Geri Dön

The influence of vowel harmony on Turkish native speakers learning an artificial language system

Türkçe 'yi anadil olarak konuşan deneklerin yapay bir dil sistemi öğrenmesinde ünlü uyumunun rolü

PDF İndir

  1. Tez No: 254941
  2. Yazar: ASLI ALTAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. IŞIL ÖZYILDIRIM
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature, English Linguistics and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2008
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 227

Özet

Bu çalışmada, ünlü uyumu üzerine kurulmuş yapay bir dili öğrenmenin mümkün olup olmadığı araştırılmıştır. Temel soru ünlü uyumunun deneklere kolaylık sağlayıp sağlamadığını araştırmak olmuştur. Bu kolaylık iki açıdan incelenmiştir: sözce üretim kolaylığı ve sistemi öğrenme kolaylığı. Bunu araştırmak için ünlü uyumu bulunan bir dil olan Türkçe'yi konuşan deneklerle test yapılmış ve deney sırasında gördükleri sistemi öğrenmelerinde ünlü uyumunun etkisi olup olmadığı araştırılmıştır. Sözce üretim hatalarının sesbilimsel kurallara uyduğu literatürde geniş yer tutmuştur (Dell ve diğ. 2000). Buna dayanılarak, deneklerin hatalarında ünlü uyumu kurallarını gözetip gözetmeyeceklerine bakılmıştır.Deneyde iki temel koşul öngörülmüştür. Birinci koşuldaki sözcükler yuvarlaklık/ incelik açısından ünlü uyumuna göre sınıflandırılmıştır. Bu koşulun içerisinde üç farklı alt grup vardır: ünlü uyumu, ünlü uyumsuzluğu ve karışık grup. Ünlü uyumu olan sözcüklerdeki ünlü sesler kalınlık/incelik ve yuvarlaklık açısından birbiriyle uyumlu; ünlü uyumsuzluğunda ise uyumsuz olan sözcüklerden oluşmuştur. Karışık grupta hem ünlü uyumu olan hem de olmayan sözcükler vardır.Her gruptaki deneklere bu kurallardan biri çerçevesinde oluşturulmuş 180 adet anlamsız kelime verilmiş ve belirli bir zaman kısıtlaması ile bunları sesli olarak okumaları istenmiştir. Örneğin, ünlü uyumu olan deneklerin göreceği dörtlü bir sözcük seti debi pogu tuvo dibe olurken; ünlü uyumsuzluğuna örnek tido sodi gezu pude 'dir. Üçüncü grupta ise ünlü uyumu içermeyen kelimeler kullanılarak deney süresince öğrenmenin etkisini sıfıra indirmek hedeflenmiştir. Deneklerin deney sırasında sesleri kaydedilmiş ve hatalarda ünlü uyumunu koruyup korumadıkları araştırmak için yaptıkları hatalar incelenmiştir.Deneydeki ikinci koşul ise ünlülerin yükseklik uyumu olarak belirlenmiştir. Bu koşul Türkçe'de olmamasına rağmen deneklerin deney sırasında öğrenip öğrenemediğini araştırmak amacıyla üretilmiş olup yine üç alt gruba ayrılmıştır: Birinci grup yükseklik açısından birbiriyle uyumlu olan ünlülerden oluşan sözcükleri içeren ünlü uyumu grubudur (ör: sezo göze kuvi gidü). İkinci grup ise, yükseklik açısından ünlülerin uyumsuz olduğu sözcüklerden oluşan ünlü uyumsuzluğu olarak tanımlanan gruptur (ör: fuge tivo sovi kedu). Karışık grup yine hem yükseklik ünlü uyumu hem de ünlü uyumsuzluğu içeren sözcüklerden oluşmaktadır.Bir