Anadoluhisarı Sultan II. Bayezid Mezarlığı mezar taşları
Anadoluhisari Sultan II. Bayezid Han cemetery gravestones
- Tez No: 253391
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. TÜLİN ÇORUHLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 388
Özet
Türk sanatının en küçük anıtları olan mezar taşları, devrinin sanat anlayışını yansıtan, ayrıca tarihli olmasıyla önem kazanan çok değerli belgelerdir. Milli kültür ve tarihimize ışık tutmaları ve başka nüshalarının bulunmamasıyla da çok önemlidirler. Son zamanlarda Türk Sanatı araştırmalarında önemli gelişmeler görülmesine rağmen geleneksel Türk mezarları konusunda, üstelik sanat değeri taşıyan mezar taşları hakkında büyük bir yayın boşluğu bulunmaktadır. Oysaki mezar taşları, çoğunlukla bir sanat eseri olması özelliğinin yanında, şahidelerdeki yazılı bilgileri günümüze taşıyan, tarihi ve önemli belgelerdir. Maalesef araştırma eksikliği ve ilgisizlik nedeniyle bu belgeler, gün geçtikçe tahrip edilip yok olmaktadır. Mezarlıklar ve mezar taşlarının yok edilmesi, arsa temin etmek, yol açmak, otopark yapmak, değerli taşları yurtdışına kaçırmak vb. gibi amaçlar doğrultusunda yapılan çalışmalar nedeniyle hala gündemdeki yerini korumaktadır.Mezar taşlarının tahrip edilip yok olmaması amacıyla mezarlıkların zaman geçirilmeden tespiti, tescili yapılmalı ve sanat tarihine katkısı en kısa zamanda sistematik incelemelerle araştırılmalıdır. Son derece gerekli bu çalışmalar gerçekleştiğinde Sanat Tarihi dünyasındaki büyük bir boşluk doldurulacağı gibi mezar taşlarının tarihi belge değeri de gün ışığına çıkarılmış olacaktır.Anadoluhisarı Sultan II. Bayezid Han Mezarlığı (pafta: 54) mezar taşları arasından yetmiş tanesi ile çalışılmıştır. Çalışılan yetmiş mezardan altmış altı tanesi şahideli açık mezar, diğer dört tanesi de pehleli mezar şeklindedir. Mezar taşları malzeme, biçim ve tasvir özellikleri bakımından tanıtıldıktan sonra diğer bölgelerdeki mezar taşları ile karşılaştırma ve değerlendirmeleri yapılarak Türk Sanatındaki yerleri belirtilmeye çalışılmıştır. İnceleme kaynak araştırmasından çok malzemeye dayandığı için, çalışmamızın ağırlığını mezarlığın taranması, fotoğraflarının çekilmesi ve katalogun oluşturulması almıştır.Anadoluhisarı Sultan II. Bayezid Han mezarlığındaki altmış sekiz şahideli mezarın tarihleri H. 993 - M. 1585/ H. 1316 M. 1898 yılları ile sınırlıdır. Diğer iki mezarın kitabelerindeki tarih satırları belirlenememiştir. Mezarlık her ne kadar II. Bayezid' in ( 1483- 1512) adıyla anılsa da onun döneminden herhangi bir mezar taşına rastlanmamaktadır.Sultan II. Bayezid Han Mezarlığındaki kadın mezar taşları otuz dört tanedir. Bunlardan yedi tanesi hotoz biçimli başlığa, yirmi üç tanesi üçgen biçiminde sonlanan başlığa sahiptir. Dört tanesinin tepelik kısmı olmadığından başlıkları tespit edilememiştir. Üçgen tepelikli şahideler, genellikle kadın mezar taşları için kullanıldığı söylenebilmektedir. Erkek mezar taşlarındaki serpuşun yerine kadın mezar taşlarında gerdanlıklar, duvaklı süslemeler, örme saçlar ve saç takıları, çiçek bezemeleri ve motifler almaktadır. Erkek mezar taşları ise yirmi iki tanedir. Bunların tepeliği genellikle başlıklıdır. Bu başlıklar merhumun sağlığında taktığı kavuk, takke, fes v.s. adı verilen başlıklardır. Erkek mezar taşları kadın mezar taşlarına göre daha sadedir. Çocuk mezar taşları boyutları ve kitabelerinde geçen kerimesi, mahdumu, hafidesi, oğlu gibi sözlere göre diğer mezar taşlarından ayrılabilmektedir. Başlıkları genellikle babalarının mesleklerine göre şekillenmektedir. Bazı çocuk şahidelerinde görülen süslemelerin ailesinin gördüğü itibarla ilgili olduğu söylenebilmektedir. Mezar taşlarından yedisi