Türkiye'de 1960-2006 döneminde iç göç ve demografik yapıdaki değişimin bölgelerarası yakınsamaya etkisi
In 1960?2006 period in Turkey internal migration and the changes of demographic structure an influence on inter-regional convergence
- Tez No: 257792
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. METİN SARAÇOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Sosyoloji, Economics, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Bölümü
- Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
Türkiye ekonomisi 1950 yılı itibariyle değiştirmiş olduğu sanayileşme stratejisinin etkilerini, ilk etapta içgöç olgusunun yaygınlaşmasıyla yaşamıştır. Daha içe dönük, kendi kendine yetmeyi amaç edinmiş ithal ikameci sanayileşme stratejisinin 1950 yılı sonrasında, kısmi liberalizasyon ve ihracata yönelik bir sanayileşme stratejisine dönüştürmesi sonucunda, öncelikle sanayi kesiminin ihtiyaç duyduğu istihdam bir süre sonra tarım kesiminden sağlanmaya başlamıştır. Bu durum yalnızca sanayiye işgücü akımını sağlamakla kalmayıp, diğer tüm kalkınma göstergelerindeki doğu-batı farklılığını da gözler önüne seren bir unsur olarak değerlendirme altına alınmıştır. Bu çerçevede 1962 de DPT'nin kurulmasıyla, planlı dönem olarak adlandırılan ve ciddi kalkınma planlarının yapılmaya başlandığı 1960'li yıllar sonrasında içgöç yine önemli sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çerçevede ilk olarak incelenecek olan nokta, sanayileşme stratejisinde meydana gelen bu yönlü bir değişimin tarım kesiminden kentsel kesime işgücü akımını sağlarken, acaba göç teorileri o günün Türkiye koşullarını açıklamada yeterli olmuş mudur sorusu olacaktır. Daha sonrasında ise kentsel büyüme, içgöçün etkisiyle nasıl bir yapılanmaya sahne olmuştur şeklindeki bir inceleme ile içgöçün nedeni yalnızca sanayileşme stratejisi kapsamında değerlendirilmesi gereken bir sorun mudur diye bir açılım tartışılacaktır.Dünya konjonktüründe 1974 -1978 yıllarında yaşanan petrol krizleri Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri de ciddi bir dış ödemeler sorunuyla karşı karşıya bırakmıştır. Bu durumdan kurtulabilmek için Bretoon-Woods Kuruluşları tarafından önerilen Yapısal Uyum Programları (YUP) çerçevesinde Gelişmekte Olan Ülkelerin uygulamaları gereken birtakım yapılanmalar 1980 sonrası Türkiye ekonomisinde de dışarıya açılma politikalarının gelir dağılımı üzerinde yarattığı etkiler dâhilinde içgöçün boyutları değiştirdiğini görmekteyiz. 1980 sonrasında meydana gelen bu değişme ve dinamiklere ek olarak özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşanan terör ve şiddet gibi olayların da iç göç üzerindeki etkisi yadsınamayacak durumdadır. Bu bölgelerin demografik yapıları da Batı bölgelerin demografik yapılarından çok farklılık göstermektedir. Kaba doğum oranının, bebek ölüm oranının, işsizlik oranının daha yüksek, hizmetler sektöründe çalışanların oranının daha düşük olduğu bu bölgelerde içgöç çoğu zaman yeni bir yol olarak görülmektedir. Bu bölgeler içinde kırsaldan kente olan göçün yanı sıra, bölge dışına göçün de yaygın olduğunu görmekteyiz. Göç, beraberinde yeni iş ve istihdam alanlarının oluşturulmasını da gerektirmektedir. Bu çerçevede kentsel formel sektörde istihdam edilemeyen yeni göç etmiş ve çoğu zamanda niteliksiz olan işgücü sonrasında kentsel enformel sektörün daha da büyümesine yol açmaktadır. Bunun yanında barınma, ulaşım gibi birtakım ihtiyaçların da karşılanmasını zorunlu kılmaktadır. Kentsel sektördeki iş alanlarının büyümesinin etkisi iç göçün artırılmasında bir faktör mü oluşturmaktadır yoksa bu işgücünün kayması sonucunda mı kentsel iş alanları büyümüştür şeklindeki bir ikilem analiz edilecektir.1960 -1980 ve 1980 -2006 dönemi iki ayrı durum olarak değerlendirilmeyi gerekli kılmaktadır. Çünkü Türkiye ekonomisi 1980 sonrasında yaşamış olduğu küçük ve orta büyüklükteki krizlerin sonucunda IMF ve DB gibi kuruluşlarla olan ilişkilerinde daha aktif olarak rol üstlenmeye başlamıştır ve bu bağlamda uygulanan Yapısal Uyum Programları bu kuruluşların desteği sonucunda geliştirilmiştir. Özellikle ?2001 Şubat krizi sonrasında uygulamaya konan Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı (GEGP)'nın içinde barındırdığı