Demokrat Parti döneminde tarımdışı alanlarda çalışma yaşamının düzenlenmesi
In the period of Democrat Party the arrangement of working life in non-agricultural areas
- Tez No: 209814
- Danışmanlar: PROF.DR. CEMİL ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Political Science, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 386
Özet
İç ve dış dinamiklerin etkisiyle, II. Dünya Savaşı sonrasında çalışma hayatına yeni bir biçim verme zorunluluğu ortaya çıkmış; bu amaçla 1947'de Sendikalar Kanunu çıkarılmıştır. 1936 tarihli İş Kanunu'nda olduğu gibi, bu kanunla da, devletin, çalışma ilişkilerini tek taraflı olarak düzenleme eğilimi sürdürülmüştür. Buna rağmen Sendikalar Kanunu'nun çıkarılmasıyla işçiler arasında örgütlenme çabaları hız kazanmış; 1950-1960 döneminde sendikalı işçi sayısı yaklaşık altı kat artmıştır. 1952 yılında kurulan ve dönemin tek işçi konfederasyonu olma niteliği taşıyan Türk İş ise, tüm kategorilerdeki işçi sendikalarını bünyesinde barındırmıştır. Muhalefet döneminde ve iktidarının başlangıç yıllarında işçi hareketleriyle yakın bir ilişki içerisine giren ve grev hakkını savunan Demokrat Parti, toplu ilişkiler alanında giderek otoriter bir görünüm kazanmıştır. İş Kanunu ve Sendikalar Kanunu ile grev yasaklandığından, önemli ölçüde işlevsiz duruma getirilmiş olan sendikalar işçiler tarafından yeterince desteklenmemiştir. Dönem içerisinde, sendikal etkinliklerin sınırlı kalmasına karşın, tekstil, kara ve deniz ulaşımı, gıda ve çimento gibi işkollarında çok sayıda iş durdurma ve grev gerçekleştirilmiştir. Grevlere nedenleri açısından bakıldığında, ücret artışı talepleri, çalışma süreleri, işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin sorunların önde geldiği görülmektedir. Bazı grevler taleplerin işveren tarafından kabul edilmesiyle sonuçlanırken, bir kısım grevlerde hukuk yollarına, kolluk kuvvetlerine ve cezai işlemlere başvurulmuştur. 1950-1960 döneminde, grev ve toplu sözleşme hakkını vermeye yanaşmayan DP iktidarları, işçilerin desteğinin devamını sağlamak amacıyla bireysel hakları ilgilendiren yasal düzenlemelere ağırlık vermişlerdir. Bireysel alana ilişkin olarak, İş Kanunu'nun kapsamını genişleten DP iktidarları, işçilere tatil günlerinde ücret ödenmesi, 10 bin ve daha fazla nüfuslu yerlerde bulunan işyerlerinde de işçilere öğle dinlenmesi sağlanması, devlet kuruluşlarında çalışan işçilerin tamamına yılda bir defa ikramiye verilmesi gibi uygulamalara da imza atmışlardır. Türkiye'nin ILO ile işbirliğinden kaçındığı bu dönemde, onaylanan sözleşmeler yoluyla çalışma mevzuatı, özellikle bireysel iş ilişkileri alanında işçiyi koruyucu hükümleri itibarıyla kısmen de olsa olumlu yönde değişmiştir. Daha önce kurulan işçi sigortaları kapsamının 1950 sonrasında genişletilmesiyle, işçilere sağlık hizmetlerinin yanı sıra, iş kazaları sonrası işgörmezlik aylığı, doğum yardımları, emekli aylığı gibi ödemelerde önemli iyileşmeler sağlanmıştır. Bireysel ilişkiler alanında çok sayıda yasa, tüzük ve yönetmelik çıkarılmış olmasına rağmen, bazı ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı tam olarak uygulamaya geçirilememiştir. İş Kanunu ile haftalık çalışma süresi 48 saat olarak belirlenmiş olmasına karşın, bu sınırları aşan çalışma süreleri uygulanmış; işçiler bazı işkollarında, günde 11-12 saat ve fazla çalışma ücreti almaksızın çalıştırılmışlardır. 1950 öncesine göre azalmakla birlikte, çocuk işçi ücretlerinin düşük olması nedeniyle, çalışma yaşına ilişkin sorunlar da gündemdeki yerini korumaya devam etmiştir. Sigortalı işçi sayısındaki artışa paralel olarak, sağlık kurumları sayısının yeterince artmaması ise, işçiler arasında şikayetlerin artmasına yol açmıştır. Bazı işçiler de, tütün, mensucat ve maden işletmelerinde gerekli önlemler alınmadığı için tüberkülozun artmasından yakınmışlardır. Dönem içerisinde kişi başına GSMH % 36 artarken, sigortalı işçilerin gerçek ücretleri % 27 oranında artmıştır. Memur maaşlarındaki erimeye karşılık, sendikal etkinliklerin artması ve işyeri temsilcilerine bazı yasal güvenceler getirilmesi gibi faktörler işçi ücretlerinin ekonomik gelişmeleri izlemesini kolaylaştırmıştır. Kamu kesiminde sigorta priminin devlet tarafından ödenmesi ve devletin sosyal kaygılarla İDT'nde çalışanlara ek ödemelerde bulunması gibi nedenlerle, kamu kesimindeki ücretler özel kesimden daha yüksek olmuştur. Kadın işçilerin, daha az eğitim gerektiren gıda, mensucat ve tütün işkollarında yoğunlaşmaları ücretlerinin düşük kalmasında önemli rol oynamıştır. Çocuk doğurma ve büyütme gibi nedenlerle çalışma yaşamı kesintiye uğradığından, kadın işçiler, en yoğun oldukları faaliyet kollarında dahi, ustabaşılık gibi yüksek ücretli kategoriler içerisinde düşük oranlarda yer almışlardır
Özet (Çeviri)
