Ahkâm-ı 'Akâ'id'in söz varlığı
Vocabulary of Ahkâm-i 'Akâ'id
- Tez No: 302999
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL İBRAHİM USTA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 451
Özet
Türk dilinin tarihî gelişimine katkıda bulunmak için yaptığımız bu çalışma, Eski Anadolu Türkçesine ait Ahkâm-ı èAkâ'id adlı eser üzerinde yürütülmüştür.Dinî içerikli bir eser olan bu yazmada, İslamın akaidi ile beş şartı (tevhid, namaz, oruç, zekat, hac) üzerinde durulmuştur. Halkı bilgilendirmek amacıyla ayet, hadis, latîfe ve hikâyelerden de yararlanılarak zengin bir anlatım sağlanmıştır. Türkçe sözcüklerin zengin kullanımı, dinî terimlere Türkçe karşılıklar verilmesi; benzetmelerin, aktarmaların çokluğu nedeniyle eseri, söz varlığı yönünden incelemeyi uygun gördük.?Ahkâm-ı èAkâ'id'in Söz Varlığı? adını taşıyan bu çalışma; Giriş, İnceleme, Metin, Tıpkıbasım, Kaynaklar olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır.`Giriş' kısmında eser hakkında bilgi verilmiş; `inceleme' bölümünde söz varlığı ( organ, akrabalık, sayı, hayvan, alet, giysi, yiyecek vb. adları ile eylemler; deyimler; atasözleri ; kalıp sözler?) belirlenip örneklendirilmiş ve bu sözcükler temel anlam, yan anlam, eş anlamlılık, çok anlamlılık, karşıt anlamlılık yönünden metindeki kullanımları esas alınarak değerlendirilmiştir. Metnin söz varlığı ayrıca `Anlam Aktarımı' ve `Anlam Değişmeleri' açısından da incelenmiştir.Çalışmanın sonucunda eserin yazıldığı döneme ait temel söz varlığı, Türkçe ve yabancı sözcüklerin kullanımı; ses , yapı ve anlam yönünden geçirdikleri değişimler belirlenmiştir. Dinî konuların anlatıldığı bu eserde, özellikle Türkçe sözcüklere daha çok yer verildiği, yabancı terimler yerine Türkçe karşılıklarının kullanıldığı metinden seçilen örneklerle gösterilmiştir. Böylece sözcük bilimi ve anlam bilimi çalışmaları ile tarihî dil sözlüklerinin hazırlanmasında önemli bir yer tutan bu malzemeler gün ışığına çıkarılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study hereby has been prepared in order to make a contribution to the historical development of the Turkish language and it is based on the book named Ahkâm-ı èAkâ?id which is written in Older Anatolian Turkish Language.In this writing which has a religious content, the doctrins and five rules of Islam Religion (oneness, praying, fasting, zakat and pilgrimage)have been emphasized. A rich expression was provided by benefiting from the verses, prophet?s sayings and stories in order to inform the readers. We favored to study this piece of art with respect the word content due to the prosperous use of Turkish words, the existence of Turkish words for the religious terminology and the abundance of similes and quotations.This study which holds the name ?The Vocabulary of Ahkâm-ı èAkâ?id?; is composed of five sections which are Introduction, Investigation, Text, Facsimile and Bibliography?In the Introduction part, some information was given about the book; in the Investigation part the vocabulary ( organ, relativity, numbers, animal, tool, clothes, food etc. names and acts and idioms, sayings ) were defined and examples were given and these words were evaluated based on their usage in the text concerning the main meaning, connotation, synonyms, ambiguity and opposite meanings. The vocabulary of the text was also investigated concerning the ?Transfer of meaning? or ?changing of the meaning?.At the conclusion of the study, the basic vocabulary of the period when the book was written, the usage of the Turkish and foreign words and the changes they had in voice, structure and meaning were defined. In this piece of art where religious subjects were explained, it was demonstrated with the chosen examples that especially Turkish words were used and also the Turkish meanings of the foreign words were mainly utilized. Thus the materials which have an important place in preparation of the historical word dictionaries have been revealed with the lexicology and semantic studies.
Benzer Tezler
- Kitab-ı Ahkamü'l-Akayid (115b / 180a) (Giriş - dilbigisi incelemesi - çeviriyazılı metin - Türkiye Türkçesine aktarım - dizin - tıpkıbasım)
Kitab-i Ahkamü'l-Akayid (115b / 180a) (Introduction - gramatical analysis - text - transfer to Turkish spoken in Turkey - i̇ndex - exact copy)
EMRE KUNDAKÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU SEYHAN
- Kitab-ı Ahkâmu'ul-Akâyid (1a-51a Dilbilgisi İncelemesi, Çeviri Yazılı Metin, Dizin)
Kitab-ı Ahkâmu'ul-Akâyid (1a-51a Grammar Review, Translation of written text, Directory)
KÜRŞAT KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU ORAL SEYHAN
- Hadis edebiyatında câmi' türü kaynaklar ve câmi' kavramının sorunları (Hicri I-IV. Asır)
Type of jâmi' sources in hadith literature and problems of jâmi' concept
BİLGE KILIÇ
- Kasabbaşızâde'nin Risâle-i İ'tikâdiyye eserinin tahlil Ve değerlendirmesi
Analysis and assessment of Kasabbaşızâde's work Risâla-i I'tikâdiyye
FATİH AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAmasya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ŞAŞA
- Erdebîlî'nin Zübdetü'l-Beyan adlı eserinde tefsir yöntemi
The method of tafsir in Erdebîlî's Zobdat al-Bayan
İHSAN BÖLÜKBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinEge ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEYFULLAH EFE