tarım sektörüne yönelik olan maddeler, tarım sektöründe istihdam edilenler ile diğer sektörlerde istihdam edilenler arasında gelir farkını daha da belirgin olarak bozmuştur.? şeklindeki bir ön sav ile içgöçte bu dönem sonrasında yapısal olarak değişimin bulunup bulunmadığına bakılmalıdır.Tarımsal işgücünün daha yoğun bir biçimde istihdam edildiği Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde, doğu-batı farklılığının birçok yönüyle ortaya çıkarıldığı bu bölgelerdeki illerin hem gelir dağılımı sıralamalarında hem de ülke ekonomisine yapmış oldukları katkı, yerli ve yabancı yatırım olanaklarının sayısı bakımından, genel kalkınma göstergeleri olarak bilinen eğitim ve sağlık hizmetlerinden faydalanmadaki geri kalmışlık belirgin bir biçimde görülmektedir. Bu kapsamda yapılan bölgesel gelişme uygulamalarının bile gerekli oranda bu bölgelerden yapılan göçü engellemeye yetmediğini göstermektedir.Gerek 1980 sonrası uygulanan YUP'lar gerekse de sanayileşme stratejileri ve bölgesel kalkınma uygulamaları içgöç ve demografik yapı üzerinde gereken ya da beklenen iyileşmeyi sağlamış mıdır sorusunu gündeme getirmekte, hem de bölgelerarası gelir farklılığını ortadan kaldırmaya yönelik olarak uygulandığı söylenen bu politikaların bölgelerarası yakınsamaya etkisi ne şekildedir ve YUP'lar bölgelerarası yakınsamayı Türkiye için sağlamada ne ölçüde başarılıdır şeklinde bir analiz yapılacaktır.Anahtar Sözcükler1.Türkiye2.İçgöç3.Yakınsama4.Demografik Yapı ve İstihdam
Özet (Çeviri)
Turkey?s economy has witnessed effects of the industrialization strategy that it has changed as from 1950 initially with spread of the internal migration. After more inward-oriented, import-substitution industrialization strategy aimed at self-sufficiency had been turned into a partially liberation- and export-oriented industrialization strategy following the year 1950, the employment especially needed by the industry section started to be provided from the agricultural section after a while. This situation is evaluated as an element which not only provides the industry with labor flow, but also displays the difference of east and west in all other development indicators. Within this framework, we again face the internal migration as an important problem following 1960s, which is defined as the planned era with establishment of the DPT in 1962 and in which serious development plans started to be made. As part of this, the point to be initially analyzed is the question whether the power theories have been capable of explaining conditions of Turkey at that time, while such a change in the industrialization strategy was providing labor flow from the agricultural sector to urban sector. Afterwards, an opening about whether the internal migration is a problem which should be evaluated only as part of the industrialization strategy is discussed through an analysis on how the urban growth was restructured under the impact of internal migration.The oil crises which have occurred in 1974 -1978 in the world conjuncture caused the developing countries such as Turkey to face a grave problem about international payments. We have been facing the fact that certain restructurings which should be carried out by developing countries as part of the Structural Adjustment Programs (YUP) suggested by the Bretoon-Woods Institutions in order to avoid this situation have changed the dimensions of internal migration due to the impacts created by opening abroad policies on income distribution in Turkey?s economy in the post -1980 era. In addition to these changes and dynamics which have occurred in the post -1980 era, the impact of such incidents as terrorism and violence particularly in Eastern and Southeastern Anatolia regions on the internal migration are also unavoidable. The demographic structure of these regions doesn?t differ from those of Western regions considerably. The internal migration is often considered as a new way in these regions, where rough birthrates, infant mortality rates and unemployment rates are higher than the rate of people who are employed in the higher services sector. Besides the migration from rural areas towards cities, the migration out of the region