Dolmabahçe Sarayı ve Bayıldım Bahçeleri 19. yüzyıl tasarım ilkeleri ve bitkisel restitüsyonu
19th century design principles of Dolmabahçe Palace and Bayildim Gardens and its plant restitution
- Tez No: 299679
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT ERTUĞRUL YAZGAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Sanat Tarihi, Landscape Architecture, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 590
Özet
Beşiktaş Sahil Sarayı'nın yerine yaptırılan Dolmabahçe Sarayı, 19. yüzyılın ortalarında yüksek noktaları askeri yapılarla çevrili olan Dolmabahçe Vadisi'nin kıyıda Bezm-i Âlem Valide Sultan (Dolmabahçe) Camii'nin sınır oluşturduğu düzlükte; arkasındaki Bayıldım Bahçesi'ni de içine alan tepeler ile kıyı arasında gelişim göstermiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun Reformlar Dönemi'ni en iyi yansıtan saray olan Dolmabahçe Sarayı ve bahçeleri, Osmanlı-batı kültürünün bir sentezi olarak ortaya çıkmış, döneminin sosyo-kültürel yaşam biçimini ve açık mekân kurgulanmasını yansıtmıştır. Dolmabahçe Sarayı'nın çevre duvarları içinde yer alan ve sarayın birbirinden farklı fonksiyonları üstlenen yapılarını çevreleyen bahçeleri ile Dolmabahçe Sarayı'nın arkasındaki yamaçta konumlanan Bayıldım Bahçesi ilk tasarlandığı dönemdeki özgün durumunu çeşitli sebepler ile koruyamamıştır. Bu araştırmanın amacı, Dolmabahçe Sarayı'nın bahçeleri ve Bayıldım Bahçesi'nin 19. yüzyıl tasarım anlayışının ortaya konarak farklı dönemlerde bu bahçelerin geçirdiği evrimin saptanması ve araştırma alanına ilişkin bitkisel restitüsyon çalışmasının gerçekleştirilmesi olmuştur. Bu araştırmada Anadolu-Türk kültüründe yüzyıllardan beri öneme sahip olmuş bahçelerin tarihsel süreç içindeki gelişimi ortaya konmuş, Osmanlı İmparatorluğu'nda batı stillerinin etkisinin görülmeye başlandığı 18. yüzyıla kadar olan bahçelerin gelişimi aktarılmıştır. İmparatorluğun batı etkilerine açılmaya başladığı 18. yüzyıldan itibaren, bu döneme etki eden Avrupa bahçelerinin barok, rönesans ve naturalistik dönemlerine ait bahçeler ve genel tasarım ilkeleri ile bu bahçelerin 19.yüzyıl Osmanlı saray bahçelerine etkileri aktarılmıştır. Araştırma amacı doğrultusunda, Dolmabahçe Sarayı'nın bahçeleri ile Dolmabahçe Sarayı'nın arkasındaki yamaçta bulunan ve bugün üzerinde Swissôtel-Bosphorus'un konumlandığı Bayıldım Bahçesi bu çalışmanın ana materyali olmuştur. Araştırma alanına ait rölöveler ile tarihi fotoğraf, harita, plan, yazılı kaynak ve belgelerden elde edilen bulgular değerlendirilmiş, özellikle görsel verilerin eşliğinde bu bahçelerin geçirdiği evreler aşamalı olarak aktarılmıştır. Verilerin yetersiz olduğu bahçelerde çağdaşı olan saray bahçeleri ile karşılaştırmalar yapılarak bahçelerin sahip olabileceği form ile bitkisel ve yapısal materyallerin çözümlemeleri yapılmıştır. Sonuç olarak, Dolmabahçe Sarayı ve Bayıldım bahçelerinin bitkisel ve yapısal materyallerinin kullanım biçimleri ve bu materyallerin süreç içinde geçirdiği değişimler saptanmış, bu bahçelerin ilk tasarlandığı döneme ait bitkisel tasarım ilkeleri değerlendirilerek restitüsyon projesi hazırlanmıştır. Özgün sınırları 250.000 metrekarelik bir alanı kapsayan Dolmabahçe Sarayı, ana kitleyi çevreleyen bahçelerin yüksek duvarlarının içinde ve dışında konumlanmış yönetsel ve yaşamsal işlevlere sahip yapılar grubundan oluşmuştur. Dolmabahçe Sarayı yapılar topluluğunun özgün sınırlarının plan olarak sunulduğu bu araştırmada, sarayın bir parçası olan Bayıldım Bahçesi'nin 19. yüzyılın ikinci yarısında sahip olduğu sınırlar ve bugüne ulaşan yapısal elemanları ortaya konmuştur. Dolmabahçe Sarayı'nın inşasının ardından düzenlenen Bayıldım Bahçesi'nin bitkisel düzenlemesinin yapıldığı dönem, kullanılan bitkisel materyal ve bahçeye yüklenen fonksiyon saptanmıştır. Dolmabahçe Sarayı'nın ve Bayıldım bahçelerinin bitkisel restitüsyonunun gerçekleştirilmesi ile döneminin özelliklerinin gelecek nesillere doğru bir şekilde aktarılması sağlanmış ve ileride yapılacak restorasyon çalışmaları için de önemli bir basamak oluşturulmuştur. Bu çalışma, Osmanlı saray bahçelerinin 19. yüzyıl tasarım ilkelerinin ortaya konmasının yanı sıra bitkisel ve yapısal elemanlarının koruma-bakım-onarımlarının yapılması ve gelecek nesillere bu kültürün aktarılması açısından da oldukça önemlidir.
