Erzurum'da hamam mimarisi ve hamam kültürü
Architectural design and tradition of Turkish bath in Erzurum
- Tez No: 263880
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ZERRİN KÖŞKLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
İnsanlık tarihi kadar eski olan hamam, eski çağlarda dini inançların etkisi altında doğmuş bir yapı tipidir. Anadolu Türk hamam mimarisi başlangıcından günümüze değişime uğramadan özelliklerini sürdürmüştür. Her dönemde örneklerine rastlanan hamamlar Anadolu Selçuklu ve Beylikler döneminde de yapılmış olmasına rağmen günümüze ulaşan çoğu hamam yapısı Osmanlı dönemine aittir.Erzurum'da XVI-XVIII. yüzyıllardan kalan 14 tarihi hamam bulunmaktadır. Bunlar; Askeri, Boyahane, Çifte Göbek, Erzurum, Gümrük, Hanım, Kale, Kırkçeşme, Küçük, Lalapaşa, Murat Paşa, Saray, Şeyhler, Tahta Hamamlarıdır. Klasik Osmanlı plan şemasına sahip olan hamamlar soyunmalık, ılıklık, sıcaklık ve külhan bölümlerinden oluşmaktadır. Bu hamamlar genellikle tek fonksiyonlu yapılmışlardır. Sadece Boyahane Hamamı ve Kırkçeşme Hamamı çift fonksiyonludur. Ancak, Boyahane Hamamı yapılan onarımlarla kadınlar kısmının soyunmalık bölümü camiye çevrilmiştir. Şeyhler Hamamı restore edilmemiş, Askeri Hamam ve Gümrük Hamamı restore edilmiştir. Fakat kullanılmamaktadır. Kale Hamamı ise yıkık durumdadır. Erzurum'un ilçeleri olan Oltu'da 3, Tortum'da 1 kullanılmayacak durumda olan hamam yapısı vardır.Erzurum hamamları ekonomik olması, gelir getirmesi amacıyla kısa sürede inşa edilmiş yapılar olduğundan ucuz ve hızlı inşa edilebilir malzemenin kullanımını tercih edilmiştir. Bu nedenle Erzurum yöresindeki hamamlarda beden duvarlarında moloz taş ve kesme taş, üst örtüde ise tuğla malzeme kullanıldığı görülmektedir. Sade bir görünüm yansıtan Erzurum hamamlarında süslemeye fazla yer verilmemiştir.Türklerin en önemli özelliklerinin arasında hamam geleneği yer almaktadır. Bu gelenek içerisinde hamamda kullanılan malzemelerde bulunduğu yöreye göre farklılıklar göstermektedir.Hamamlar, sadece temizlenilen bir yer değil, toplumsal hayatın vazgeçilmez bir öğesidir. Anadolu kültürünün değişmez bir parçası olan hamam geleneği Erzurum'da da varlığını devam ettirmektedir. Bu geleneklerde temizliğin yanı sıra sevinç ve acı paylaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Turkish bath (hamam), which is as old as human history, is an architectural design that emerged under the effects of religious faiths in ancient times. Anatolian Turkish bath architecture has retained its peculiar characteristics unchanged so far. Having examples belonging to all ages, Turkish baths were also constructed during the reigns of the Anatolian Seljuks and beyliks; however, most of the surviving hamams belong to the period of the Ottoman.There are 14 historical Turkish baths in Erzurum which date back to the 16th and 17th centuries. These are called Askeri, Boyahane, Çifte Göbek, Erzurum, Gümrük, Hanım, Kale, Kırkçeşme, Küçük, Lalapaşa, Murat Paşa, Saray, Şeyhler and Tahta. These baths have classical Ottoman plan schemes and are divided into such parts as dressing room, tepid space, sultry space and boiler room. These baths are generally designed to be mono-functional. Only Boyahane and Kırkçeşme Baths are double-functional. Dressing room of ladies was turned into a mosque in Boyahane Bath following some modifications. Şeyhler Bath was not restored but Askeri Bath and Gümrük Bath were restored although these are not used now. As for Kale Bath, it is in a ruined state. There are 3 non-used baths in Oltu and one in Tortum.Because Erzurum baths were meant to be non-costly and income-generating and thus built in a short time, cheap and workable material was preferred in their constructions. Therefore, rubble stone and face stone were used in the body walls of these baths and bricks were used in upper cover. Not much ornament is visible in Erzurum baths, which have a plain appearance.Bath tradition is among the most important traditions of the Turks. Within this tradition, the material used in the construction of baths varies from one region to another.Baths are not only places where people clean themselves but an indispensible element of social life. A remaining fact of Anatolian culture, bath tradition has maintained its existence also in Erzurum. Not only cleanliness but also happiness and sadness are shared by people in these baths.
Benzer Tezler
- Murad Paşa'nın (Kuyucu) vakfiyeleri ve vakıf eserleri
Vakfiye's and waqf works (Kuyucu) of Murad Pasha
ŞUAYİP ÇELEMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiPamukkale ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KASIM İNCE
- Erzurum'da Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde yapılıp günümüze ulaşamayan kamu binaları
Public buildings constructed in Erzurum during the Ottoman and Republic periods that cannot survive
ORHAN ATMACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihErzurum Teknik ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KÜÇÜKUĞURLU
- Türk hamamının yaşam bulguları ve oksijen saturasyonu üzerine etkisi
The effect of the Turkish bath on vital signs and oxygen saturation
EBRU COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
HemşirelikAtatürk ÜniversitesiHemşirelik Esasları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REVA BALCI AKPINAR
- Matrakçı Nasuh'un gözünden bazı Anadolu kentlerinin çözümlemesi
Analysis of some Anatolian cities through the eyes of Matrakçı Nasuh
MESUT YANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat Tarihiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTürk İslam Arkeolojisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEBNEM PARLADIR
- Sultan II. Abdülhamid dönemi'nde sosyal yardım amaçlı düzenlenen piyango, balo ve tiyatro etkinlikleri
Lottery, ball and theater events organized for social aid during the reing of Sultan Abdulhamid II.
MÜNTEHA BAKAN