Dede Korkut Hikayeleri'nde geçen insan yapımı nesne adları
The Names of the Man-Made Objects in the Stories of Dede Korkut
- Tez No: 752202
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CİHANGİR KIZILÖZEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Dede Korkut Kitabı, Kültür, Nesne adları, Söz varlığı, Dede Korkut Book, Culture, Object names, Vocabulary
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gümüşhane Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Bir ulusun yaşam biçimi, inancı, dünya görüşü, var olma ve yaşamını devam ettirme mücadelesi dilin kavramlarına yansımaktadır. İslamiyet öncesi ve İslamî kültürün bir arada yaşadığı, kültürel değişimin geniş zaman diliminde gerçekleştiği ortamda Türkçe de toplumun yaşayışına, kültürüne ait nesneleri üretmesi ve adlandırması için Türk insanına geniş bir olanak sağlamıştır. Bu çalışmada Türk dili, edebiyatı ve kültürünün başyapıtları arasında yer alan, birçok yönüyle araştırmacılara ilham kaynağı olan Dede Korkut Hikâyeleri'nde geçen insan yapımı Türkçe nesne adları söz varlığı incelenmiştir. Dede Korkut Kitabı'nda geçen insan eliyle üretilen nesnelere verilen adlardan yola çıkarak bir taraftan kültürel gelişmeleri izlemek bir taraftan da Türkçenin anlatım olanaklarını göstermek hedeflenmiştir. Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı Dresden ve Vatikan nüshasında geçen 153 Türkçe insan yapımı nesne adı incelenmiştir. Bu adlardan 72 tanesinin kökeni Eski Türkçe metinlerde tespit edilmiştir. Elde edilen nesne adlarından 139 tanesinin de tarihî Türk lehçelerine ait eser ve sözlüklerde geçtiği saptanmıştır. Ayrıca Dede Korkut Kitabı'nda tespit edilen 153 nesne adından 135'inin Türkiye Türkçesi ve ağızlarda kullanıldığı tespit edilirken 18'inin kullanımdan kalktığı görülmüştür. Türkiye Türkçesinde ve ağızlarda kullanımını sürdüren sözcüklerden 10'unun anlam değişikliğine uğradığı, 125'inin ise Dede Korkut Kitabı'ndaki anlamıyla yaşadığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
A nation's life-style, beliefs, worldview, and survival are reflected in the concepts of language. In an environment where cultural change took long time and pre-Islamic culture coexisted with Islamic culture, Turkish also provided various opportunities for Turkish people to name objects belonging to their life and culture. In this study, the vocabulary of man-made Turkish object names in the Dede Korkut Stories, which are a source of inspiration for researchers in many ways, among the masterpieces of Turkish language, literature and culture were examined. Based on the names given to the man-made objects in the Book of Dede Korkut it is aimed to point the cultural developments and to present the possibilities of expressions in Turkish. In this study, 153 Turkish object names found on Dresden and Vatican copies were examined. The origin of 72 of these names has been determined in Old Turkish texts. It has been determined that 139 of the obtained object names are mentioned in works and dictionaries belonging to historical Turkish dialects. In addition, it was observed that 135 of the 153 object names identified in the Dede Korkut Book were used in Turkey Turkish and dialects, while 18 were obsolete. It is seen that 10 of the words that still used in Turkey Turkish and dialects have undergone a change in meaning, and 125 of them endures their original meaning as in the Book of Dede Korkut.
Benzer Tezler
- Firdevsi Süleyman-Name (44. cilt) metin ve fiiller üzerine bir deneme
Başlık çevirisi yok
ASUMAN AKAY
Doktora
Türkçe
1990
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MERTOL TULUM
- Halk hikâyelerinde ve mizahında sanat hakikat ilişkisi
The relationship between art and truth in folk stories and humor
AHMET ENES BUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FelsefeAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET ENES KALA
- Halkbilimi bağlamında Dede Korkut hikâyelerinin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi
Public philosophy and metaetical analysis of Dede Korkut stories in the context of folklore
SACİDE ÇOBANOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN AYDIN
- Ahmet Hamdi Tanpınar' ın eserlerinde halk bilimi unsurları
Folklor elements in Ahmet Hamdi Tanpınar' s works
EROL AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Halk Bilimi (Folklor)Erciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ARGUNŞAH
- Dede Korkut hikâyelerinde edatlar
Postpositions of Dede Korkut stories
ŞEYMA AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELÇİN YILMAZKAYA