Kutadgu Bilig'in metindilbilimsel yapısı
Text linguistics structure of Kutadgu Bilig
- Tez No: 257728
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 468
Özet
Bu çalışmada, 11. yüzyılda Karahanlı Türkçesi ile kaleme alınan Kutadgu Bilig, metindilbilimde kullanılan ölçütlere göre incelenmiştir. Araştırma, Kutadgu Bilig'deki otuz beş bölüm ve yaklaşık 3500 beyte dayanılarak oluşturulmuştur.Araştırmanın giriş bölümü, çalışılan alanın içeriği ve neleri kapsadığına açıklık getirebilmek amacıyla metindilbilimin geçmişten günümüze yaşadığı servünenin ortaya konmasına ve incelenecek metinin daha iyi anlaşılabilmesi, doğru çözülmesi ve yorumlanması maksadı ile Kutadgu Bilig'in taşıdığı özelliklere ayrılmıştır. Bu bölümde, metin çözücüleri okuyacakları metne hazırlamak için Kutadgu Bilig'in yazarı, yazıldığı dönem/ yer, yazılma sebebi, adı ile içeriği arasındaki bağlantı ve türü ile ilgili bilgiler verilmiştir.Metindeki ögelerden hareketle, cümlelerden oluşan bir bütünün metin olup olmadığının ortaya konmasını sağlayan bağdaşıklık ve tutarlılık iki bölüm ve alt başlıklar halinde, sırasıyla, çalışmanın birinci ve ikinci bölümlerinde ele alınmıştır. Birinci bölümdeki ilk alt başlık, Türkçenin yapısı göz önünde bulundurularak oluşturulan ölçütlere göre gönderimsel bağdaşıklığı sağlayan dilsel ögelerin beyitlerden ve bölümlerden hareketle tespit edilmesine ayrılmıştır. Metindeki yapı ve sözcüklerin incelenmesine tahsis edilen ikinci alt başlıkta, sözcükler anlam alanlarına göre incelenmiş, metindeki eksiltiler ile bu eksiltilerin özellikleri ile ilgili bilgiler verilmiş ve metnin bütünlük taşımasında önemli bir yere sahip olan fiillerin zaman, görünüş ve kip açısından değerlendirilmesi yapılmıştır.Çalışmanın ikinci bölümünde, metindeki anlamsal ve mantıksal bağlantıların ortaya konmasını sağlayan tutarlılık incelenmiştir. Bu bölümde, art arda gelen ifadelerin daha önceki bilgileri desteklemesi, belirli bir anlam boyutu içinde bir devamlılık oluşturmasını sağlayan bağlaçlar, cümleye kattıkları ekleme, nedensellik, karşılaştırma, ayırım, karşıtlık, koşul, zaman, açıklama iletisine göre incelenmiştir. Metinde kullanılan bağlaçlar, edatlar ve zarflar taşıdıkları mantıksal ve anlamsal bağlantıya göre yukarıda sıralan alt başlıklar altında açıklığa kavuşturulmuştur.Araştırmanın sonunda, metnin anlaşılırlığını arttırmak amacı ile çalışmada kullanılan terimlerin açıklaması, farklı araştırmacılar tarafından hazırlanan Dilbilim Terimleri sözlüklerinden faydalanılarak yapılmış, başvurulan kitaplar ve makalelerin künyeleri kaynakça bölümünde verilmiştir.Anahtar Sözcükler1. Metindilbilim2. Kutadgu Bilig3. Bağdaşıklık4. Tutarlılık5. Artgönderim /Öngönderim
Özet (Çeviri)
In this study, Kutadgu Bilig, which had been written in Karahanlı Turkish in 11th century, has been analysed according to the criteria applied in textlinguistics. The study has been based on thirty five chapters and 3500 couplets in Kutadgu Bilig.The introduction part of the study discusses the characteristics of Kutadgu Bilig in order to put forth the adventures of textlinguistics from past to our day and to understand, analyse and interpret the text to be analysed better and correctly with the aim of clarifying the content and scope of the study area. In this chapter, information about the relation between author, authoring period/place, authoring reason, name and content of Kutadgu Bilig and the type of it has been given in order to prepare the text solvers to the text they are going to read.Coherence and cohesion, which set forth from the items in the text, whether body made up of sentences is a text or not, are held as two sections and sub-headings in the first and second chapter of the study respectively. Two sub-headings in the first chapter determine the linguistic items from couplets and chapters forth, which provide the referential coherence according to the criteria composed taking into consideration the structure of Turkish language. In the second sub-heading explaining the structures and words in the text, the words has been analysed according to their meanings, information on the ellipsis in the text and on the characteristics of this ellipsis has been given; and the verbs which take an important part in the integrity of the text is analysed according to tenses, aspects and modes.In the second chapter of the study, the cohesion has been analysed, which puts forward the semantic and logical relations in the text. In this chapter, the supporting of consecutive phrases the previous information has been analysed taking into consideration the conjunctions that enables the continuity in a specific meaning division, the additions, causality, comparison, contrast analysis, condition, time and definition reference that the conjunctions affiliate into the sentence. The conjunctions, prepositions and adverbs are explained as sub-headings according to logical and semantic relations they hold.At the end of the study, the definitions of the terms used in the study have been given using the Linguistic Dictionaries of different researchers in order to increase the comprehensibility of the study; and the records of books and articles used are annexed in the bibliography.Key Words1. Text linguistics2. Kutadgu Bilig3. Coherence4. Cohesion5. Anaphora/Cataphora
Benzer Tezler
- Kutadgu Bilig'de devlet ve siyasetle ilgili cümleden büyük birliklerin kavramsal, semiyotik ve metindilbilimsel incelenmesi
Conceptual, semiotic and textlinguistic analysis of units above the sentence about state and politics in Kutadgu Bilig
BETÜL YALÇIN AKCAN
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Kutadgu Bilig'de zarf tamlayanları ve bunların derin yapısı
Adverbial compliment in the Kutadgu Bilig and deep structure of these
MEHMET VEFA NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HACI ÖMER KARPUZ
- Kutadgu Bilig'in sözvarlığı açısından açıklamalı sözlüğü
The annotative dictionary of Kutadgu Bilig in terms of vocabulary
NURCEMAL MEHMETALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Kutadgu Bilig'de çocuk ve çocuk eğitimi
Child and child education in Kutadgu Bilig
TARIK ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HİKMET YILMAZ
- Kutadgu Bilig'de yönetim ahlâkı
Management ethichs in Kutadgu Bilig
MUHAMMET ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ELMALI