Sözlük verilerine dayalı görünümleriyle Arapçada kavram oluşturma yolları
Ways of creating concepts in Arabic on the concept of dictionary datas
- Tez No: 265455
- Danışmanlar: DOÇ. DR. LEYLA UZUN, PROF. DR. RAHMİ ER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Doğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Bu tez sözlükbilimin genel ilkeleri ve öntür (prototip) anlambilim doğrultusunda kavram hiyerarşisi bağlamında oluşturulmuştur. Arapçanın kavram oluşturma yöntemlerini ve oluşturulan kavramları sözlükselleştirme potansiyelini ortaya çıkarmak üzere hazırlanmıştır.Çalışma, Arapça sözvarlığını en iyi temsil eden sözlük olarak belirlenen el-Muna??amatu'l-`Arabiyyetu li't-Terbiye ve's-Sekâfe ve'l-`Ulûm'un (Arap Bilim, Eğitim ve Kültür Kuruluşu) 1987'de yayımladığı el-Mu`cemu'l-`Arabiyyu'l-Esâsî (Temel Arapça Sözlük) adlı sözlükte temsil edilen sözcüklerden oluşmuş bir veri tabanına sahiptir.Çalışmada elde edilen veri tabanı ?renkler?, ?giyecekler?, ?yiyecekler ve içecekler?, ?mutfak eşyaları?, ?ev eşyaları? kavram alanlarıyla sınırlandırılmıştır.Bu kavram alanları Arap ülkelerinin kültürel yapısını yansıtan temel öğeleri barındırması dolayısıyla tezde işlenmiştir. Bu veritabanı kavram hiyerarşisi ve öntür (prototip) teori bağlamında tablolaştırılarak niteliksel ve niceliksel açıdan değerlendirilmiştir.Bu değerlendirmelere göre Türkçe sözlükte Arapça maddebaşı olarak dizinlenen birçok sözcüğe karşılık olabilecek maddebaşının bulunmadığı saptanmıştır.Kavram hiyerarşisi açısından bakıldığında, incelenen altı ulamın da Türkçeyle karşılaştırıldığında pek çok yönden çok daha zengin olduğu belirlense de maddebaşı sayıları Arapçanın dil zenginliği düşünüldüğünde beklentileri karşılamamaktadır.Kavram ulamlarına sayısal açıdan bakıldığında ise genellikle temel kavramların sayısında Türkçe sözlüğe göre bir artış görülmektedir.Bu da Arapçanın yeni somut tür adlarını sözvarlığına dâhil etme eğiliminde olduğunu ya da Arapça sözlüğün temel kavramları temsil açısından yeterli olduğu sonucunu da ortaya atmaktadır.Arapça sözlükte birçok madde başının aynı zamanda farklı anlamlara gelmesi, sözcüklerin zaman içinde anlamsal değişimlere, kaymalara uğradığı ve bunun da sözlüğe yansıdığını göstermektedir.Tez, incelenen sözlüğün eksikliklerini de gözler önüne sermektedir. Bu sözlük, hazırlandığı sırada her ne kadar en modern Arapça sözlük olarak tasarlanmış olsa da, çalışmadan elde edilen tüm bulgular, Arapçanın gerçek sözvarlığını tam olarak yansıtan, üst, temel ve alt kavramların yeterli olarak temsil edildiği ve yeni sözcük alımında Arapçanın sözvarlığına kazandırılması düşünülen sözcüklerin sözlük tabanına dikkatle seçilerek alındığı yeni bir genel Arapça sözlük hazırlanmasının bir ihtiyaç haline geldiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis is composed in accordance with general principles of lexicography and prototype semantics in the context of the concept hierarchy. It has been prepared for finding out the potential of the methods of the concept formation and lexicalization of the concepts of the Arabic language.This study has a database from the dictionary presenting the best Arabic vocabulary which had been published by Arab Science, Education and Culture Foundation in 1987, known such as ?el-Mu`cemu?l-`Arabiyyu?l-Esâsî? (Basic Arabic Dictionary).The database obtained from the dictionary has been limited with the conceptual fields such as ?colors, clothes, foods and drinks, kitchen utensils, household goods?. These conceptual fields have been elaborated in this thesis study because of the basic elements reflecting the cultural structure of Arabic countries.This database, being tabulated, has been qualitatively and quantitatively evaluated in the context of concept hierarchy and the prototype theory.According to these assessments, it has been observed that the Turkish dictionary doesn?t contain the provision words which are indexed in Arabic dictionary.Through the perspective of the concept hierarchy, the expectations of the words have not been met in the richness of the Arabic language in the comparison of the six studied categories with the Turkish language. When the concept categories have been numerically studied, there is an increase of the number of basic concepts relatively to Turkish dictionary.It shows that the Arabic language is predisposed to include the new concrete description names or is sufficient to represent the basic concepts the Arabic dictionary.It shows that the semantic changes and deteriorations over time can be reflected in the dictionary because of the different meanings of many words in the Arabic language.This thesis study also underlines the insufficiency of the examined dictionary.Although this dictionary has been designed such as the most modern Arabic dictionary at the time when written, all results obtained from the study reveal that it is necessary to prepare a new Arabic dictionary which reflects the real lexicology of Arabic language, and represents adequately super-ordinate, basic and subordinate concepts by the selected Arabic words which must have been carefully placed into the dictionary.
Benzer Tezler
- Aydın ve yöresi ağızları (İnceleme-metin-sözlük)
The dialects of aydin and of its districts (Examination-text-dictionary)
ALİ İHSAN YAPICI
Doktora
Türkçe
2013
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAR
- 5. sınıf öğrencilerinin hedef söz varlığı ve Türkçe sözlüğü
Target vocabulary of fifth grade student and their Turkish dictionary
ERDEM AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAMİ BASKIN
- Türkçe öğretmenlerinin konuşma becerisi yeterliklerine ilişkin bir durum çalışması (Sakarya örneği)
A case study on the competency of Turkish language teachers speaking skills (A case of Sakarya)
ÖMER KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAŞAK ÜMİT BOZKURT
- Çağdaş sergileme sanatı tasarım ve uygulama süreci: Ankara Etnografya Müzesi Kur'an'ı Kerim enstalasyonu projesi
Contemporary exhibition art: Ankara Museum of Etnography installation project of the Quran
TUĞBA NUR SEZEN TÜRKMEN
- A corpus-based semantic prosodic analysis of English intensifiers in native and non-native corpora with a special focus to their usage patterns and evaluative meanings
İngilizce pekiştireçlerin kullanım şekilleri ve tutumsal anlamları üzerine yerli ve yabancı derlem tabanlı anlamsal bürün (Semantik prozodi) analizi
NESLİHAN KELEŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
DilbilimKaradeniz Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ŞÜKRÜ ÖZBAY