Genel liselerde öğretmenlerin kararlara katılma isteklilikleri ve katılmayı sınırlayan etmenler

Başlık çevirisi mevcut değil.

Tez No: 30601
Yazar: TURAN AKMAN ERKILIÇ
Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. COŞKUN BAYRAK
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 1993
Dil: Türkçe
Üniversite: Anadolu Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 160

Özet

BÖLÜM V ÖZET YARGI VE ÖNERİLER özet Dünya, 1980'ii yıllardan başlayarak ivmesi yüksek bir değişim süreci yaşamaktadır. Ekonomik ve siyasal boyutlu bu gelişim, ikinci dünya savaşından beri süregelen çatışmaların, mücadelelerin belirli bir eğilim kazandığım göstermektedir. Gelişmelerin eğilimi, ekonomik boyutta piyasa için üret inin temel alındığı bir küreselleşme, siyasal boyutta düşünce- inanç ve örgütlenme özgürlüğünü temel alan demokratikleşme olarak belirmektedir. İçinde bulunduğu toplumsal çevrenin birer parçası olan örgütler ve eğitim kurumlan bu değişimden etkilenmektedirler. Bu değişimin eğitim alanına yansımasının bir göstergesi olarak, eğitim ve öğretim hizmetinin özel kurumlarca da yerine getirilmesi, öze! okulların artış göstermesi ve eğitimde demokratikleşme süreci olarak sıralanabilir. Eğitimde demokratikleşme, bireylerin eğitim hizmetinden yararlanma olanaklarının artırılması, eğitimin sosyal hareketliliğine olanak sağlaması, eğitim örgütlerinde yönetime ve kararlara katılma şeklinde farklı boyutları içermektedir. Kararlara katılma, yönetime katı imanın uygulamada bir adaması olarak da kabul edilmektedir. Bu nedenle kararlara katılma demokratikleşir er in bir göstergesi olarak algılanmaktadır. Kararlara katılma, örgütsel demokrasinin gerek şartı olarak belirlenmekle birlikte, karar vermenin yönetim sürecinin öğeleri araşınca işlevsel bir yeri olduğu görülmektedir. Şöyle ki; yönetim öğeleri, karar verme, planlama, örgütleme, iletişim kurma, eşgüdümleme, değerlendirme şeklide belirlenmekledir. Karar verme, hem yönetimin hem de her bir yönetim öğesinin işlevsel bir öğesi özelliğini taşımaktadır. Bir başka açıdan karar verme, tarihsel gelişim süreci içinde örgütün merkezine oturtulmuştur. Örgüt ve yönetim kuramları arasında insana ve insan 106107 ilişkilerine ağırlık veren yaklaşımlar güç kazandıkça; karar verme sürecine katılmanın güçlendiği gözlenilmektedir. Gerek dünyadaki küreselleşme, demokratikleşme boyutlu gelişmeler gerekse yönetim ve örgüt anlayışlarındaki gelişmeler eğitim kurumlarında değişmeyi gerekli kılmaktadır. Eğitim kurumlarının bir yandan eğitim programı-öğretim, teknoloji boyutlu değişme ve gelişmeleri izlemesi ve uygulamaya koyması gerekirken, diğer yandan da eğitim yönetimi boyutlu değişme ve gelişmeleri izlemesi ve uygulamaya koyması gerekmektedir. Bu nedenle günümüz gelişmeleri ışığında, okulun başat öğesi öğretmenlerin kararlara katılma isteklilikleri ve katılmayı sınırlayan etmenler bir araştırma konusu olarak ele alınabilir. Öğretmenlerin kararlara katılması, iş doyumunun, iş veriminin ve başarının artırılması ile güdülenme gibi örgütsel ve bireysel boyutlu yararlar sağlayabilmektedir. Bunun yanısıra kararlara katılma, demokratikleşme gibi siyasal, toplumsal ve örgütsel bir sorunun mihenk taşını oluşturmaktadır. Bu araştırmada, genel liselerdeki öğretmenlerin hangi karar konularına ne derece katılmak istedikleri, öğretmen ve yönetici görüşlerine göre kararlara katılmayı hangi etmenlerin ne derece sınırladığı, bu konuya ilişkin görüşlerin öğretmen ve yönetici gruplarına göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırmanın birinci ait problemi, (a) eğitim programı ve öğretimin, (b) öğrenci hizmetlerinin, (c) işgören