Bakü - Tiflis - Ceyhan ham petrol boru hattı ve Türkiye ekonomisine etkileri
Baku - Tbilisi - Ceyhan crude oil pipeline and economic effects on Turkish economy
- Tez No: 292892
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HARUN BAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Enerji, Economics, Energy
- Anahtar Kelimeler: Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Enerji Ekonomisi, Hazar Petrolleri, Türkiye Ekonomisi, Baku-Tbilisi-Ceyhan Crude Oil Pipeline, Energy Economics, Caspian Oil, Turkish Economy
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Enerji kaynağı olarak yerini tutacak başka bir seçenek bulununcaya kadar, petrol ve doğalgaz dünya ekonomisi üzerindeki etkisini daima koruyacaktır. Ekonominin itici gücü olan enerjinin sanayide kullanılması ile birlikte dünyada petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip olmak, üretimini elde tutmak, ulaşım güzergâhlarını denetim altında bulundurmak mücadelesi başlamıştır. Bu gelişmeler ışığında Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, kanıtlanmış 20 milyar ton petrol rezervine sahip Hazar havzası enerji ekonomisinin odağına yerleşmiştir.Bu tez çalışmasının amacı; enerji, enerji kaynakları ve enerji ekonomisi ile ilgili bir teorik çerçeve çizmek ve Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının (BTC HPBH) ekonomik etkilerini incelemek ve ulaşılan sonuçlar bağlamında öneriler sunmaktır.Çalışmada petrol ve doğalgazın mevcut arz ve talep yapıları ile arz ve talep projeksiyonları incelenmiş ve petrol ve doğalgazın önümüzdeki 30 yıllık süreçte de dünya ekonomisinin ana enerji kaynakları olacağı saptanmıştır. Ayrıca, bölgede mevcut ve planlanan enerji nakil hatları ile dünya ekonomisinin en dinamik bölümünü oluşturan enerji ekonomisi kavramı incelenmiştir. Bu bağlamda özellikle enerji kaynaklarının esnek olmayan arz ve talep yapıları dikkat çekmektedir. Literatürdeki bulgular, enerjinin hem kısa hem uzun dönemdeki ikame olanaklarının çok sınırlı olmasından dolayı, talep esnekliklerinin hem kısa hem de uzun dönemde oldukça esnek olmayan bir görünüm sergilediğini göstermektedir. Aynı esnek olmayan görünüm arz cephesinde de gözlemlenmektedir. Bunun ana nedeni enerji arzının yüksek oranda sabit sermaye yatırımlarına dayanmasıdır. Petrol ve doğal gaz talebinin inelastik bir yapı sergilemesi, bunlardan kaynaklanan şokların dünya ekonomisini derinden etkilemesine neden olmaktadır. Ancak 1973 sonrası değişen ekonomik yapılar özelliklede daha esnek hale gelen merkez bankası para politikaları ve üretimde ve tüketimde petrolü daha az yoğun kullanan ekonomiler, oluşabilecek yeni enerji şoklarının muhtemel etkilerini azaltmaktadır.Enerji kavramının teorik yapısı açıklandıktan sonra, Bakü-Tiflis-Ceyhan ham petrol boru hattının Türkiye ekonomisine etkileri mikro ve makro bazda incelenmiştir. Hattın mikro iktisadi açıdan gerçekleşen etkileri daha çok projenin inşaat aşamasında gerçekleşmiştir. Bu etkilerin ana unsurunu inşaat aşamasında yapılan kamulaştırmalar oluşturmaktadır. Güzergâh üzerindeki hane halklarının temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Bölge halkının %79,7'sinin çiftçilik dışında yapacakları veya yapabilecekleri bir işin olmadığı belirlenmiştir. Bu nedenle BTC HPBH'nın kamulaştırma safhaları dikkatle incelenmiş ve hat güzergâhının yer üstü tesisleri hariç tamamının geçici süreyle kamulaştırıldığı ve bundan dolayı oluşan zararların Dünya Bankası'nın belirlediği (OD 430) standartlarında tazmin edildiği saptanmış, dolayısıyla da projenin ciddi anlamda olumsuz mikro etkilerinin olmadığı belirlenmiştir.Projenin makro etkileri bağlamında da doğrudan ve dolaylı etkileri incelenmiştir. Doğrudan etkiler bağlamında ilk olarak vergi gelirleri ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) saha paylarından elde etiği gelirler incelenmiştir. Bu gelirlerin BTC HPBH'nın beklenen etkilerinin çok altında kaldığı saptanmıştır. Dolaylı etkiler başlığı altında ise hattın üç etkisi incelenmiştir. Bunlar; istihdam etkisi, Türkiye'nin enerji arz güvenliğine etkisi ve Ceyhan bölgesine potansiyel etkileridir. Dolaylı etkilerden istihdam etkisinin geçici süreyle ortaya çıktığı ve hattın inşaat aşamasında geçici istihdamlar nedeniyle, şu anda var olmadığı saptanmıştır. Hattın Türkiye'nin enerji arz güvenliğine olan etkilerinin ciddi boyutlarda olduğu ve Türkiye'ye herhangi bir ek maliyet getirmeden stratejik petrol rezervleri oluşturma şansı verdiği tespit edilmiştir. Hattın üçüncü ve son dolaylı etkisi ise Ceyhan bölgesindeki potansiyel etkilerdir. Fakat bu etkilerin ortaya çıkması, Ceyhan bölgesinde kapsamlı bir kalkınma programı uygulanmasına ve bu program bağlamında bölgede bir enerji endüstrisi kurulmasına bağlıdır.
