Sigara kullanan ve kullanmayan genç, yetişkin ve yaşlılarda dikkat yanlılığı
Attentional bias in young, adult, and old cigarette smokers and non-smokers
- Tez No: 314925
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. LEVENT ŞENYÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Nikotin, Sigara Kullanımı, Dikkat Yanlılığı, Bağımlılık, Nikotin Stroop Testi, Nicotine, Tobacco use, Attentional bias, Addiction, Nicotine Stroop Test
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Deneysel Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Nikotin, nikotinik asetilkolin reseptörlerini etkileyerek kolinerjik sistemdeki işleyişi ve buna bağlı olarak da duyusal ve motor yetenekler ile başta öğrenme, dikkat ve bellek olmak üzere çeşitli bilişsel süreçleri farklılaştırdığı ileri sürülmektedir (Heishman, Kleykamp ve Singleton, 2010; Koob ve Le Moal, 2007; Swan ve Lessov-Schlaggar, 2007). Son zamanlarda, sigara bağımlılığının sürdürülmesinde çeşitli bilişsel süreçlerin oynadığı roller de araştırma konusu haline gelmiştir. Bu bilişsel süreçlerden bir tanesi de dikkattir. Dikkatin kişinin kendisiyle alakalı (self-related) belirli uyaranların saptanması ve işlemden geçirilmesi lehine bir yanlılığa sahip olması, dikkat yanlılığı olarak adlandırılmaktadır (Waters ve ark., 2009). Çeşitli davranış bozukluklarının varlığında da gözlendiği belgelenmiş olan dikkat yanlılığının, nikotin bağımlılığının sürdürülmesinde önemli rol oynadığı ileri sürülmektedir. Sigara bağımlılarında dikkat yanlılığının incelenmesi için kullanılan testlerden bir tanesi ilgili literatürde ?Smoking Stroop Test?, ?Nicotine Stroop Test? ya da ?Modified Stroop Test? olarak adlandırılan görevdir (Bradley ve ark., 2003; Cox, Fadari ve Potthos, 2006; Field, Munafo ve Franken, 2009). Bu görev mevcut araştırmada Nikotin Stroop Testi olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmanın ilk amacı sigara kullanan ve kullanmayan kişilerde dikkat yanlılığnı ölçmeye yönelik ülkemizde kullanılabilirliği olan bir Nikotin Stroop Testi geliştirmektir. Buna ek olarak geliştirilen bu araç aracılığıyla sigara kullanan ve kullanmayan genç, yetişkin ve yaşlılarda dikkat yanlılığının ölçülmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda iki aşamadan oluşan bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk aşaması sigarayla ilişkili ve ilişkisiz kelime listelerinin oluşturulması, listelerin sigara kullanımıyla ilişkililik açısından değerlendirilerek kullanılan listenin belirlenmesi ve elde edilen 9 kelime çiftinin 4 farklı renkte 8 bloktan oluşan 2 set olarak sunulmasını içeren üç aşamadan oluşmaktadır. İkinci aşamada ise geliştirilen Nikotin Stroop Testi her bir kademede genç (18-30 yaş), yetişkin (31-64 yaş) ve yaşlı (65 yaş ve üstü) olmak üzere 3 yaş grubundan katılımcı, cinsiyetleri dengelenmiş olmak üzere toplam 99 sigara içen ve 127 sigara içmeyen katılımcıya uygulanmıştır. Demografik Bilgi Formu, BDE, FNBT, SİİÖ, SMMT, Micro+ Model Smokerlyzer ve E- prime aracılığıyla sunulan Nikotin Stroop Testi veri toplama araçlarıdır. Deney 3 (Yaş Grubu: Genç-Yetişkin-Yaşlı) x 2 (Sigara Kullanımı: İçen-İçmeyen) x 2 (Kelime Türü: İlişkili-ilişkisiz) son faktörde tekrar ölçümlü araştırma desenine uygun olarak yürütülmüştür. Nikotin Stroop Testi'ndeki doğru ve hatalı tepki sayıları ile bu tepkiler için kaydedilen tepki süreleri bağımlı değişkenleri oluşturmaktadır. Yapılan çalışma sonucunda, 9 adet ilişkili ve ilişkisiz kelime çifti seçilerek Nikotin Stroop Testi'nin Türkçe formu geliştirilmiştir. Nikotin Stroop Testi uygulaması sonucunda sigara kullanan genç ve yetişkinlerin ilişkili kelimelere verdikleri tepkilerin ortalama sürelerinin ilişkisiz kelimelere göre anlamlı olarak yüksek olduğu bulunmuştur. Sigara kullanmayan katılımcıların her iki kelime türü için ortalama tepki sürelerinde anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Aynı zamanda sigara kullanan ve kullanmayan katılımcıların her iki kelime türü için verdikleri ortalama tepki sürelerinde yaşa bağlı farklılaşma olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda genç ve yetişkin sigara kullanıcılarında sigarayla ilişkili kelimelere yönelik dikkat yanlılığının varlığı belirlenerek ileride yapılacak araştırmalarda ülkemizde kullanılabilirliği olan bir Nikotin Stroop Testi geliştirilmiştir. Bulgular ilgili literatür bağlamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Nicotine use is suggested to alter the cholinergic system functioning, and consequently, sensory and motor abilities, and several cognitive processes including learning, attention and memory (Heishman, Kleykamp and Singleton, 2010; Koob and Le Moal, 2007; Swan and Lessov-Schlaggar, 2007). In recent years, different cognitive processes that play a role in the maintenance of tobacco addiction has become a significant area of research. One of these processes