hizmetlerinin, (d) genel hizmetlerin yönetimi başlıklarında toplanmıştır. Araştırmanın ikinci alt problemi ise, (a) tüzesel ve kültürel, (b) örgütsel, (c) yönetimsel (d) durumsal, (e) astlardan kaynaklanan etmenler başlıklarında toplanmıştır. Araştırma Eskişehir il merkezindeki dokuz genel lisede çalışan 248 öğretmen ve 53 yöneticinin yargısal verileri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma, Eskişehir il merkezindeki öğretmen ve yöneticilerinin görüşleriyle ve 1992-1993 öğretim yılına ilişkin bilgi ve bulgularla sınırlıdır. Araştırma, tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket, ilgili literatür taranarak ve uzman görüşleri alınarak108 araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Öğretmenlere yönelik anket 1. Kişisel Bilgiler, 2. Kararlara Katılma Konuları ve Katılma Dereceleri, 3. Kararlara Katılmayı Sınırlayan Etmenler ve Sınırlama Dereceleri olmak üzere üç bölümden, yöneticilere yönelik anket ise; 1. Kişisel Bilgiler, 2. Katılmayı Sınırlayan Etmenler ve Sınırlama Dereceleri olmak üzere iki bölümden oluşmuştur. Soru maddeleri «Dörtlü Likert» türünde düzenlenmiştir. Verilerin analizinde frekans, yüzde, kaykare kullanılmış, anlamlılık düzeyi.05 olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulguları şu şekilde özetlemek mümkündür. Kişisel Özellikler Anketleri cevaplayan, öğretmenlerin yüzde 58.5'i kadın, yüzde 41.5'i erkek, yöneticilerin ise yüzde 16.9'u kadın, yüzde 83.1 'i erkektir. Öğretmenlerin yüzde10.5'i, yöneticilerin yüzde 5.7'si birinci kıdem (1-8 yıl), öğretmenlerin yüzde 44.1'i yöneticilerin yüzde 41.5'i ikinci kıdem (9-16 yıl), öğretmenlerin yüzde 33.9'u yöneticilerin yüzde 43.4'ü üçüncü kıdem (17-24 yıl), öğretmenlerin yüzde 10.5'i, yöneticilerin yüzde 9.4'ü dördüncü kıdem (25 yıl ve üstü) gruplarında yer almaktadırlar. Öğretmenlerin yüzde 6.5'i birinci yaş (21-29 yıl), öğretmenlerin yüzde 39.1 M yöneticilerin yüzde 39.6'sı ikinci yaş (30-37 yıl), öğretmenlerin yüzde 38.7'si, yöneticilerin yüzde 41.5'i üçüncü yaş (38-45 yıl), öğretmenlerin yüzde 1 5.7'si, yöneticilerin yüzde 18.9'u dördüncü yaş (46 yıl ve üstü) gruplarında bulunmaktadır. Öğretmenlerin yüzde 49.6'sı, yöneticilerin yüzde 62.3'ü eğitim enstitüsü, öğretmenlerin yüzde 6.5'i yöneticilerin yüzde 5.7'si yüksek öğretmen okulu, öğretmenlerin yüzde 36.3'ü yöneticilerin yüzde 24.5'i fakülte, öğretmenlerin yüzde 3.6'sı yüksek lisans programı mezunu bulunmaktadır. Sekiz öğretmen Açıköğretim Fakültesi lisans tamamlama programı, iki öğretmen ise yüksek islam enstitüsü mezunu bulunmaktadır. Yöneticilerin ikisi yüksek islam enstitüsü, biri iktisadi ticari ilimler akademisi, biri ise lisans tamamlama program mezunudur.109 Kararlara Katılmaya İlişkin Sonuçlar a. Eğitim Program! ve Öğretimin Yönetimine ilişkin Sonuçlar Öğretmenlerin yüzde 93.5'i yıllık ders dağılımının saptanmasına, yüzde 91.9'u haftalık ders programının saptanmasına, yüzde 97.6'sı ders programlarının hazırlanmasına, yüzde 96.4'ü basılı, görsel, sesli ders materyallerinin saptanmasına, yüzde 96.4'ü ölçme-değerlendirme sınıf geçme ilkelerinin saptanmasına, yüzde 98.4'ü zümre çalışmalarının saptanmasına, yüzde 94.4'ü nöbet ilke ve dağılımının saptanmasına, yüzde 89.1 'i eğitsel kol çalışmalarının saptanmasına, yüzde 88.3*ü kutlama-anma etkinliklerinin biçim-içerik ve uygulamalarının saptanmasına ilişkin kararlara katılmak istemektedirler. Öğretmenlerin yüzde 6.5'i yıllık ders dağılımının saptanmasına, yüzde 8.1'i haftalık ders programının saptanmasına, yüzde 2.4'ü ders programlarının hazırlanmasına, yüzde 3.6'sı basılı, görsel, sesli ders materyallerinin