de her altı grup deneğe deneyin sonunda uygulanacak bir test kısmı oluşturulmuştur. Bu bölümde, gördükleri sistemi öğrenip öğrenmediklerini araştırmak için, deneklere 20 çift anlamsız sözcük verilmiştir. Her çiftte yer alan sözcüklerden biri deneyin birinci bölümü sırasında deneklerin gördükleri sözcüklerle aynı kurallarla üretilmiş, diğeri ise o kurallara uymayan bir sözcükten oluşmuştur. Deneklere bu sözcüklerden daha önce gördükleri sözcüklere benzeyeni seçmeleri istenmiştir. Bu şekilde deneklerin cevapları karşılaştırılmış ve hangi sistemin Türkçe konuşan denekler tarafından öğrenilmesinin daha kolay olduğu araştırılmıştır.Deneyin son kısmında ise, deneklerden deneyden hatırladıkları sözcükleri yazmaları istenmiştir. Buradaki amaç yine deneklerin sözcükleri oluşturan kuralları (ünlü uyumu ya da uyumsuzluğu) öğrenip öğrenmediklerini görmektir.Sonuçlar deneklerin deney sırasında gördükleri sistemin kurallarına uyduklarını göstermiştir. Denekler dil sürçmelerinde bile gördükleri sistemin kurallarını büyük ölçüde korumuşlardır. Deneklerin sesletim hatalarında dahi belli ortak özellikler tespit edilmiştir. Bu sonuç ünlü uyumu ve ünlü uyumsuzluğu sistemleri gören denekler için doğrudur. Ancak karışık gruptaki denekler daha fazla sesletim hatası yapmışlardır. Bu durum bir düzen olduğu sürece (ünlü uyumu ya da uyumsuzluğu) deneklerin bunu yapay bir dilde öğrenebildiklerini ancak kuralsızlığın denekler için zor olduğunu vurgulamıştır.Yükseklik uyumu gören deneklerin sonuçları kalınlık/incelik uyumu gören deneklerle karşılaştırıldığında, deney sırasında kalınlık/incelik uyumu gören deneklerin daha başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Bu bulgu anadilin etkisini göstermektedir. Kalınlık/incelik uyumu kuralı Türkçedeki ünlü uyumu kurallarına daha yakın olduğundan deneklerde anadilin etkisi olduğu düşünülmektedir. Bu diğer dillerde yapılan çalışmaları (Oh & Cole, 2006; Linebaugh, 2007) da desteklediğinden kalınlık/incelik uyumunun yükseklik uyumundan daha fazla kolaylık sağladığı bu çalışmada da desteklenmiştir.Deneyin ikinci kısmı olan test bölümü ve üçüncü kısmı olan hatırlanan sözcükler bölümündeki sonuçlar da sesletim hatalarmdaki sonuçlara paraleldir. Deney sırasında kalınlık/incelik uyumu üzerinde eğitilen denekler diğer gruplara göre daha başarılı olmuşlardır. Yükseklik uyumunun, kalınlık/incelik uyumu ile karşılaştırıldığında Türk denekler için daha zor olduğu gözlemlenmiştir. Ancak karışık sistem gören deneklerin sonuçlarından, ünlü uyumsuzluğunun bile tutarsız bir sistemden daha kolay öğrenildiği saptanmıştır.Sonuçlar genel çerçevede değerlendirildiğinde ünlü uyumunun hem sesletimi hem de algıyı kolaylaştıran bir kural olduğuna işaret etmektedir.Anahtar Sözcüklerünlü uyumu, Türkçedeki ünlü uyumu, kalınlık/incelik ve yuvarlaklık uyumu, yükseklik uyumu, sesletim hataları, ünlü uyumsuzluğu, yapay dil öğrenimi, anlamsız kelimeleri sesletimdeki üretim hataları