is attention. Directing attention towards, and selective processing of particular, self-related stimuli is referred to as attentional bias (Waters et al. 2009). Attentional bias, which is shown to be present in several behavioral disorders, is proposed to have a role on the maintenance of nicotine dependence. One of the tasks that is used in the investigation of attentional bias in tobacco addiction is referred to as ?Smoking Stroop Test?, ?Nicotine Stroop Test? or ?Modified Stroop Test? (Bradley et al., 2003; Cox, Fadariand Potthos, 2006; Field, Munafo and Franken, 2009). In the present study, this task is referred to as ?Nikotin Stroop Testi?. The first aim of this study is to develop a Nicotine Stroop Test that can be used in our country, Turkey, and subsequently, to measure attentional bias in smokers and non-smokers in Turkish subjects. Moreover, through the development of this task, the study aims to investigate attentional bias in young, adult and old cigarette smokers and non-smokers. In accordance with these aims, the study is divided into two phases. The first phase of the study has three stages: generation of word lists of smoking related and non-related words, evaluation of the word lists by a group of subjects with regard to smoke relatedness and smoke non-related to determine the final word lists, and presentation of 9 word-pairs in 4 different colors within 8 blocks that comprise 2 sets. In the second phase, the developed Nicotine Stroop Test is applied to 99 smoker and 127 non-smoker subjects at 3 different age groups that correspond to young (18-30 years), adult (31-64 years), and old (65 years and older) categories, with counterbalancing sex among the groups. Data collection tools are Demographic Information Scale, Beck Depression Inventory, Fagerström Nicotion Dependence Test, Smoking Craving Scale (SCS), SMMT, Micro+ Model Smokerlyzer and Nicotine Stroop Test presented via E-Prime. In the study, a 3 (Age Group: Young, Adult, Old) x 2 (Tobacco Use: Smoker, Non-smoker) x 2 (Word Type: Smoking-related, Non-Related) factorial with repeated measures in the last factor design is used. The dependent variables consist of correct and incorrect color naming reactions, and corresponding reaction times to the Nicotine Stroop Test. As a result, 9 smoking-related and 9 non-related words are selected, and Turkish form of Nicotine Stroop Test is developed. The results of the administration of Nicotine Stroop Test to 3 age groups show that young and adult smokers? mean reaction times to smoking-related words are significantly higher than thesegroups? mean reaction times to smoking non-related words. No significant difference is found between mean reaction times to smoking-related and smoking non-related words by nonsmokers. Furthermore, an age-related change is found in the mean reaction times for both word lists. In accordance with these results, evidence for attentional bias in young and adult smokers is found, and an applicable NicotineStroop Test is developed for our country for further research in this area. Findings are discussed with regard to the existing literature.
Benzer Tezler
- Sigara kullanan ve kullanmayan genç yetişkin erkeklerde olumsuz duygu durumun dikkat yanlılığına etkileri
Effects of negative mood on attentional bias in smoker and non-smoker young adult men
EMEL KALINKILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZEYNEL BARAN
- Sigara kullanımı ve sigarayla ilişkili ipuçlarının sanal hafta görevindeki ileriye dönük bellek performansına etkilerinin incelenmesi: Stratejik izlemenin, geriye dönük belleğin ve çalışma belleğinin rolü
Effects of smoking and smoking cues on prospective memory performance during a virtual week: The roles of strategic monitoring, retrospective memory, and working memory
GÜN PAKYÜREK
- Hemşirelerde sigara kullanımının incelenmesi
Investigation of smoking use in nurses
DİLBA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiBağımlılık Danışmanlığı ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL ONUR NOYAN
- Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğrencilerinde alkol, sigara kullanımı ve ilişkili olduğu etmenler
Alcohol and tobacco use and factors associated with of alcohol and tobacco in The Yuzuncu Yil University Students.
MEHMET EMİN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Halk SağlığıYüzüncü Yıl ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. LÜTFULLAH BEŞİROĞLU
- Determination of adaptation to The Mediterranean diet of young individuals living in the Turkish Republic of Northern Cyprus
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yaşayan genç bireylerin Akdeniz diyetine uyumlarının belirlenmesi
ASLIHAN SOYAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Beslenme ve DiyetetikYeditepe ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. HÜLYA DEMİR