saptanmasına, yüzde 3.6'sı ölçme-değerlendirme, sınıf geçme ilkelerinin belirlenmesine, yüzde 1.6'sı zümre çalışmalarının saptanmasına, yüzde 5.6's; nöbet ilkelerinin ve dağılımının saptanmasına, yüzde 10.9'u eğitsel kol saptamalımı saptanmasına, yüzde 11.7'si kutlama-anma etkinliklerinin biçim-içerik ve uygulamalarının saptanmasına ilişkin kararlara hiç katılmak istememektedirler. Bu bulgular, öğretmenlerin kendi görevleriyle doğrudan doğruya ilişkili eğitim programı ve öğretim boyutlu kararlara daha çok katılmak istediklerini göstermektedir. b. Öğrenci Hizmetlerin Yönetimine İlişkin Sonuçlar Genel liselerdeki öğretmenlerin yüzde 75.4'ü okula öğrenci alma ilkelerinin ve uygulamalarının saptanmasına, yüzde 93.5'i öğrenci-disiplin yönetmeliğinin oluşturulması ve uygulamasına, yüzde 87.9'u rehberlik hizmetlerinin ilke ve uygulamalarına, yüzde 77'si öğrencilerin beslenme gereksinimlerinin karşılanmasına, yüzde 90.4'ü öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinin saptanması ve uygulanmasına ilişkin kararlara katılmak istemektedirler.110 öğretmenlerin yüzde 24.6'sı okula öğrenci alma ilkelerinin ve uygulamalarının saptanmasına, yüzde 6.5'i öğrenci-disiplin yönetmeliğinin oluşturulması ve uygulamasına, yüzde 12.1 'i rehberlik hizmetlerinin ilke ve uygulamalarına, yüzde 23'ü öğrencilerin beslenme gereksinimlerinin karşılanmasına, yüzde 9.6'sı öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinin saptanması ve uygulanmasına ilişkin kararlara hiç katılmak istememektedirler. Bu bulgular, öğretmenlerin eğitimi salt bilgi aktarmacılık olarak algılamadıkları ve öğrenci-merkezli çağdaş gelişmeleri benimsediklerinin göstergesi olarak yorumlanabilir. c. İşgören Hizmetlerinin Yönetimine İlişkin Sonuçlar öğretmenlerin yüzde 87.5'i öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim programı planlaması ve uygulamasına, yüzde 83.5'i aday öğretmenler için uyarlama eğitim programı planlaması ve uygulamasına, yüzde 83.5'i aday öğretmenlerin adaylıklarının kaldırılmasına ilişkin kararlara katılmak istemektedirler. Öğretmenlerin yüzde 12.5'i öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim programı planlaması ve uygulamasına, yüzde 1 6.5'i aday öğretmenler için uyarlama eğitim programı planlaması ve uygulamasına, yüzde 1 6.5'i aday öğretmenlerin adaylıklarının kaldırılmasına ilişkin kararlara katılmak istemektedirler. İşgören hizmetlerine ilişkin kararlara katılma istemi, öğretmenlerin mesleklerine sahip çıkma, aday öğretmenlerin yetişmelerine katkıda bulunma eğilimi taşıdıkları şeklinde yorumlanabilir. d. Gen@i Hikmetlerin Yönetimine İlişkin Sonuçlar öğretmenlerin yüzde 69.4'ü okul harcamalarının saptanmasına, yüzde 86.3'ü okula araç-gereç alınmasına, yüzde 79.8'i okula gelir getirecek kurs açılması, kooperatif işletilmesi, vakıf kurulmasına, yüzde 69'u okulun onarım-bakım yenileme gibi çalışmalarına ilişkin kararlara katılmak istemektedirler.111 Öğretmenlerin yüzde 30.6'sı okut harcamalarına saptanmasına, yüzde 13.7'si okula araç-gereç alınmasına, yüzde 20.2'si okula gelir getirecek kurs açılması, kooperatif işletilmesi, vakıf kurulmasına, yüzde 31 'i okulun onarı m-bakım yenileme gibi çalışmalarına ilişkin kararlara hiç katılmak istememektedirler. öğretmenlerin, genel hizmetlere ilişkin kararlara katılma istekliliği göstermeleri; öğretmenlerde okulu tüm alt sistemleriyle birlikte görme anlayışlarının geliştiğinin bir göstergesidir. Bu boyutta kararlara katılma istekliğinin, diğer boyutlara kıyasla daha az olması, öğretmenlerin bu boyuttaki karar konularını asıl görevleri olarak görmelerinden kaynaklanıyor olabilir. Kararlara Katılmayı Sınırlayan