methods. 194 wool, linen and cotton fabric ready to be dyed with the red component at first and then the blue one gained from the Alkanet root are dyed with mordanting and without mordanting dyeing methods at pH: 2, 4, 6 and 8. With mordanting dyeing is performed by being used AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O and the Onal-1 mordant system with the preliminary together and final mordantation methods. 20 wood examples are also dyed by being used AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O, SnCl2.2H2O, ZnCl2, Ni(NO3)2.6H2O ve ÖNAL-1 mordant withs the plant extract gained from the Alkanet root in the methods of without mordanting and together mordantion. Thus, substances giving colour in the Alkanet root are set apart as quantitative in different solvent environment and fiber examples are dyed with dyestuff gained in the methods of with and without mordanting and then their light, washing and friction fastness values are determined. In total 582 examples are dyed and their optimum dyeing prescriptions are gainded by being made these examples'colour codes and fastness analyses and the dyeing with the Alkanet root, it is seen that their fastness analyses are high and the colours gained are glare and lusty. Consequently, the employability of the Alkanet plant is determined as cellulosic and protein fiber dyestuff. Because of the positive results, a new alternative is brought to the plants which will be used as naturel herbal dyestuff and will make a contribution to the contribution to the country economy.
Benzer Tezler
- Sivas ve yöresinde yetişen boya bitkilerinden elde edilen renkler ve bunların yün halı iplikleri üzerindeki haslık dereceleri üzerine bir araştırma
A research on the colours obtained from dye vegetables growing in Sivas and their fastness degrees on woll carpet yarns
HÜLYA KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiTeknoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARLI
- Van kilimlerinde kullanılan ipliklerin bitkisel boyarmaddelerle geleneksel boyama işlemi ve renk denemeleri
The treaditional dyeing process of yarns used in Van kilims with herbal-dye stuffs and their color tests.
BERNA GÖNEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Güzel SanatlarYüzüncü Yıl ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TAHSİN PARLAK
- Doğal boyaların metamerik özelliklerinin incelenmesi
Investigation of metameric properties of natural dyes
FAZLIHAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiErciyes ÜniversitesiTekstil Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED İBRAHİM BAHTİYARİ
- Selüloz esaslı tekstil materyalleri için çevre dostu terbiye proseslerinin oluşturulması: Yeşil fabrika
Environmentally friendly treatment processes for cellulose based textile materials: Green factory
HÜSEYİN BENLİ
Doktora
Türkçe
2015
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiErciyes ÜniversitesiTekstil Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED İBRAHİM BAHTİYARİ
- Havacıva otu (Alkanna tinctoria) yağının mikrokapsülasyonu ve farklı tekstil yüzeylerine aplikasyonu
Microencapsulation of alkanna tinctoria oil and application to different textile surfaces
BEKİR CANBOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL TİYEK