Kolektif bellekte zorunlu askerliğin meşruiyeti ve dönüşümü
Transformation and legality of compulsory military service in collective memory
- Tez No: 304349
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. DERYA FIRAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Sosyoloji ve Metadoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı erkekler için zorunlu bir hizmet dönemini kapsayan Zorunlu Askerlik, Türkiye'de hakim kültürel yapının temel öğelerinden biridir. Askerliğin, toplumsal hayatta, bir ?geçiş dönemi? olarak değerlendirilmesi neticesinde toplumsal cinsiyet kodlarını kuran, erkeği olgunlaştıran, eğiten bir mekansallık olarak varolması, askerliğin yarattığı kültürel deneyimleri toplumsal hayatın merkezine taşır. Bu çalışmanın temel kaygısı, hem askerliğin mecburiyetini tesis etmek için üretilen stratejileri, hem de toplumun bu stratejileri ve askerliği alımlama biçimlerini tartışmaktır.Avrupa'da paralı askerliğin mevcut olduğu dönemlerde askerlik, sözleşmeye/zümreye dayalı ve nisbeten kontrolsüz bir iş kolu anlamına gelmekteydi. Modern devletlerle birlikte ise askerlik, merkezi yapının insanlara vereceği bir ?hizmet? olmaktan çıkarak, vatandaşların devletlere karşı yapmakla yükümlü olduğu zorunlu bir göreve dönüştü. Bu dönüşüm, vatandaşları ?eksik? olarak kodlayan, eğiten, millileştiren bir hizmet döneminin gerekliliğini işaret ediyordu. Avrupa'daki zorunlu askerlik paradigması, Osmanlı'nın son dönemlerini ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş dinamiklerini de doğrudan etkiledi.Bu tarihsel süreçle birlikte uluslaşmanın bir aracı olan zorunlu askerlik kurumu, özellikle savaş-cephe mekanlarına ilişkin ortaya çıkan ?hayali? anlatılarla ya da travmatik suskunluklarla tarih dışı toplumsal hafızada ?hatırlama?nın ya da ?unutma?nın temel besinlerinden biri haline geldi. Böylece toplumsal hayatın, ailenin, okulun vb. kurumların merkezinde bir anımsama potansiyeline dönüştü. Erkekler için uzun süreli yaşanan bu deneyim, vatandaşlığa yahut erkekliğe bir ?geçiş? olarak algılanmaktaydı. Bu durum, askerliğe ilişkin anı üretimini, hatırlama ve unutmayı belirleyen ?toplumsal çerçeve?lerin bir iz düşümü haline de getirdi. Böylece asker imgesinin neyi çağrıştırdığı yahut askerliğin nasıl anımsandığı meselesi toplumsal hayat hakkında araştırmacılara bir fikir vermekteydi.Toplumsal hayattaki bu duruma ek olarak, modern devletler de zorunlu askerliğin meşruiyetini, kendi tarih yazımları, ?şanlı geçmişleri? üzerinden nostaljik ya da egemen hafıza mekanları eşliğinde sürekli yeniden üretmek durumundaydı. Dolayısıyla, ?asker?i ya da ?askerliği? hatırlamak; hem egemen ulus hafızası tarafından yürütülen hatırlama stratejisinin bireysel taktiklerle alımlanmasına, hem de kişilerin kendi kişisel deneyimlerini anımsayarak askerliğin meşruiyetini tüketmesi anlamına gelmekteydi.Dolayısıyla, askerliğin meşruiyeti, toplumsal grupların, kimliklerin, ulusal stratejilere/ulus hafızasına bağımlı bir biçimde inşa ettikleri toplumsal hafızalardan etkilenmektedir. Toplumsal hafızalar, kimliklerin çerçevelerini çizen kendiliğinden sınırlar anlamına geldiğine göre, askerliği anımsama biçimleri askerliğin meşruiyeti hakkında öncü değerlendirmeler yapmamıza da olanak sağlar.Bu çalışmamızda, anılan hat üzerinden öncelikle askerliğin tarihsel anlamı üzerinde durularak, Türkiye'deki askeri kültürün dünyadaki diğer uygulamalara göre ayırt edici özelliklerinin neler olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonrasında, askerliğin meşruiyeti üretilirken Türkiye özelinde hangi stratejilerden faydalanıldığı özellikle ?hafıza? stratejisi bakımından (tarih yazımı, medya, hafıza mekanları vs.) ele alınmıştır. Hemen ardından, askerliği hatırlama biçimlerine bağlı olarak gelişen alımlamalar ve taktikler, ulusal stratejinin nerelerden yırtıldığı da öne çıkarılarak ortaya konmuştur. Son olarak ise, özellikle Yozgat, Kayseri, İstanbul ve Artvin-Hopa'da yapılan saha çalışmasına da dayanarak, zorunlu askerliğin meşruiyetinin azalmasının farklı toplumsal hafızalarla nasıl etkileşim içerisinde olduğu, asker imgesinin ve askerliğin çağrışımları üzerinden analiz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Military duty, which amount to an obligatory service period for Turkish citizen men, is one of the basic elements of dominant cultural structure of Turkey. Existence of military duty as a founder element of gender codes, an educative