Etmenler ve Sınırlama Derecelerine İlişkin Sonuçlar a. Tüzesel ve Kültürel Etmenlere İlişkin Sonuçlar Mevzuat düzenleme eksikliğinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 44, yöneticilerin yüzdesi 22.6'dır. Aynı etmenin“biraz”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 35.1, yöneticilerin yüzdesi 32.2 olmasına karşılık, öğretmenlerin yüzde 7.2'si yöneticilerin ise yüzde 22.6'sı“hiç”sınırlamadığını belirtmiştir. Görüşler gruplara göre farklılık göstermektedir. Mevcut yönetim anlayışının öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 34.7, yöneticilerin yüzdesi 9.4'îür. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 12.5, yöneticilerin yüzdesi ise 39.6'dır. Görüşler gruplara göre farklılık göstermektedir. öğretmenlerin yüzde 35.1 'i, yöneticilerin ise yüzde 151 mevcut yönetim kültürünün öğretmenlerin kararlara katılmasını çok sınırladığını belirtmişlerdir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 11.7, yöneticilerin yüzdesi ise 32.2'dir. Görüşler gruplara göre farklılık göstermektedir.112 Bu boyutta ele alınan etmenlerin katılmayı sınırlama derecelerine ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüş farklılıkları; yöneticilerin merkezi yönetime daha yakın olmalarından, mevcut işleyişi koruma istemlerinden kaynaklanıyor olabilir. b. Örgütsel Etmenlere İlişkin Sonuçlar Eğitim sistemi içinde aşırı merkeziyetçiliğin bulunmasının öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 52.4, yöneticilerin yüzdesi 37.8'dir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 6.1, yöneticilerin yüzdesi ise 1 5'dir. Grupların görüşleri arasında fark yoktur. Okul yapısı içinde iletişim kopukluğunun öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmen yüzdesi 32.2, yöneticilerin yüzdesi 9.4'tür. Bununla birlikte aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 13.4, yöneticilerin yüzdesi ise 39.6'dır. Grupların görüşleri arasında fark vardır. Bulgular; örgütsel etmen eğer doğrudan doğruya okula ilişkin ise (iletişim gibi) grupların görüşlerinin farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. Buna karşılık, örgütsel etmen eğer ulusal düzeyde eğilim örgütüne ilişkin ise (aşın merkeziyetçilik gibi) görüşlerin gruplara göre farklılık göstermediği görülmektedir. Böylesi bir sonuç, yöneticilerin sorumluluk alanlarındaki durumu farklı gösterme eğilimlerinden kaynaklanıyor olabilir. c. Yönetimsel Etmenlere İlişkin Sonuçlar Yöneticilerin yetkilerinin azalacağı düşüncesinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 22.6, yöneticilerin yüzdesi 3.7'dir. Bununla birlikte, aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 19.7, yöneticilerin yüzdesi ise 54.7'dir. Yönetici ve öğretmen arasındaki güven eksikliğinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 27.8, yöneticilerin yüzdesi 5.7'dir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten113 öğretmenlerin yüzdesi 20.6, yöneticilerin yüzdesi ise 43.4'tür. Disiplin boşluğu oluşarak işlerin aksayacağı düşüncesinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 25, yöneticilerin yüzdesi 5.7'dir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 14.1, yöneticilerin yüzdesi ise 32.1'dîr. Görüşlerin seçeneklere dağılımlarının farklılaşması, okul örgütünün insan öğeleri arasında bir çatışmadan kaynaklanıyor olabilir. d. Durumsa! Etmenlere İlişkin Sonuçlar Katılmalı yönetimle kararların alınmasının çok zaman almasının öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 14.1, yöneticilerin yüzdesi 7.5'tir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 15.7, yöneticilerin yüzdesi ise 24.5'tir. Kararların