is also common within these regions. The migration causes the establishment of new working and employment areas as well. Within this framework, the newly migrated labor which is unemployable in the urban formal sector and which is often unqualified causes further growth in the urban informal sector. Furthermore, it requires the fulfillment of certain needs such as accommodation and transportation. The dilemma of whether the impact of the growth in working areas in the urban sector is a factor in the increase in internal migration, or the urban working areas have increased as a result of this shift of labor force is analyzed.It requires the evaluation of the 1960 -1980 and 1980 -2006 era as two separate situations, because Turkey?s economy has begun to take a more active role in its relations with such institutions as the IMF and the WB as a result of minor and medium crises that it has suffered after 1980 and the Structural Adjustment Problems which have been carried out in this respect were developed thanks to the support provided by these institutions.The question of whether the internal migration has witnessed a structural change following this era should be analyzed in line with the preliminary argument that the articles particularly related to the agricultural sector and covered by the Program for Transition to a Strong Economy (GEGP) which has been put into effect following the crisis of February 2001 have further deteriorated the income difference between the people employed in the agricultural sector and those employed in other sectors.It can be see that the difference of east-west emerges with different aspects in Eastern and Southeastern Anatolian provinces, where the agricultural labor is employed more intensively. The provinces in these regions are on bottom of lists both in income distribution rankings and in terms of their contribution to country's economy. Besides the lack of domestic and foreign investment possibilities, the underdeveloped characteristic in terms of benefiting from educational and health services, which are known as general development indicators, is apparent in these regions. As part of this, it shows that even the regional development practices have been unable to sufficiently prevent the internal migration from these regions.It brings up the question whether the YUPs, as well as industrialization strategies and regional development practices which have been carried out after 1980 have provided the internal migration and demographic structure with necessary or expected improvement, and analyzes the impact of these policies, which are allegedly aimed at removing the interregional income difference, on interregional convergence and the extent to which the YUPs have been successful in providing Turkey with interregional convergence.Keywords1.Turkey2.Internal Migration3.Convergence4. Demographic Structure and Employment
Benzer Tezler
- Türkiye'de askeri harcamalar ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine amprik bir analiz
An empirical analysis on the relationship between military expenditure and economic growth in Türkiye
TAYFUN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonomiNecmettin Erbakan Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞERİFE ÖZŞAHİN
- Türkiye-Amerika (Abd) ilişkileri (1960-1971)
Turkey-America (Usa) relationships (1960-1971)
BÜNYAMİN BOZKURT
- Demokrat Parti döneminde tarımdışı alanlarda çalışma yaşamının düzenlenmesi
In the period of Democrat Party the arrangement of working life in non-agricultural areas
ŞERAFETTİN PEKTAŞ
Doktora
Türkçe
2006
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. CEMİL ÖZTÜRK
- Arap-İsrail savaşlarının Türk kamuoyuna yansılamaları (1948-1967)
Affection of Arab-Israel wars to the Turkish public opinion (1948-1967)
YAVUZ PEHLİVAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KENAN KIRKPINAR
- Türk demir çelik sektörünün 2000-2021 döneminde uluslararası rekabet gücünün seçilmiş AB üyesi ülkeleri ile karşılaştırmalı analizi
A comparative analysis of the international competitiveness of the Turkish iron and steel industry in the period 2000-2021 with the selected EU member states
BÜLBÜL ABDULLAYEVA