spatiality maturing man as a result of being identified as a transitional period in social life brings cultural experiments created by military duty to the center of social life. Main aim of this work is to discuss either strategies to legitimize military duty and reception ways of society to these strategies.Military service meaned an uncontrolled job depending on agreement / community when mercenaries existed in Europe. Military service returned to a responcibility citizens have for the government with emerging of modern state. This transformation process points at necessity of a period which codes citizens as imcomplete, educates and nationalize. Paradigm of compulsory military service influenced last periof of Ottoman Empire and founder dynamics of Turkisg Republic.Compulsory military service as a necessary tool of nation-building have been one of the important sources of remembering and forgetting in ahistoric public memory with imaginary stories about war spaces or traumatic silences. So it returns to a remembering potantial in the center of social life, family, school ext... This experimence lived by men for a long time have been perceived as a modulation to citizenship or manhood. This situation makes producing of memories about military duty a projection of social circles determining remembering and forgetting. So the question of what soldier image brings to mind or how is military duty remembered give ideas to scholars about social life.Modern states were responsible to create legitimization of compulsory military duty again and again over their historiography, their honorable history nostalgically or in company with dominant memory spaces. Accordingly, remembering soldier or military duty means either reception of remembering strategy produced by dominant national memory with individual tactics and individuals destroy legality of compulsort military service remembering of their personal experimence.Accordingly legality of military duty is being influenced by public memories which are being produced by social groups, identities relatedly national strategies /nation memory. Since public memories means borderlines defining identities, remembering ways of military duty let us spearhead evaluations about legality of military duty.Differences of military culture in Turkey from the other applications is being explained underlining historical meaning of military duty over the referrred line in this work. Then it's discussed that which strategies are being used to create legality of compulsory military service in the context of memory strategy (historiagraphy, media, memor spaces ext) in the example of Turkey. Receptions and tactics which change relatedly remembering ways of military duty were introduced highlighting from where national strategy are being rended. Lastly, how decreasing of legality of compulsory military service interacts with different public memories is analysed over connoatations of soldier image and military duty depending on a field research done in Yozgat, Kayseri, İstanbul, Artvin-Hopa.
Benzer Tezler
- Kadro dergisinden Ekşi Sözlüğe kolektif bellekte Osmanlı İmparatorluğu
Ottoman Empire in collective memory from Kadro journal to Ekşi Sözlük
SÜMEYRA ÇALIŞKAN
Doktora
Türkçe
2023
GazetecilikAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EROL İLHAN
- Kolektif travma ile ilgili müzik üretiminin anlamı ve işlevi: Sivas katliamı örneği
The role and meaning of making music that is related to collective trauma: The Example of Sivas Massacre
GÜLDEN ŞAHİN
- A rupture in urban memory: Vacant healthcare sites in the center of Ankara
Kentsel bellekte kopukluk: Ankara şehir merkezinde terk edilmiş sağlık yapıları
ILGIN ŞENSES
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNCİ BASA
- Kolektif siyasi belleğin televizyon dizilerinde inşası ('Hatırla sevgili' dizisi üzerine bir örnek olay incelemesi)
Коомдук саясий эс тутумдун телесериалдарда калыптануусу ('хатырла, севгили' сериалынын мисалында анализ жүргүзүү)
LEVENT DOYURAN
Doktora
Türkçe
2015
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENK DEMİRKIRAN
- İstanbul deniz mekanları dönüşümlerinin kolektif bellek bakışıyla incelenmesi: Florya Kıyısı örneği
Examination of the transformations of istanbul coastal spaces from a collective memory perspective: The case of Florya coastal spaces
ELİF SELEN ERGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ERKÖK