erkek, altısı kız çocuk mezar taşıdır. Biri ise başlığındaki eksiklikten dolayı belirlenememiştir.Genel anlamda taşlardaki süsleme örnekleri üç ana grupta toplanmaktadır. Bitkisel, geometrik ve figürlü olarak gruplandırılan süslemelere, yazıyı da eklemek doğru olacaktır. İşleniş tekniği olarak genellikle başlıklı taşların tepeliklerinde yüksek kabartma tekniği kullanılmıştır. Mezarlıkta anıtsal nitelikte mezarlarla birlikte çok basit, sıradan ve süslemesiz taşların bir arada bulunduğu da görülmektedir. Mevcut mezarlar, Osmanlı mezar ve mezar taşlarının her bölgede rastlanabilen genel özelliklerini yansıtmaktadır.
Özet (Çeviri)
Gravestones, the smallest monuments of Turkish art, are very valuable documents as they reflect the art understanding of its period and they are dated. They are also important because they are unique and enlighten our national culture and history. There is a lack of articles in this area especially on gravestones. Unfortunately these valuable documents are destroyed slowly due to lack of attention and research. To prevent the destruction of gravestones, research and identification of the stones should be done immediately so that they could be brought in to the literature of art history. When all this necessary work is done, a big defect in the literature of art history shall be filled.This study reveals a detailed evaluation of seventy gravestones from Anadoluhisarı, cemetery of Sultan -Bayezid the 2nd. Gravestones are first described in forms of material and appearance and then compared to gravestones from other regions. The majority of this study comprised of producing images of gravestones by photographing, investigation of the cemetery and production of the catalogue.The dates of the sixty-eight graveyards in the cemetery of Sultan Bayezid the 2nd in Anadoluhisarı ranged from 1585 to 1898. Dates of the remaining two gravestones were not determined. Even though the cemetery was named after Sultan Bayezid the 2nd (1483-1512), no gravestones from that period have been discovered. Of the seventy gravestones studied in the cemetery, thirty-four belonged to women, twenty-two belonged to men and the remaining fourteen belonged to children. Gravestones of men are more simple compared to those of women. Gravestones of children are easily differentiated from others by their size and phrases like ?son of ?? or ?daughter of ?? in the inscription.The cemetery contained both monumental huge gravestones with decorations and simple ones with no decoration. The present gravestones reflect the general properties of the Ottoman gravestones that they could also be encountered at other places.
Benzer Tezler
- İstanbul-Göksu ve çevresinin tarihi coğrafyası ve mekânsal değişimi (1394-1877)
Historical geography and spatial change of Istanbul-Goksu and its environs (1394-1877)
MUHAMMED ALİ BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiŞehir Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS UĞUR
- Geçmişten günümüze rekreasyon anlayışı ve son dönem park anlayışının Kadıköy kıyı şeridinde yer alan parklar üzerinde irdelenmesi
Başlık çevirisi yok
NERMİN ZEYNEP ARDA
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN ERGUN
- Anadoluhisarı Osmanlı dönemi mezar taşı kitabelerinin dil incelemesi
The linguistic analysis of Ottoman period epitaphs in Anadoluhisari
YUSUF AÇIKGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. EMİNE GÜRSOY NASKALİ
- Anadoluhisarı Mezarlığındaki Osmanlı dönemi mezar taşları
Ottoman period gravestones in Anadoluhisari Cemetery
ŞEYDA ERKAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sanat TarihiOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP GÜN