Ankara'da 30-70 yaş arası kadınların kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezlerini kullanımı ve sağlığı geliştirme davranışları: Toplum katılımlı bir hizmet modeli araştırması
Use of cancer early diagnosis, screening and education centers and health promotion behaviors of women aged 30-70 years in Ankara: Community based participatory research on health services
- Tez No: 297198
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZMİ BİLİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Kanser Taraması, Sağlığı Geliştirme, Sağlık Eğitimi, Eylem Araştırması, Toplum Katılımı, Cancer Screening, Health Promotion, Health Education, Action Research, Community Participation
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
Kanser, dünyada en önde gelen ölüm nedenlerinden biri olması nedeniyle küresel düzeyde önemi artan bir halk sağlığı sorunudur. Kanser kontrolünde korunma, halen en maliyet-etkili ve uzun dönemli strateji olmayı sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri'nin (KETEM) hizmetlerinin ve bu hizmetlerin sağlığı geliştirme boyutunun toplum katılımı ile değerlendirilmesidir. Bu doğrultuda, katılımcıların hizmetlerle ilgili görüş ve önerilerinin yanı sıra hizmet kullanımı ile kanserden korunmaya ilişkin bazı sağlık bilgileri ve davranışları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma grubunu, Ankara'da bulunan KETEM'lere 2010 yılının Ekim-Kasım ayları içinde ilk defa başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden 30-70 yaş arası kadınlar (n=332) oluşturmaktadır. Toplum katılımlı eylem araştırması olarak yürütülen çalışma, epidemiyolojik açıdan tanımlayıcı niteliktedir. Karma veri toplama yönteminin kullanıldığı çalışmanın niceliksel veri kaynağını hizmet öncesi ve sonrasında yüz yüze uygulanan anket formları, niteliksel veri kaynağını ise odak grup görüşmeleri oluşturmaktadır. Niceliksel verilerin analizinde SPSS paket programı ile tanımlayıcı istatistikler, ki-kare testi, Fisher'in kesin ki-kare testi, McNemar`ın ki-kare testi, Bowker'in simetri testi ve bağımlı gruplarda t-testi kullanılmış, niteliksel verilerin analizinde ses kayıtlarının transkripsiyonun ardından görünür/açık içerik analizi yapılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 51,6±8,6 yıl olup, %31,0'ı ilkokul mezunudur. Katılımcıların %58,1'i başvuru sırasında KETEM'lerin sunduğu hizmetleri bilmediğini belirtmekle birlikte, hizmet sonrası memnuniyet düzeyi yüksektir (%97,5). Çalışmada kanserden korunmak için alınabilecek bireysel önlemler olduğunu bilenler, hizmet sonrasında anlamlı düzeyde artmıştır (p?0,001). Merkezlerde verilen eğitimler, kanserden korunmaya yönelik önlemler konusundaki farkındalığı artırmakla beraber, kendi kendine meme muayenesi sıklığının artması (p?0,001) dışında, diğer sağlık davranışları ile ilişkili bulunmamıştır. Buna göre tütün kullanımı ve pasif etkilenimin önlenmesi, alkol kullanımı, beslenme, fiziksel aktivite ve düzenli uyku gibi davranışlarda hizmet öncesi ve hizmetten üç ay sonrası arasında fark bulunmamıştır (p?0,05). Çalışmanın bulguları, toplumun KETEM'ler ile ilgili farkındalığının artırılması gerektiğini göstermektedir. Sağlığı geliştirme hizmetleri kapsamında; başvuranların sağlık davranışları ve bireysel risklerinin değerlendirilmesi, davranış değişikliğine yönelik danışmanlık ve eğitim hizmetleri, medya etkinlikleri vb. sağlığı geliştirme müdahalelerinin çok boyutlu bir biçimde planlanması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Cancer, as one of the leading causes of death, is a public health problem of increasing significance at the global level. Prevention still remains to be the most cost-effective and long term strategy in cancer control. This study aimed to examine the health promotion dimension of health services at Cancer Early Diagnosis, Screening and Education Centers (KETEM), with participation of community members. Accordingly, opinions and suggestions of participants with respect to these services were assessed, in addition to the associations (if any) between the use of services and knowledge and behaviors about cancer prevention. The study group included women aged 30-70 years (n=332), who had attended all three centers in Ankara and volunteered to participate in the study in October/November, 2010. The study, descriptive in nature, was conducted using a community-based participatory action research methodology. Mixed methods design was used for data collection, in which quantitative data was obtained through before and after face-to-face surveys, while qualitative data was obtained through focus group discussions. In quantitative data analysis, SPSS statistical package programme was used to apply descriptive statistics, chi-square test, Fisher?s exact test, McNemar?s chi-square test, Bowker?s test for symmetry and paired samples t test, whereas, manifest content analysis was used after transcription of qualitative data. Highest educational attainment was primary school for 31.0% of the participants, whose mean age was 51.6±8.6 years. Satisfaction rate with the centers? services was found to be high (97.5%), although 58.1% of the participants were unaware of the type of services delivered upon arrival. After service delivery, participants? awareness on individual cancer preventive measures was found to be significantly higher (p?0.001). Despite an increase in awareness, educational activities in the centers were not associated with any improvement in health behaviors, expect for a significant increase in the frequency of self breast examination (p?0.001). That is, difference in behaviors such as tobacco use, exposure to tobacco smoke, alcohol use, diet, physical activity and regular sleep, before and three months after service delivery were found to be insignificant (p?0.05). Results of the study indicate a need for raising public awareness on KETEM?s. Within the scope of health promotion services, multi-dimensional interventions need to be planned; such as assessment of health behaviors and individual risks, counseling services and trainings for behavior change, as well as media activities.
Benzer Tezler
- Ankara'da bir aile sağlığı merkezine başvuran 30-70 yaş arası kadınların kanser taramalarına yönelik tutum ve davranışları
Attitudes and behaviors of women aged 30-70 years who applied to a family heath center in ankara towards cancer screening
GAMZE KARATARLA FİLİZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TİJEN ACAR
- Sigara ve antioksidan kulanımının IVF başarısı üzerine etkisi nedir?
What is the effect of smoking and antioxidant use on IVF treatment success?
PINAR KOÇ TİSKE
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Kadın Hastalıkları ve DoğumSağlık Bilimleri ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEVAL ÖZGÜ ERDİNÇ
- Kadın öğretmenler ve sendikal katılım; Eğitim-Sen örneği
Woman teachers and participation in unions; Example of Eğitim-Sen
HÜLYA TÜRKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiYaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP AYHAN
- Ankara gecekondu gençliğinin eğitimine ve kentleşmesine televizyon yayınlarının etkisi
Başlık çevirisi yok
A. ZAHİD AKMAN