Özet (Çeviri)

In this dissertation, we elicited speech errors by experiments and analysed them to see what they reveal about vowel harmony. The basic question is whether vowel harmony helps speakers to learn an artificial language system. Vowel harmony can facilitate learning in two ways: ease in speech production or ease in learning the system. The way we looked at this is by testing Turkish speakers whose native language has vowel harmony and analyse whether vowel harmony had an effect in their learning the system. In the experiments, learning effects in an artificial language system was analysed. The question of whether the subjects learned vowel harmony was tested in three ways: firstly, by the diversity and quantity of their speech errors and secondly, by the test phase at the end of the experiment and thirdly by analyzing the words subjects remembered. In the previous studies, it was already attested that speech errors abide by phonotactic rules of the language and the last word has an effect (Dell et al., 2000). Based on this, in this study we investigated whether subjects comply with vowel harmony in their speech errors.There were two conditions in the experiment. In the first condition, words were categorized as either adhering to backness/ rounding vowel harmony or not. There were three groups in this condition. The first is the vowel harmony group. In this group the words were made up so that each word had vowels which were agreeing with each other in terms of backness/frontness and rounding. The second group was defined as backness/ rounding disharmony and the third group was a mixed one (consisting of both harmonic and disharmonic words). All the subjects were given 180 non-sense words made according to the condition they were trained on. They were then asked to read those words aloud in a time frame while they were recorded. For example, a set of words from harmony set was debi pogu tuvo dibe; a set of words from disharmony was tido sodi gezu pude. The third group was simply presented with a mix of both harmony and disharmony words in order to eliminate the effect of learning during the experiment. The recordings were then transcribed to see whether subjects maintained vowel harmony in their errors or not.The second condition in the experiment was height harmony. Although Turkish does not have this property, this condition was used to see whether Turkish speakers would be able to learn this condition which is attested in many other languages. There were again three groups under this condition. The first group was defined as vowel height harmony group where the vowels in the words were agreeing with each other in terms of vowel height (ex. sezo goze kuvi gidu). The second group was defined as vowel height disharmony group, made up of words with vowels not agreeing in terms of height (ex.: fuge tivo sovi kedu). The mixed group was again a combination of words from both groups.There was also a test phase given to the subjects in all six conditions at the end of the training phase. In this part, 20 non-sense words were provided to the subjects to test whether they learned the condition they were trained on. One of the words in each set was made up following the same rules as the training phase; and the other word was violating those rules. The subjects were asked to choose the word that was similar to the words they saw before. In this way, the results of the subjects trained on harmony, disharmony and mixed condition were compared to see which system was easier for Turkish subjects to learn.In the last part of the experiment, subjects were asked to write down the words they remembered. The aim here was again to see whether the subjects learned the rules (vowel harmony or disharmony) used to create the words they were trained on. The results revealed that subjects abide by the conditions of the system they were presented with during the experiment. Subjects preserved the system they were trained on even in their speech errors. There were certain patterns in the speech errors of subjects. This finding is valid for both harmony and disharmony subjects. The subjects in the mixed group made more speech errors. This underlies the finding that as long as there is a pattern (whether harmony or disharmony) in the artificial language system, subjects were able to learn it. However, a lack of pattern is difficult for the subjects. When the results of height harmony subjects were compared to backness/ rounding harmony subjects, it was revelead that backness/rounding harmony subjects did better. This finding points to the effect of native language. Since backness/ rounding harmony was similar to the harmony attested in Turkish, it is claimed that this similarity has an effect. Thus, the finding in previous studies (Oh & Cole, 2006; Linebaugh, 2007) that backness/rounding harmony is more of a facilitative nature than height harmony was also supported in this study.The findings in the test part and the words remembered part were also parallel to the results in speech errors part. The subjects who were trained in backness/rounding harmony were more successful than other groups. It was observed that height harmony was more difficult for Turkish subjects compared to backness/rounding harmony. But the results of the mixed condition subjects reveal that even vowel disharmony was easier than a lack of pattern.An evaluation of the results in a bigger framework, points out to the fact that vowel harmony is a property that facilitates both production and perception.Key wordsVowel harmony, vowel harmony in Turkish, frontness/ backness and rounding harmony, height harmony, speech errors, vowel disharmony, artificial language learning, speech errors in producing non-sense words.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    524171

    17. yüzyıla ait harekeli bir eser: Kâdirî Muhyiddîn'in manzum Nasîhat-nâmesi (İnceleme-metin-sözlük-özel isimler dizini-tıpkıbasım)

    A text with vowel point that belongs to 17th century: Kâdirî Muhyiddîn's in verse Nasîhât-nâme (Advice book) (Analysis-text-dictionary-index of special names-facsimile)

    MEHMET EMİN TUĞLUK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Türk Dili ve EdebiyatıAdıyaman Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAZMİ ÖZEROL

  2. Tez No

    527317

    Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanan Türkçe Sözlük'ün 9 ve 10. baskılarındaki alıntı kelimelerin karşılaştırılarak incelenmesi

    Comparison and analysis of loanwords in the 9th and 10th editions of the Turkish Language Institute's dictionary

    MUSTAFA ERGÜL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET KARA

  3. Tez No

    600100

    Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerde karşılaşılan yazım yanlışları (OMÜ Tömer örneği)

    Writing mistakes made by Turkish learners as a foreign language(OMÜ Tömer example)

    EBRU TOLAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HALİL AYTEKİN

  4. Tez No

    263098

    Urfa türkülerinin dil ve anlatım özellikleri

    Language and expression characteristics of Urfa ballads

    MEHMET AVNİ ÖZBEK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN

  5. Tez No

    904835

    Maḳaş Bėk Muḥammedof'un Caḳsı Ügit adlı eseri (inceleme, metin, aktarma, dizin)

    Maḳaş Bėk Muḥammedof's Caḳsi Ügit (introduction, analysis, text, index)

    GONCA PEHLİVAN SARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYHAN ÇELİKBAY

Geri Dön