Kars ve çevresi Kral Abas (928 -953) Dönemi kiliseleri: 'Surp Arak'Elots Kilisesi' ve 'Kümbet Kilise'
Churches Surp Arak Elots and Kümbet Kilise in and around Kars during the reign of King Abas (928-953)
- Tez No: 257561
- Danışmanlar: DOÇ. DR. M. SACİT PEKAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 322
Özet
?Kars ve Çevresi, Kral Abas (928-953) Dönemi Kiliseleri: ?Surp Arak'elotsKilisesi? ve ?Kümbet Kilise? başlıklı tezin konusunu, 10. yüzyılın ilk yarısındayaptırılan Surp Arak'elots Kilisesi ve Kümbet Kilise'nin mimarisi oluşturmaktadır.Bu dönem hakkında ilk bilgiler 10. yüzyıl sonu 11. yüzyıl başında yaşamış olanErmeni tarihçisi Stephanos Asoğik Daronetsi'nin tarih kitabından alınmıştır.Böylece dönem kaynakları ve araştırmalar ışığında Kars'ın içindeki SurpArak'elots Kilisesi'ni Kral Abas'ın yaptırdığı kesin olarak saptanabilmiştir. Karskentinin 10 km. güneybatısında inşa edilmiş olan Kümbet Kilise'nin ise, dönemkaynaklarında yer almasa da, mimari veriler ışığında Kral Abas tarafındanyaptırıldığı belirlenebildiği için tez kapsamına alınmıştır.Bu çalışmayla, 10. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen iki kilise ayrıntılı belgelenerektanıtılmış, sorunları ortaya konularak çözüm önerilerinde bulunulmuştur. AyrıcaKral Abas döneminin mimari gelişimi, siyasi ve kültürel etkinlikler çerçevesindeirdelenerek değerlendirilmiştir. Belirlenen bölgenin ve dönemin tarihi, siyasal vekültürel ortamın mimariye etkisi, bölge mimarisi ve çevre kültürlerle etkileşimi,kiliselerin plan tipinin gelişimi gibi konular tez kapsamı içinde incelenmiştir. KralAbas dönemi mimarisi değerlendirilirken, toplumsal ve askeri koşulların, farklıbölge ve kültürlerin mimariye etkisi gibi sorunlara ilişkin kapsamlı bir araştırmayapılmış, toplanan veriler karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.Ani'nin Ermeni Krallığı'nın başkenti olmasından önceki Kral Abas döneminidoğrudan ilgilendiren bir araştırmanın olmaması, kaynakların çoğunda yapılarıntanıtımının yetersiz kalması, dönemin tarihinin de kilise mimarisi ile birlikte birbütün olarak ele alınmasını gerektirmiştir.Sonuç olarak, Surp Arak'elots Kilisesi ve Kümbet Kilise ile Kral Abas dönemimimarisi, her iki yapının Ermeni mimarisi için ünik ve tipik özellikleri, çevrekültürlerdeki kilise mimarisi benzer ve farklı yönleri ortaya konularakdeğerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeye göre, her iki kilise de görülen plantipinin bölgesel özellik gösterdiği, Surp Arak'elots Kilisesi'nin kubbe kasnağındayer alan figürlerin Ermeni sanatında ünik olduğu, yine aynı kilisede batıdakipencere üstünde yer alan yılanlı figürün çok ender bir uygulama olarakkarşımıza çıktığı, her iki kilisenin tromplarında bulunan kabartma tekniğindekiİncil yazarlarının sembollerinin sadece Kral Abas dönemi yapılarında görüldüğü,Surp Arak'elots kilisesinde kubbeye geçiş uygulamasının özel bir yere sahipolduğu, yapıların girişleri, cephe düzenlemeleri, kubbe ve kasnakdüzenlemelerinin ise Ermeni mimarisi için tipik olduğu saptanmıştır.Anahtar Sözcükler Kars, Ermeni, Abas, Arak'elots, Kümbet, Kilise, Krikor, Bagratlı, Surp, Anania
Özet (Çeviri)
The churches of Surp Arak?elots and Kümbet Kilise, constructed during the firsthalf the 10th century make up the subject matter of our thesis titled ?ChurchesSurp Arak?elots and Kümbet Kilise in and around Kars during the Reign of KingAbas (928-953)?. The historical source, written by the Armenian historianStephanos Asoğik Daronetsi who lived between the end of the 10th and thebeginning of the 11th century, supplies the primary information on this era.Depending on historical sources and results of recent research works, itbecomes convincing to identify, with certainty, the church of Surp Arak?elots asone of the churches built by King