Geri Dön

Sarı Uygur Türkçesinde zaman

The tense in Yellow Uygur Turkish

PDF İndir

  1. Tez No: 249252
  2. Yazar: MEI GUO
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SEMA BARUTCU ÖZÖNDER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2009
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Çağdaş Türk Dilleri ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 364

Özet

Sarı Uygur Türkçesinde şimdiki zamanı gösterici merkez olarak ele aldığımızda geçmiş zaman, gelecek zaman ve şimdiki zaman olmak üzere üç mutlak zaman ortaya çıkar. Yani hareketin söylendiği zamandan önce, sonra veya söylendiği zamanla eş zamanlı olmasına göre fiil zamanlarını, şimdiki zaman, gelecek zaman ve geçmiş zaman olarak üçe böler. İzafî zamanların mutlak zamanlardan farkı gönderim noktasının seçimi ile ilgilidir. Mutlak zamanlar gönderim noktası olarak şimdiki zamanı alırlarken, izafî zamanlar gönderim noktası olarak şimdiki zamanı kullanmazlar. İzafî zamanlarda olayın zamanda yerleşiminin gönderim noktası, bağlam tarafından verilir.Sarı Uygur Türkçesinde izafî zaman gönderimleri sıfat-fiil ekleri ile elde edilir. Tamamen-izafî zamanlar yan cümlelerde bulur. Çünkü yan cümleler gönderim noktası olarak ana fiilin çekimlenmiş olduğu fiil zamanını esas alır. Mutlak-izafî zamanlar ise, ana cümlede bulunurlar. Gönderim noktası olarak geçmişteki bir noktayı esas alırlar. Geçmişteki bu nokta ile eş zamanlı yapılan hareket mutlak-izafî şimdiki zamanı, bu noktadan önce yapılan hareket mutlak-izafî geçmiş zamanı, bu noktadan sonra yapılması kararlaştırılmış hareketler ise mutlak-izafî gelecek zamanı ifade eder. Zamanların birbirinin yerine kullanılmasıyla zamanlarda değişim ortaya çıkar.Kip yapıları zaman anlamı da taşır. Sarı Uygur Türkçesinde zaman ifadeleri sadece fiil çekimleriyle sağlanmaz. Zaman kelimeleri, durumun zamandaki yerinin kesin olarak belirlenmesini sağlar, izafî-mutlak zamanların gönderim noktasını oluşturur. Bu yüzden hem mutlak, hem de izafî zamanlarda, hareketin zaman çizgisinde yerleştirilmesi konusunda büyük önem taşır.

Özet (Çeviri)

In Yellow Uygur Turkish when present tense is taken as deictic centre, there arise three absolute tenses: Present, past and future. That is, verb tenses are divided into three according to their taking place before the utterance of the action, after the utterance of the action or synchronically with the utterance of the action as present tense, future tense, and past tense. The difference between the relative tenses to absolute tenses is mainly due to the choice of reference point. While the absolute tenses take the present as a reference point, relative tenses do not use present as a reference point. In relative tenses, the reference point og the events position in time is given by the context.In Yellow Uygur Turkish, relative tense references are attained through participle suffixes. Purely relative tenses are found in the subordinate clauses. Because, subordinate clauses take the tense time of the conjugated verb of the main clause as a reference. Absolute relative tenses, on the other hand, are found in the main clauses. They take a point in the past as their reference point. An action that takes place synchronically with this point in the past signifies absolute relative tense whereas an action that takes place before this point signifies relative past tense and an action that is decided to take place after this point signifies relative future tense. Alterations in tenses emerge as a result of use of tenses per se.Pattern structures also carry tense meaning, in Yellow Uygur Turkish, time expressions are not only obtained through verb conjugations. Time words provide the exact location of position of the situation in time, they make up the reference point of the relative-absolute tenses. Therefore it bears great importance in locating on the timeline in both absolute and relative tenses.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    89141

    Sarı Uygur Türkçesinin tarihi karşılaştırmalı ses bilgisi

    Historical comparative phonology of Turkish of Yellow Uighur wich is spoken in Southeast region and with common Turkish

    GÜLSÜN AKTEPE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. F. SEMA BARUTÇU ÖZÖNDER

  2. Tez No

    476536

    Sarı Uygur Türkçesinin ağızları

    Yellow Uygur Turkish Sub-dialects

    MEİ GUO

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA SEMA ÖZÖNDER

  3. Tez No

    535229

    Sarı Uygur edebiyatı ve Yoghor Chamduugiin Tumur üzerine bir inceleme

    A study of Yellow Uyghur literature and Yoghor Chamduugiin Tumur

    SHAOQIONG DU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesi

    Avrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HİKMET KORAŞ

  4. Tez No

    113550

    Sarı Uygurların sosyo-kültürel yapısı

    Sari (Yellow) Uygurs socio-cultural structure

    ABDÜRREŞİT CELİL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    SosyolojiHacettepe Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET CİHAT ÖZÖNDER

  5. Tez No

    161688

    Bursa Eynebey Kütüphanesi'ndeki XVI. yüzyıl ve sonrası Türk cildleri

    Turkish bookbindings from Bursa Eynebey library ar 16 th century and the following date

    SEHER DURMUŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    DinSelçuk Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. AHMET SÂİM ARITAN

Geri Dön