Kentsel mekanların kullanımı ve seyyar satıcılık: Diyarbakır örneği
Use of urban spaces and peddling: Sample of Diyarbakır
- Tez No: 263573
- Danışmanlar: PROF. DR. HARUN TUNÇEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Ekonomi, Sosyoloji, Geography, Economics, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Seyyar satıcı, Kentsel mekânların kullanımı, Kentsel yoksulluk, Göç, Diyarbakır, Peddler, Use of Urban Spaces, Urban Poverty, Migration, Diyarbakır
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Beşeri ve İktisadi Coğrafya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 176
Özet
Günümüz kentlerini şekillendiren önemli unsurlardan birisi de seyyar satıcılardır. Seyyar satıcılar özellikle yoğun göç alan kentlerde varlıklarını daha fazla hissettirirler. Kentsel nüfusun yoğunlaştığı mekânları bir iş sahası olarak kullanırlar. Köşe başları, alt ve üst geçitler, kırmızı ışıklarda kavşaklar, otobüs durakları, metro istasyonları, vapur iskeleleri, kaldırımlar vb. yerler, seyyar satıcıların satış yaptıkları mekanlardır.Gelişmiş ülkelerde göreceli olarak az rastlanan seyyar satıcılara, gelişmekte olan ülkelerde daha sık rastlanır. Seyyar satıcılar, Asya, Afrika, Güney Amerika gibi gelişmekte olan ülkelerin göç ile beslenen büyük kentlerinin adeta değişmez görüntüleridir. Gelişmekte olan birçok ülke, bu işi engellemek bir yana, yoksulluğa çare olarak gördüklerinden seyyar satıcılığı desteklemektedir. Bangladeş, Hindistan, Meksika bu ülkelere örnek olarak verilebilir.Ülkemizde seyyar satıcılığın tarihi eski dönemlere kadar iner. Köy köy gezen çerçiler seyyar satıcıların ilk örnekleri arasındadır. Osmanlı dönemi kentlerinde de seyyar satıcılara rastlanır. Cumhuriyet döneminde ise 1950'li yıllardan itibaren kırsal alanlardan kentsel alanlara doğru olan göçler sonucunda; İstanbul, İzmir, Ankara ve Diyarbakır gibi hızla büyüyen kentlerimizde seyyar satıcıların sayıca çok fazla arttığı görülmektedir.1990'lı yıllar Diyarbakır'ın kentsel alan ve kent nüfusu açısından çok büyüdüğü yıllardır. Bu dönemde Diyarbakır farklı bir göç olgusu ile karşı karşıya kalmıştır: Zorunlu göç. Bölgede yaşanan terör olayları ve buna bağlı olarak köylerin boşaltılması kentsel nüfusu son 25 yılda iki katından fazla artırmıştır. Kent merkezine sığınan bu vasıfsız insanların tek geçim kaynağı gündelik işler ve seyyar satıcılık olmuştur.İşte bu çalışmanın konusunu da Diyarbakır'da önemli bir geçim kaynağı olan seyyar satıcılık ve seyyar satıcıların kentsel mekânları kullanımı oluşturmaktadır. Diyarbakır'daki seyyar satıcılar, araç ve yaya trafiğinin yoğunlaştığı sokak ve caddeleri aralarında resmi bir sözleşme olmaksızın paylaşmışlardır. Diyarbakır'daki seyyar satıcıların çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Çocuk yaştaki seyyar satıcılar da azımsanmayacak bir sayıdadır. Seyyar satıcılar arasında evli olanların sayıca fazla olması da bu işin önemli bir geçim kaynağı olduğunun göstergesidir. Diyarbakır'daki seyyar satıcılar kalabalık ailelerden gelmektedir. Ailelerin kalabalık olması ataerkil aile yapısından değil, çocuk sayısının fazlalığından ileri gelmektedir. Seyyar satıcıların eğitim seviyeleri ve elde ettikleri kazançlar da düşüktür. Seyyar satıcıların çoğunluğu göç ile gelenlerin yerleştiği ve gelir seviyesi düşük olan mahallelerde oturmaktadırlar.
Özet (Çeviri)
One of the important elements that shapes present day cities is peddlers. Peddlers are seen more especially in cities that get a lot of migration. They use the spaces with increasing urban population as a work field. Street corners, underpasses, overpasses, crossroads when the light is red, bus stops, metro stations, ferryboat wharves, pavements, etc. are the spaces where peddlers sell things.Peddlers are rarely seen in developed countries while they are more frequently found in developing countries. Peddlers are almost unchangeable images of the big cities that get continuous migration in developing countries of Asia, Africa, and South America. A lot of developing countries are supporting peddling rather than preventing it since they see it as a solution to poverty. Bangladesh, India and Mexico can be given as examples to those countries.In our country too the history of peddling goes back to the old times. Some kind of peddlers called ?çerçi?, who travel from village to village, are among the examples of first peddlers. In cities of Otoman Period peddlers existed as well. In Republican Era, we see peddlers in an increasing number in our rapidly growing cities because of migrations from rural areas towards urban areas that have continued since 1950s. İstanbul, İzmir, Ankârla, and Diyarbakır can be given as examples to those cities.1990s are the years in which Diyarbakır grew largely in respect to urban area and urban population. In this period, Diyarbakır faced with a different phenomenon of migration: Forced migration. Because of terror events and the evacuation of villages in the region as a consequence, the urban population has increased more than two-fold over the last 25 years. The only means of living of those unqualified people who had to migrate to the city has been daily works and peddling.The subject of this study is peddling as a means of living of the population from rural areas and the use of urban spaces of peddlers. The reasons of occurence of peddling, which is one of the informal economic activities, and demographic, occupational, and economic characteristics of peddlers in Diyarbakır are major research topics of this study. Most of the peddlers in Diyarbakır consist of men. However, the number of child peddlers should not be underestimated. That the number of married peddlers is high as well is an evidence that peddling is an important means of living. The families are crowded not because of having a partiarchal family structure but because of having a lot of children. The education level and the earnings of the peddlers are low. Most of the peddlers live in districts where migrants with low incomes live.
Benzer Tezler
- Gece mekanları üstüne bir araştırma: Tarihi Kemeraltı Çarşısı'nın karanlık yanını ortaya çıkarmak
An inquiry into nocturnal space: Uncovering the dark side of the historical Kemeraltı Bazaar
ÖMER YEŞİLDAĞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TONGUÇ AKIŞ
- Informal use of public space: A study on street vendors and performers in Kadıköy
Kamusal alanın enformel kullanımı: Kadıköy'de seyyar satıcılar ve sokak sanatçıları üzerine bir araştırma
GİZEM KEPENEK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN DEMET ORUÇ ERTEKİN
- İstanbul-Yeniköy tarihi kentsel peyzajında toplumsal belleği açığa çıkarmaya dair bir araştırma
A study on revealing collective memory in the historical urban landscape of Istanbul-Yenikoy
NESLİHAN KOÇHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY GÜLER
- Türkiye'de 1970 den günümüze sergi mekanları ve sanatçıların eserleriyle kurduğu ilişki
Places of exhibition and relations artists establish with their works in Turkey from 1970 to the present
ÖZER AKTİMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Güzel SanatlarYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
PROF. DR. M.TURAN AKSOY
- Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında kentsel açık mekanların kullanımı/ Trabzon örneği
Occupation of urban open spaces in context of gender roles: A case study of Trabzon
TUĞÇE YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Peyzaj MimarlığıKaradeniz Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEMA MUMCU