ivedilikle alınması zorunluluğunun öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 19.7, yöneticilerin yüzdesi 20.8'dir. Bununla birlikte, aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 16.9, yöneticilerin yüzdesi ise 28.3'îür. Grupların görüşleri farklılık göstermemektedir. Kararın gizlilik niteliğinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 23, yöneticilerin yüzdesi 5.7'dir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 20.1, yöneticilerin yüzdesi 37.9'dur. Yöneticinin zaman yetersizliğinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 13.4, yöneticilerin yüzdesi 11.4'tür. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 24.2, yöneticilerin yüzdesi ise 20.8'dir. Bu konuya ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri farklılık göstermemektedir.114 öğretmenlerin zaman yetersizliğinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 20.1 yöneticilerin yüzdesi 1.9'dur. Aynı etmenin“çok az”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 22.2, yöneticilerin yüzdesi 52.9 olmasına karşılık, öğretmenlerin yüzde 25.8'l. yöneticilerin ise yüzde 22.6'sı“hiç”sınırlamadığını belirtmişlerdir. Durumsal etmenlerin kararlara katılmayı sınırlamasına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerinin paralellik göstermesi; grupların bireysel sorumluluk taşımadıkları durumları daha nesnel değerlendirmelerinin bir sonucu olabilir. e. Astlardan Kaynaklanan Etmenlere İlişkin Sonuçlar Öğretmenlerdeki kararlara katılmaya isteksizliğin, öğretmenlerin kararlara katılmasını sınırlamasına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerinin seçeneklere dağılımları farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin yüzde 15.7'si, yöneticilerin ise yüzde 15'i bu etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında fark yoktur. Kararlara katılma konularında öğretmenlerin bilgi, beceri, tutum eksikliğinin, öğretmenlerin kararlara katılmasını sınırlamasına ilişkin öğretmen ve yöneticilerin görüşlerinin seçeneklere dağılımları farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin yüzde 18.1 'i, yöneticilerin ise 18.9'u bu etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirtmişlerdir. Grupların görüşleri arasında fark yoktur. Öğretmenlerin sorumluluktan kaçma eğilimlerinin kararlara katılmayı“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 16.5, yöneticilerin yüzdesi 26.5'tir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 28.6, yöneticilerin yüzdesi ise 15'tir. Grupların görüşleri arasında farklılık görülmemektedir. Yönetici-öğretmen ilişkilerinin bozulması ihtimalinin öğretmenlerin kararlara katılmasını“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 21, yöneticilerin yüzdesi 7.5'tir. Aynı etmenin, kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 21.4, yöneticilerin yüzdesi ise 22.6'dır.115 Yöneticilerin görüş ve düşüncelerine katılma-onaylama eğiliminin, kararlara katılmayı“çok”sınırladığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 17.3, yöneticilerin yüzdesi 7.5'tir. Aynı etmenin kararlara katılmayı“hiç”sınırlamadığını belirten öğretmenlerin yüzdesi 23.4, yöneticilerin yüzdesi ise 16.9'dur. Öğretmen ve yöneticiler, astların kararlara katılmak için gerekli bilgi- beceri ve tutuma sahip olmadıklarını görüşündedirler. Yargı Araştırma bulgularına dayalı olarak genel liselerdeki öğretmenlerin kararlara katılma isteklerinin yüksek olduğu yargısına varılmıştır. Bununla birlikte, öğretmenlerin eğitim programı ve öğretime ilişkin karar konularına öğrenci, işgören ve genel hizmetlere ilişkin karar konularıyla kıyasla daha çok katılma eğiliminde oldukları