Through the agency of both interior and exterior dynamics, it was compulsory to reframe the working life after the World War II and with this object the Law of Unions was enacted in 1947. With this law it is clear to see that the state maintains its tendency to arrange the working relations unilaterally as in the Law of Labour of 1936. Despite this, with the enaction of the Law of Unions there happened an increase in the worker?s efforts to organize so that between 1950 and 1960 the number of workers belonging to labour unions increased six times. The Türk-İş Confederation, found in 1952, has a character of being the only workers? confederation of the period and containing workers? unions in all categories. The Democrat Party had a close relationship with the workers? movement and advocated the rights to go on strike during its opposition period and in the first years of its rule, whereas gradually it gained an authoritarian look in the sphere of collective relationships. As the Laws of Labour and Unions had banned going on strike, the labour unions were dysfunctional in a large scale and as a result they did not get enough support from the workers. Although the union activities were limited in this period, there happened many stop-pages and strikes in the branches of textile, overland and sea transports, food and cement industries. Among the reasons to go on strike, the demands for wage increases and decreased working hours and some problems related to workers? health and working security are the prominent ones. Some strikes ended with the employer accepting workers? demands, while in some others it was appealed to the law, penal treatment and police force. During the period of 1950-1960, while on the one hand the DP government did not agree the rights of going on strikes and collective contract, on the other hand they tried to get workers? support via some legislations related to individual rights. Related to the individual sphere the DP government enlarged the coverage of the Law of Labour and signed for the practices as paying workers during the holydays, providing a noon rest to the workers in the locations having a population of 10 000 or more and paying perks once a year to the workers in state institutions. Keeping away from the ILO in this period, Turkey maintained gradually a positive change via accepting the contracts having conditions about the labour legislation, especially with conditions guarding workers in the sphere of individual working relationships. IV By enlarging the coverage of workers? insurances found before 1950, some important progresses were maintained as health services for workers and to salary those who cannot work after workplace accident, birth assistance, and retirement pays. Although many acts, covenants and regulations were enacted in the sphere of individual relations, they weren?t put into practice due to economic and social reasons. Although the working period was determined as 48 hours a week by the Law of Labour, in practice it was over exceeded; in some branches workers were employed for 11-12 hours a day without being paid for the exceeding period. Despite a decrease with respect to the period before 1950, the problems related to working age maintained their popularity due to the lower wages for child workers. There also appeared an increase in workers? complaints for medical institutions as the number of these institutions didn?t increase in proportion with the increase in the number of insured workers. Some workers also complained for tuberculosis as the necessary precautions were never taken in the branches of tobacco, textiles, and mining. While in this period the GNP increased 36%, the real wages of the insured workers increased 27%. Despite the harsh decrease in the wages of official employees, some factors as an increase in union activities and giving some legal rights for the workplace representatives made workers? wages easy to follow the economical developments. Some reasons as that the state paid the insurance fees of the workers in public sector and also paid perquisites to those who worked in İDT due to some social anxieties led the wages in public sector to be higher than those in private sector. Because women worked mostly in the branches necessitating less education as food, textiles, and tobacco had an important impact in that their wages remained lower. Women workers took a low part in the high waged categories like foremen/women even in the branches they populated most as their work life was interrupted by the reasons like childbirth and growing children.
Benzer Tezler
- 1980 sonrası Türk sineması ve Yavuz Turgul
Başlık çevirisi yok
SEDEF BAYBURTLUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF. CEM ODMAN
- Demokrat Parti döneminde iktidar-muhalefet ilişkileri (1950-1960)
Başlık çevirisi yok
HAKAN BAYRI
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Siyasal BilimlerGazi ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESAT ÖZ
- Demokrat Parti döneminde bürokrasi, siyaset ve demokrasi ilişkisi
Bureaucracy, politics and democracy relations in Demokrat Parti term
NEVZAT DÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Siyasal BilimlerGazi ÜniversitesiSiyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESAT ÖZ
- Demokrat Parti döneminde kent, kentleşme ve siyaset
Başlık çevirisi yok
CEMİL KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Kamu YönetimiGazi ÜniversitesiKentleşme ve Çevre Sorunları Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESAT ÖZ
- Demokrat Parti döneminde sinema (1950-1960)
Cinema in Democratic Party period (1950-1960)
EMRE BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRİ YETİM