Özet (Çeviri)
The Dolmabahçe Palace, which was built instead of the Beşiktaş Seashore Palace, developed between the Dolmabahçe Valley, the high peaks of which was surrounded with military buildings in mid-19th century, and on the plain, for which the Bezm-i Âlem Valide Sultan (Dolmabahçe) Mosque formed a boundary and also between the hills covering the Bayıldım Garden behind and the shore. The Dolmabahçe Palace and its gardens that reflect the Reforms Period of the Ottoman Empire in the best way, emerged as a synthesis of the Ottoman ? western culture and represented the socio-cultural life style and open space building of that era. The gardens situated within the surrounding walls of the Dolmabahçe Palace, which surround the buildings of the palace with various functions, and the Bayıldım Garden located on the slope behind the Dolmabahçe Palace have not been able to keep their original conditions in the period they were first designed due to several reasons. The aim of this study is to put forward the 19th century understanding of design of the Dolmabahçe Palace gardens and the Bayıldım Garden, thus, to determine the evolution these gardens underwent in different periods and also to realize its plant restitution work related to the field of study. In this study the development of the gardens during the historical process, which have carried centuries? long significance in the Anatolian ? Turkish culture, has been put forward, and their progress until the 18th century, the time when the impact of western styles was started to be observed in the Ottoman Empire, has been conveyed. The gardens from the baroque, renaissance and naturalistic periods from among the European gardens impacting the era from the 18th century on, when the Empire began to open up to western influences and their general design principles and their effects on the 19th century Ottoman gardens have been illustrated. In line with the aim of the study, the Dolmabahçe Palace Gardens and the Bayıldım Garden on the slope behind the Dolmabahçe Palace, where the Swissôtel-Bosphorus is located today, are the main materials of this study. The relievos of the research area and the findings from historical photographs, maps, plans, written sources and documents have been considered, the phases these gardens went through have been conveyed in stages and especially with visual data. Comparisons have been made between these gardens, where there are insufficient data, and the other palace gardens of the same era and the form those gardens could have taken and analysis of plantal and constructional materials have been carried out. As a result, the forms of usage of the Dolmabahçe Palace gardens and the Bayıldım Garden plantal and constructional materials and the changes these materials underwent over time have been determined, the planting design principles of the first design period of these gardens have been considered and the restitution project has been prepared. The Dolmabahçe Palace, the original boundaries of which cover an area of 250.000 square meters, consists of building groups of administrative and life functions that are located within and outside the high garden walls surrounding the main body. This study presents the original boundaries of the Dolmabahçe Palace building groups as a plan and the boundaries of the Bayıldım Garden, a part of the palace, in the late 19th century and the constructional materials that could reach today have been put forth. The period of plant organization of the Bayıldım Garden that was arranged after the construction of the Dolmabahçe Palace and the plantal material that was used and the function assigned to the garden have been determined. In consequence of this research, the realization of its plant restitution of the Dolmabahçe Palace and the Bayıldım gardens and the precise conveyance of the features of the era to next generations have been provided and also a significant step for further restoration has been constituted. Besides putting forward the 19th century design principles of the Ottoman palace gardens, this study is also rather significant in that their plantal and constructional elements are maintained ? repaired and renovated and that this culture is transmitted to next generations.
Benzer Tezler
- Taksim-Maçka yeşil alanının değişim sürecine eleştirel bir bakış
A Critical outlook through the formation process of Taksim-Maçka urban green area
ARZU ÖZSAVAŞCI
- Taksim Maçka büyük yeşil alanının evrimi ve kullanım açısından değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
BAHAR SEZGİN
- Dolmabahçe Sarayı ve Aynalıkavak Kasrı'nın Türk bahçe sanatındaki önemi ve yeri
The importance and the place of Dolmabahçe Palace and Aynalikavak Pavdllion in Turkish garden art
BURÇİN TARHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Peyzaj MimarlığıAnkara ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YALÇIN MEMLUK
- The transforming and the building sites of memory in early republican period: The cases of Dolmabahçe palace and Anitkabir
Erken cumhuriyet döneminde hafıza mekanların inşası ve dönüşümü: Dolmabahçe sarayı ve Anıtkabir vakaları
ERSAN AVCI
- Dolmabahçe Sarayı yapı taşlarının bozulma nedenlerinin saptanması ve korunması üzerine bir araştırma
A Research on the determination of the causes and the determination of the building stones in dolmabahçe palace
MEHMET ERDAL EREN
Doktora
Türkçe
1998
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET AĞARYILMAZ
