Dede Korkut Kitabı'ndaki tipler üzerine bir inceleme
A study on the characters in the Book of Dede Korkut
- Tez No: 314158
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN EKİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Dede Korkut Kitabı'ndaki tipler üzerinde tespit ve yorumlarda bulunmayı amaçlayan ve daha çok kitaptaki anlatmaları esas alan bu çalışmamız, Dede Korkut Kitabı'nın hacmi, tip ve karakterlerin çokluğu nedeniyle, tiplerin tamamını ele almamıştır. Belli sayıda birinci dereceden tiplere bağlı bir şekilde ele alınmakla birlikte, ikinci dereceden tipler, olağanüstü tipler, kadın tipler ve düşman tipler üzerinde ayrı ayrı durulmamıştır.Tiplerin tamamını ele almak, hem yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız çalışmamızın hacmini arttıracak hem de karşımıza ciddi bir zaman sorunu çıkaracağı için Dede Korkut'un yanı sıra, Bayındır Han, Salur Kazan ve Dirse Han gibi olumlu (ideal) tipleri ?yönetici, devlet adamı, bilge (aksakal) ve alp tipi kişiler?, Boğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul, Kan Turalı gibi olumlu (ideal) tipleri ise ?Savaşçı alp tipi kişiler? başlığı altında incelemeyi uygun bulduk.Metin merkezli bir çalışma olan tezimizde, Dede Korkut Kitabı'nın Muharrem Ergin tarafından yapılan yayımı esas alınmıştır. Dede Korkut Kitabı'nın Türkiye'de Orhan Şaik Gökyay ve Mustafa S. Kaçalin tarafından da yayımlanmış olan diğer metin yayınlarından da çalışmamızda yararlanılmıştır.Dede Korkut Kitabı'ndaki anlatmaların merkezinde yer alan tipleri incelemeyi amaçlayan tezimiz, ?Giriş? ve iki bölümden oluşan ?İnceleme? kısmı ile ?Sonuç? ve ?Kaynakça?dan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Dede Korkut Kitabı ile bu kitap hakkında yapılmış çalışmalar hakkında bilgi verildikten sonra, bizden önceki araştırıcıların çalışmalarından yola çıkılarak tip kavramı üzerinde durulmuştur. Giriş bölümü, araştırma ve inceleme yöntemi hakkında verdiğimiz bilgilerle tamamlanmıştır.Çalışmanın ?Yönetici, Devlet Adamı, Bilge (Aksalak) ve Alp Tipi Kişiler? başlıklı birinci bölümünde; Korkut, Bayındır Han, Salur Kazan ve Dirse Han; ?Savaşçı Alp Tipi Kişiler? başlıklı ikinci bölümünde ise sırasıyla; Boğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul, Kan Turalı, Yigenek, Basat, Emren ve Segrek değerlendirilmiştir. Bu tiplerle ilgili yorumlarımız, kitaptaki anlatmalar ve bu anlatmaların sözlü gelenekteki çeşitlenmeleri ile sınırlıdır. Bu tipler, doğrudan ya da dolaylı bir şekilde bağlı bulundukları anlatmalardaki konumlarına, davranış biçimlerine ve temsil ettikleri değerlere göre ele alınmıştır. Onlar; doğumları, fiziksel ve ruhsal özellikleri, alplığa geçişleri, mücadeleleri, yaşadıkları iç ve dış çatışmalar, olay ve durumlar karşısındaki tutumları, temsil ettikleri değerler ve sosyal statüleri açısından değerlendirilmiştir. Her tiple ilgili ayrı ayrı başlıklar altında tespit ve değerlendirmeler yapılmıştır.İncelenen tiplerle ilgili ulaşılan ortak sonuçlara, çalışmanın ?Sonuç? kısmında yer verilmiştir. Bu çalışmamızda, çok sayıda yazılı kaynağa doğrudan ya da dolaylı bir şekilde başvurulmuş olup, yararlanılan ve sadece adları anılan çalışmaların künyelerine, ?Kaynakça?da yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study, which aims to analyze and make comments on characters of the Book of Dede Korkut, could not cover all the characters in the Book of Dede Korkut, because of the large scale of the book and the number of characters. While primary characters were discussed in detail, secondary characters, female characters, extraordinary characters and antagonists were not discussed separately in detail.Discussing all the characters would not only increase the size of this thesis, but also would take a long time. This thesis analyzed positive (ideal) characters such as Bayındır Kazan, Salur Kazan, Dirse Han alongside Dede Korkut under the headline ?Rulers, statesmen, wise (aqsaqal) and brave characters,? while positive (ideal) characters such as Boğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul and Kan Turalı were discussed under the headline ?Warrior characters.?This text-centered study made use of the edition of the Book Dede Korkut prepared by Muharrem Ergin. The book was also edited by Orhan Şaik Gökyay and Mustafa S. Kaçalin in Turkey. This study occasionally quoted texts and comments from these editions as well.This thesis, which aimed at discussing characters that the narration centers around, consists of ?Introduction,? ?Analysis? which includes two chapters, ?Conclusion? and ?Bibliography.? The introduction part gives information about other studies conducted on the Book of Dede Korkut and addresses the concept of character, taking studies conducted earlier by other researchers into consideration. This part was concluded with information about our research and analysis methods.The first chapter of the thesis ?Rulers, statesmen, wise (aqsaqal) and brave characters? includes analysis of characters such as ?Korkut, Bayındır Han, Salur Kazan? and ?Dirse Han?. The second chapter ?Warrior characters? covers ?Boğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul, Kan Turalı, Yigenek, Basat, Emren? and ?Segrek? respectively. Our comments on these characters were restricted by the way they are represented in the book and in oral tradition. These characters were analyzed in accordance with their positions, behavior patterns and the virtues they represent. Births, physical and psychological characteristics, battles, inner and outer conflicts, attitudes under certain conditions, social statuses and the virtues the characters stand for were also taken into consideration while analyzing the characters. Each character was analyzed under separate headlines.Common results obtained through the analysis of the characters were mentioned under the conclusion part. This study appealed to many written sources whose names were given in the ?bibliography? part.
Benzer Tezler
- Dede Korkut Kitabı'nda hâl kategorisi
Case category in the book of Dede Korkut
OĞUZ BALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimHarran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET TURAN DOĞAN
- Dede Korkut Hikayeleri'nde geçen insan yapımı nesne adları
The Names of the Man-Made Objects in the Stories of Dede Korkut
EROL KARAYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıGümüşhane ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CİHANGİR KIZILÖZEN
- Dede Korkut hikâyelerindeki söz varlığının Oğuz grubu Türk lehçelerinin söz varlığıyla karşılaştırılması
Comparison of lexis in Dede Korkut kitabı with lexis of Oghuz group Turkish dialecks
MURAT DOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN ALKAYA
- Bamsı Beyrek Hikayesi'nin Türkiye varyantları üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma
A comparative study on Turkey variants of ''Bamsı Beyrek story''
MUSA ÇİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLAVER DÜZGÜN
- Bey Böyrek anlatılarının kahramanın yolculuğu açısından incelenmesi
The analysis of Bey Böyrek narratives acording to the Hero's Journey
TUBA ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. M. ÖCAL OĞUZ