düşünülmektedir. Tüm boyutlarda yüksek düzeyde katılma istekliliğinin görülmesi, öğretmenler arasında eğitimi salt bilgi aktarmacılık olarak görme anlayışlarının terk edilmeye başlandığı yargısını güçlendirmektedir. Öğretmenlerin kararlara katılmasına ilişkin gerekli yasal düzenleme eksikliğinin bulunduğu anlaşılmaktadır. Okullarda henüz katılımcı yönetim kültürünün oluşmadığı yargısına varılmıştır. Bununla birlikte, kararlara katılmanın geliştirilmesi için öğretmen ve yöneticilerin anlayışlarının değişme eğilimi içinde oldukları düşünülmektedir. Eğitim sistemi içinde merkezden yönetim ve aşırı merkeziyetçilik kendini yoğun bir şekilde göstermektedir. Bu yaklaşımın; okul içinde, görevden kaçma, iletişim kopukluğu, motivasyonun düşmesi gibi sonuçları doğurduğu düşünülmektedir. Yönetimsel etmenlere ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerinin büyük farklılık göstermesi, değerlendirmelerde öznelliğin olabileceği, okullarda öğretmen ve yöneticiler arasında önemli çatışmaların olabileceği yargısını güçlendirmektedir.116 Durumsal etmenlere ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerinin farklılık göstermemesi; öğretmen ve yöneticilerin bireysel sorumluluk alanları dışındaki etmenleri daha nesnel değerlendirilebildikleri düşüncesini desteklemektedir. Astlardan kaynaklanan etmenlere ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri kıyaslandığında birbirlerine paralellik göstermesi, yöneticilerin astlarla ilgili olayları en az astlar kadar nesnel değerlendirebildikleri yargısını güçlendirmektedir. Astların katılma için gerekli bilgi ve beceriye sahip olmadıkları düşünülmektedir. Öneriler Bu başlık altında uygulamacılara ve araştırmacılara yönelik öneriler ayrı ayrı sunulmaktadır. Uygulamacılar için öneriler 1. Okullarda öğretmenlerin kararlara daha çok katılmasını sağlamak için gerekli idarî ve yasal düzenlemeler yapılmalıdır. 2. Kararlara katılmanın geliştirilmesi ve etkili bir biçimde uygulamaya konulması için; katılma konusunda öğretmen ve yöneticiler aydınlatılmalı gerektiğinde hizmet-içi eğitim programları düzenlenmelidir. 3. Öğretmenlerin kararlara katılması geliştirilerek, ilçe, il ve ulusal düzeyde kararlara ve yönetime katılmaları sağlanabilir. Böylece yerinden yönetim, katılımcı demokrasi, örgütsel ve toplumsal demokrasi güçlendirebilir. Araştırmacılar İçin Öneriler Araştırma bulgularına ve araştırma süresince yapılan gözlemlere dayalı olarak benzer konular üzerinde araştırma yapacaklar için yararlı olacağı düşünülen bazı öneriler aşağıda kısaca verilmiştir. 1. Kararlara katılma konuları daha boyutlandırılarak yeni araştırmalar yapılabilir. Karar konuları, eğitim programı ve öğretim, öğrenci, işgören, genel hizmetlerin yönetimi boyutlarından sadece biri üzerine yoğunlaştırılarak yeni araştırmalar yapılabilir. Böylece konu daha dar alanda fakat daha ayrıntılı olarak117 incelenebilir. 2. Araştırma, benzer veya farklı boyutlarıyla farklı eğitim kurumlarında yapılabilir, özellikle kamuoyunda sıkça tartışılan üniversitelerde yönetime ve kararlara katılma araştırma konusu yapılabilir. Bu yolla dem genelleme yapılabilir hem de araştırma evrenleri farklılaştırılabilir. 3. Kararlara katılmaya ilişkin mevcut yasal durumun incelenmesi araştırma konusu yapılabilir. Böylece, sorun hukuksal boyutlu incelenerek bilimsel veriler elde edilebilir; olası yasal düzenlemeler için somut veriler ortaya konulabilir. 4. Kararlara katılma ile iş doyumu, öğrenci başarısı, örgütsel etkililik, iş verimlilik ilişkilerini irdeleyen araştırmalar yapılabilir. Böylece kararlara katılma konusu farklı boyutlarda incelenmiş olabilecektir.