Özet (Çeviri)
Oil and Natural gas will always protect its effect for world economy until any other material will be discovered that can substitude oil and natural gas as an energy source. As soon as energy has been used for industry, the struggle for having energy resources, keeping the production, controlling the transport way of energy has been started. Therefore, after the collapse of Soviet Union, The Caspian Basin, that has 20 billion tone petroleum reserves, located at the center of the energy economy.The aim of this study; is drawing a theoretical framework for energy sources and energy economy, investigation of economic effects of Baku-Tbilisi-Ceyhan oil pipeline and present suggestions according to achieved results.In this study, the current supply and demand structure of petroleum and natural gas was investigated with their supply and demand projections. It was determined that petroleum and natural gas will be the main energy resources of the world economy in the next 30 years. Besides, the current and planned energy transportation lines in the basin and energy economics which is the most dynamic part of the world economy was investigated. In this context, espicially the inelastic supply and demand structure of energy resources was attracted attention. Empirical evidences show that the demand elasticities of energy is quite inelastic both in the long and short run due to the limited substitution possibilities both in the long and short run of energy. The same inelastic structure can be observed in the supply side. The main reason behind this situation is the energy supply is mainly depends on fixed capital investment. Because of the inelastic structure of the oil and natural gas shocks deeply effect the world economy. However, changing economic situations after 1973, espicially with more flexible central bank monetary policies and economies that utilized the less petroleum both in the production and consumption decrease the possible effects of new energy shocks.After explaining the theoretical consept of energy, the effects of Baku-Tbilis-Ceyhan main oil pipeline was investigated both in the macro and micro perspective. The micro economic effects of the pipeline was appeared mainly at the construction stage. The main component of these effects are the nationalization process that occured in the construction stage. The main livelihood source of the households who live on the pipeline route are agriculture and ranching. 79,7 % of the people in that area are farmers. So, the pipeline?s nationalization phases were analyzed carefully and the whole pipeline routes except the surface facilities, temporarly nationalized and the damages were compensated according to the World Bank standarts. Hence, no serious negative micro effects can be observed.On the other hand, the macro effects of the project was analyzed both direct and indirect perspective. Taxrevenues and Turkish Petroleum Corporation?s partnership?s revenues from the petroleum areas was initially investigated for the direct perspective. It was determined that these revenues are under the expected levels. For indirect effects, the three effects of pipeline was searched. These are effects on employment, effects on Turkish energy supply security and potential effects on Ceyhan region. Employment effects occured temporarily due to the temporarily employment at the construction stage does not exist currently. The effects of the pipeline on Turkish energy supply security is significant and allows chance to generate strategic oil reserves without any additional costs. The last indirect effect is about Ceyhan region. But occurance of these effects depend on application of a comprehensive development program and establishment of an energy industry in Ceyhan region.
Benzer Tezler
- Azerbaycan ve Türkiye arasındaki siyasi, ekonomik ve ticari ilişkilerin değerlendirilmesi
Evolulition of political, economic and commercial relations between Azerbaıjan and Turkey
ELVIN JABRAYILZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENSARİ YÜCEL
- Türkiye'nin jeopolitik gücü için 2000'li yıllardan sonra bölge ülkeleri ile petrol ve doğal gaz ilişkileri
Turkey's oil and gas relations with the countries in that region after 2000s for its jeopolitical power
MEHMET İNAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
EnerjiYeni Yüzyıl ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET ÖZCAN
- Boru hatları ekonomisi tarife belirleme kriterleri
Pipeline economics tariff calculation criterias
EFE BARIŞ CEBECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiPetrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. UMRAN SERPEN
- Doğal gazla elektrik üretimi yapan firmalara yönelik muhasebe sisteminin incelenmesi
Analysis of the accounting system of the firms producing electric energy with natural gas
CENK UZELLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
EnerjiDokuz Eylül Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA TEKTÜFEKÇİ ŞENÇİÇEK