Kazak atasözlerinde zamanlar
Tenses in Kazakh proverbs
- Tez No: 292886
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA TANÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kazak Türkçesi, atasözleri, zamanlar, Kazak atasözlerinde zamanlar, Kazakh Turkish, proverbs, tenses, tenses in Kazakh proverbs
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Türkçe bugün hala dünyanın birçok yerinde konuşulan çok köklü bir dildir. Sovyet Rusya baskısı altında erimeye yüz tutan Türk lehçeleri, bağımsızlığın kazanılması ile yeniden hayat bulmuştur. Kazak Türkçesi de bu lehçelerden biridir. Bu çalışma, asimilasyon çalışmalarına maruz kalan, Kazak Türkçesinin atasözleri üzerine yapılmıştır. Çünkü atasözleri, bir milletin kültürünü, geleneklerini, yaşama biçimlerini, en önemlisi dilini en iyi şekilde kullanıp, geleceğe taşıyan sözlü edebiyat ürünleridir. Atasözleri kalıplaşmış ve hiçbir şekilde bu kalıptan çıkarılamayan ürünlerdir. Böylece söz varlığını da en iyi şekilde korumaları gerekmektedir. Rus hâkimiyeti altında kalıp bağımsızlığının ilanı ile ana yurtta yaşayan Kazak Türklerinin dillerini incelemede atasözleri bu açıdan önem taşımaktadır. Dili oluşturan en önemli unsurlardan biri de zaman ekleridir. Dil aktarılabilirliği açısından önemli bir konumda olan atasözlerinin, hangi zamanlarla çekimlendiğini araştırmak büyük bir önem taşımaktadır. Böylece zaman eklerinin varlığı ve çeşitliliği ortaya çıkmış olacaktır. Bu amaçla yapılan bu çalışmada çeşitli kaynaklardan atasözleri defalarca incelenmiştir. Atasözleri çekimlendiği zamanlara ve çekimlendiği şahıs eklerine göre fişlenerek kategorize edilmiştir. Genellikle atasözlerinin geniş zamanla çekimlendiği düşünülmüş ve araştırma sonucu da bu fikri doğrulamıştır. Bu sonuç Kazak Türkçesi gramerlerinde bahsedilmeyen geniş zaman çekimine ışık tutmaktadır. Böylece atasözlerinin tek bir ana değil tüm zamana hitap ettiği ortaya çıkmaktadır. Geniş zamanın yanında çok sık bir şekilde şimdiki zaman ve emir kipi ile onlara nazaran az da olsa geçmiş zamanlar ve birleşik kiplerle çekimlenen atasözlerine de rastlanmıştır. Çekimlerde 3. teklik kişi çekiminin ağır olduğu, 2. çokluk kişinin ise sadece emir çekiminde yer aldığı belirlenmiştir. Emir Kipi çekiminde, 2. çokluk kişi ??dAr yerine ??Iz eki ile çekimlenmiş atasözlerine rastlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
Turkish is an essential language which is still being spoken in many parts of the world. Turkish dialects which suffered from melting under the pressure of Soviet Russia, have gained a new path to survive with the acquisition of the independence. Kazakh Turkish is one of them. This study is conducted on the Kazakh proverbs that were exposed to assimilation. Because proverbs are pieces of explicit literature which depict the culture, traditions, life styles and more especially the language of a society by using it in the most effective way. Proverbs have stereotypes and they are unchangeable. So, they should protect the presence of mention. In the investigation of the language of Kazakh Turkish, lived under the domination of Russia, livings in the homeland after the independence, proverbs play an essential role. Another essential issue in language is tense suffixes. The investigation of the tense of the proverbs is crucial as they have an important role in transmissibility of the language. Thus, the presence and diversity of suffixes emerge. The proverbs are categorized accordingly to the tense and the subject. It is hypothesized that the proverbs are in simple present and the results of the study proved this hypothesis. This indicates the simple present tense which is not being indexed in Kazakh grammar. Thus, it is implied that the proverbs cover not only the present but also the whole time. Besides the simple present, present continuous, imperatives and a little past tenses are also detected. It is observed that the third person singular dominate in proverbs and the second person plural is widely being used in imperatives. In imperative proverbs second person plural is conjugated with ???dAr? suffix instead of ???Iz?.
Benzer Tezler
- Kazak atasözlerinde kelime grupları
Word groups in Kazakh proverbs
ESMA KUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDİNÇ DEMİRAY
- Kazak Türkçesinde kadın konulu atasözleri
Proverbs about women in Kazakh Turkish
EMRAH BULDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDAL AYDOĞMUŞ
- Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesinde hayvan adı içeren atasözleri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma
A comparative study on Turkey Turkish and Kazakh Turkish proverbs containing animal names
KUANYSH ZHUMABEKOV
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET KORAŞ
- Hakas ve Kazak atasözlerinin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi
Analysis of Khakas and Kazakh proverbs in the context of gender
ÖZGE AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Kırklareli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERHAN AKTAŞ
- Kazakça atasözü ve deyimlerde eskicil unsurlar
Archaic elements in Kazakh proverbs and idioms
MARLEN ADILOV
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRER GÜLSEVİN