Özet (Çeviri)

SUMMARY This research was designed to investigate which decision issues and what degrees teachers at high schools desire to participate; which (actors and what degrees restrict teachers' decision participation according to teachers and administrators' views; and to determine whether or not these views vary from group to group. Besides, decision making, the place of decision making in organization and administrative process, theoritical approaches related to decision participation, decision issues at school, the factors restricting decision participation were put into focus. Research study consisted of two subproblems. The subpromlem related to decision participation were classfied into four different dimensions such as (a) the administration of educational program and instruction, (b) the administration of student affairs, (c) the administration of personel affairs, (d) the administration of general affairs. On the other hand, the subproblem reated to the factors restricting decision participation were classfied into five different dimensions such as (a) judicial and cultural factors, (b) organizational factors, (c) administrative factors, (d) situational factors, (e) the factors resulting from the personal. -The participants of this study consisted of 248 teachers and 53 administrators from 9 high schools in Eskişehir. The research is limited to the respond of the participants and the data gained from the questionaire in the academic year of 1992-1993. Descriptive research method was used in this study. Reiew of the related iitarature, interaction with some field specialists and similar researches on the subjest matter contributed to develop the questionaire used in this study. The questionaire for teachers included the following three areas; (a) information about participants, (b) decisional issues and participant degrees, (c) the factors restricting decision participation and restriction degrees. The questionaire for administrators included the following areas; (a) information about participants, (b) the factors restricting decision participation and restriction degrees. In the questioniare a four-point Likert type format was used to measure ivdegrees of participation and restriction. Frequency.percentage, chi square were performed for statistical analysis of the data and.05 was accepted as significance level. Findings of the study can be stated as follows: 1. Most of the teachers at high schools desire to participate decision. Teachers desire more participation in decisions concerning the administration of educational program and instruction than the dimensions stated above. 2. The views of teachers and administrators about restriction of judicial and cultural factors are different. 3. The views of teachers and administrators about the restriction of excessive centralization, the necessity of immediate decision, inadequacy of administrators' time, reluctancy of teachers for participation, lack of teachers' knowledge, skill and attitude, the tendency of teachers' refrain from responsibility are not different. 4. The views of teachers and administrators about the restriction of lack of judicial regulation, administration sense, administration culture and lack of communication are different.

Benzer Tezler

Tez No
778156
Öğretmenlerin karara katılma durumu ve katılma isteği ile örgütsel yabancılaşma düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between teachers' participation in decision making and willingness to participate in decision making and organizational alienation level
FAİKA YELDA ACARBAY
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretim İstanbul Okan Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHARREM KÖKLÜ
Tez No
286848
Genel liseler ve anadolu liseleri'nde görevli öğretmenlerin örgütsel stres kaynaklarının karşılaştırmalı analizi (Malatya ili örneği)
Comparative analysis of organizational stress sources of teachers who work in general high schools and anatolian high schools
SEVAL MERKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve Öğretim İnönü Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHİRE ASLAN
Tez No
786447
Ortaöğretim düzeyinde görev yapan öğretmenlerin karara katılım durumları ve katılma isteklerinin incelenmesi
Analysis of secondary education teacher's participation level in decision making and their willingness to participate in decision making
EROL TÜRKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretim İstanbul Okan Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHARREM KÖKLÜ
Tez No
72466
Ortaöğretim kurumlarında uygulanan ders geçme ve kredi düzeni ile sınıf geçme düzeninin değerlendirilmesi (Ankara ili örneği)
The Assesment of the class passing and course passing-credit rating systems of secondary schools (The results of Ankara)
ŞAKİR SAYIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve Öğretim Ankara Üniversitesi
Eğitim Yönetimi ve Planlaması Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İNAYET PEHLİVAN
Tez No
30540
Eğitim kurumlarında zaman yönetiminin verimlilik üzerine etkisi (meslek liseleri üzerine bir deneme)
Başlık çevirisi yok
VİCDAN ALTINOK
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Eğitim ve Öğretim Selçuk Üniversitesi
Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSA GÜRSEL

Geri Dön