Mehmet Nüzhet Efendi'nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerine bir inceleme
The study on Mehmet Nüzhet Efendi's life, literary personality and his works
- Tez No: 262124
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN GENÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dünyası Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 566
Özet
Mehmed Nüzhet Efendi 1809 tarihinde doğmuştur. Sivas'a Kırım'dan gelip yerleşmiş Tatar bir aileye mensuptur. II. Mahmud, Abdülmecid, Abdülaziz, V. Murad, II. Abdülhamid zamanlarında yaşamış ve Matbuat Müdürlüğü, Maarif Mektupçuluğu, Dâr-ı Şûrâ Başkatipliği, bakanlık ve valilik yazı işleri müdürlükleri gibi çeşitli görevlerde bulunmuştur. Sivas'ta 1887'de vefat etmiştir. Türkçe, Arapça ve Farsça'yı manzum ve mensur eser yazabilecek kadar iyi bilen alim ve edip bir şairdir. Ayrıca, Avrupa karşısında küçük düşmeden yenilikçiliğe açık olmakla birlikte, köklerine ve değerlerine de bağlı kalmış, kuru bir Batı taklitçisi olmayan aydın bir insandır.?Mehmed Nüzhet Efendinin Hayatı Edebî Kişiliği ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme? konusunda gerçekleştirdiğimiz tez çalışmamızın ?Giriş? bölümünde Mehmed Nüzhet Efendi'nin yaşadığı çağın özelliklerini, genel siyasî, sosyal ve edebî görünümünü, bu çağdaki fikir hareketleri ve etkileşimleri vermeye çalıştık.Birinci Bölüm'de, Mehmed Nüzhet Efendi'nin hayatı, görevleri, ölümü, kişiliği; ?Muğni'l-Küttâb, Muhtasar Münşeât, Kirli Çıkı, Mu`addilü'l-İmlâ ve Mükemmilü'l-İnşâ, Letâifü'l-Muhâdarât? eserleri ve ?İzhârü'l-Hak, Phedre? tercüme eserleri ve şiirlerinden bazı parçalar yer almaktadır.İkinci Bölüm'de Mehmed Nüzhet Efendi'nin edebî kişiliği, eserlerinde dil, üslûp ve muhtevâ özellikleri, dil ve edebiyat görüşleri işlenmiş; Türkçe deyimler, atasözleri ve tamlamalar; Farsça atasözleri, deyimler; Arapça atasözleri, deyimler; dinî, ahlakî unsurlar, sosyal hayata ilişkin eğitim, ticaret, sağlık, memuriyet ve idarecilik gibi konular ele alınmıştır.Üçüncü Bölüm'de, edebiyat kurallarını çok mükemmel işleyen önemli bir eseri olan ?Muğni'l- Küttâb ve İnşaât? eserlerinin tam olarak transkripsiyon ve lûgatçelerine yer verilmiştir.Bu bölümlerden sonra gelen ?Sonuç? bölümünde genel bir değerlendirme yapılmış olup sonra da ?Kaynakça? yer almıştır.?Ekler? bölümünde ise, eserlerinden örnek fotokopiler bulunmaktadır. Ayrıca bugüne kadar ele alınıp yayınlanmamış ve bilimsel araştırmalar için değerli kaynak ve kazanım sayılan, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde ele geçirdiğimiz otuz adet eski yazı evrak ile transkripsiyonları verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Mehmed Nüzhet Efendi was born in 1809. He came to Sivas from Kırım. He belonged to Tatarian family background. He lived during the reigns of the Otoman Sultans II. Mahmud, Abdülmecid, Abdülaziz, V. Murad, II. Abdülhamid and he took several offices such as the Pres Management, Education Correspondence, Head Clerk of Council House, ministyr and managin editor of governorship. He died in 1887, in Sivas.He was such a knowledgeble and scholar poet that he could write poetry and prose in Turkish, Arabic and Persian languages. He was also concious of his values and cultural roots. He was supporter of innovativeness but on the other hand he challenged against humiliation and inferiority against European culture and cilization. He was not a mere copycat of the Western Cilization.We have tried to present the features of the age in which Mehmet Nüzhet Efendi lived, general political, social and literary atmosphere and landscape of the age andwhich Mehmet Nüzhet Efendi lived within the ?Introductory? section of our thesis study which we have made regarding ?Life, Literary Aspect and Works of Mehmet Nüzhet Efendi?. We have also presented ideological movements and interactions of the said age in this study of ours.In the first section, the life, the occupations, death, personality of Mehmet Nüzhet Efendi; and his works ?Muğni?l-Küttâb, Muhtasar Münşeât, Kirli Çıkı, Mu`addilü?l-İmlâ ve Mükemmilü?l-İnşâ, Letâifü?l-Muhâdarât? and his translation works ?İzhârü?l-Hak, Phedre? and some parts of his poems take place.In the second section, the literary personality of MehmetNüzhet Efendi, the language, style and content features in his works, his thoughts on language and literature, Turkish sayings, proverbs and completions, Persian proverbs, sayings, religious and moral elements, the subjects regarding social life, education, trade, health, management and administration have been dealt with.In the third section, complete transcription and glossaries of his work ?Muğni?l- Küttâb ve İnşaât?, which deals with literary rules perfectly and is one of the most important works of him take place.In the conclusion section,ageneral evaluation has been made and then ?Bibliography? has been added.In ?Annexes? section, full sample photocopies of , ?Muğni?l- Küttâb? ve ?Münşeât? and two-page sample photocopies of his other works take place. Additionally, thirty otoman script documents and their transcriptions, which we have obtained and is regarded as a very valuable source for scientific researches and has never been published so far, take place.
Benzer Tezler
- Zekai Dede Efendi'ye ait Mevlevi Ayin-i Şerif'lerin makam, usul ve güfte yönünden incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NEŞE YEŞİM ALTINEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA GÖKDEL
- Altıparmak Mehmed Efendi'nin Nüzhet-i Cihân ve Nâdire-i Zamân (Nigâristân) tercümesi (İnceleme - tenkitli metin)
Nüzhet-i Cihân ve Nâdire-i Zamân (Nigâristân) of Altıparmak Mehmed Efendi: Translation, analysis and critical edition
SEDAT KOCABEY
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CUMHUR ÜN
- Nüzhet Erman hayatı sanati ve eserleri
Nüzhet Erman-his life-art and works
SALİM ARAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
BiyografiAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHMURAT ARIK
- Şeyhülislam Bahayi Divanı: İnceleme - karşılaştırmalı metin
Başlık çevirisi yok
ERDOĞAN ULUDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK İPEKTEN
- Ahmed Cevad Paşa'nın çıkardığı Yadigar adlı risale'nin ilk iki sayısının transkripsiyon ve değerlendirmesi (R.1295/M.1879)
Transcription and evaluation of the first two issues of the treatise named Yadigar published by Ahmed Cevad Pasha (R.1295/M.1879)
ERKAN ARSLANTAŞ