Abas. Though not mentioned in writtensources, the Kümbet Kilise situated close to the center of Kars can also beidentified as belonging to King Abas by means of architectural data.Both churches have been documented and thoroughly described,characteristics, common features as well as unique applications have beenpresented and discussed. Moreover, architectural achievements during KingAbas have been evaluated within the framework of social and cultural activities.History of the region, probable influence of political and cultural millieu on thearchitecture of the era, interaction of the local architecture with the neighbouringcultures and the gradual development of this specific plan type applied in bothof the churches make up the main issues of the presented discussions. Duringevaluation of King Abas? architecture, a comparative study of the data gatheredthrough extensive research on topics related to or caused by social or militaryconditions, the probable influence of various cultural or geographical regions onthe architecture have also been taken into consideration.Due to lack of research results directly related to the era of King Abas beforethe declaration of Ani as a capital and because of contradictory information in publications on some of the edifices, it becomes obligatory to include studies onthe history of the period within our architectural investigations.Therefore, the architecture of King Abas? period has been evaluated by meansof presentation of typical Armenian features as well as specific characteristicsand through comparison of similarities and differences between nearby cultures.For instance, our investigation results indicate that the plan-type applied in bothchurches displays regional features, whereas the entrances, the blind-arcadedfaçades and drums can be described as typically Armenian. The transition fromthe central bay to the drum in Surp Arak?elots Church and the application withfigural sculptures on its drum are unique, while the figure with serpents placedabove the western window of the same church as well as the symbols of theEvangelists placed on the squinches of both churches seem to be a rareapplication in Armenian religious architecture.Key Words Kars, Ermeni, Abas, Arak?elots, Kümbet, Kilise, Krikor, Bagratlı, Surp, Anania
Benzer Tezler
- Selçukludan Osmanlıya kadar Ardahan ve çevresi
Ardahan and its surroundings from Seljuks to Ottomans
ESRA TİMUÇİN
- Kars ve çevresi manastırları: Bagnayr, Hripsine, Horomos, Khtzkonk ve Kız Kalesi Manastırları
Monasteries in Kars and its Neighbourhood: Bagnayr, Hripsine, Horomos, Khtzkonk and Kız Kalesi Monastery
FARUK TORUNOĞLU
- Kars ve çevresi konut mimarisinde cephe tezyinatı
Architecture and environment housing front ornaments in Kars
ÖZGE ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiMarmara ÜniversitesiTürk Sanatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELMAN CAN
- 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Kars ve çevresi
Kars and its environment during Ottoman-Russian war between 1828-1829
YAŞAR KOP
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
TarihAtatürk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HASAN ŞAHİN
- Varlık Gazetesi'nde Kars ve çevresi ile ilgili haberler(1921-1923)
Newspaper of Varlik Kars and environment related news
GÜLER SARI ERTEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
TarihKafkas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEBAHAT ORAN ARSLAN
- 175 numaralı Mufassal Tahrir Defterine göre Kars, Ardahan-I Küçük, Hoçvan, Zaruşad, Kağızman ve Geçivan sancaklarının idari, iktisadi ve sosyal yapısı
According to Land Registry Books no.175 'Kars, Ardahan-I Küçük, Kağızman, Hoçvan, Geçivan and Zaruşad' sanjaks's administrative economic and social structure
GÜLER BAYKIZ