19. yy. Osmanlı matematik dergi ve makalelerinden bir kesit
A part of the mathematical journals and articles of Ottoman in 19th century
- Tez No: 316046
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HASAN ÜNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Matematik, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Mebahis-i İlmiye, Hesab-ı Müsenna, Hesab el-Hataeyn, bal peteği, küpler toplamı, matematik tarihi, Vidinli Tevfik Paşa, Mebahis-i İlmiye, Hesab-ı Müsenna, Hesab el-Hataeyn, honeycomb, sum of the cubes, history of mathematics, Vidinli Tevfik Pasha
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 55
Özet
ÖZET19. YY. OSMANLI MATEMATİK DERGİ VE MAKALELERİNDEN BİR KESİTRabia Nagehan ÜREGENMatematik Anabilim DalıYüksek Lisans TeziTez Danışmanı: Doç. Dr. Hasan ÜNALBu araştırmada, 1867 yılında yayın hayatına başlayan ve iki yıl boyunca her ay yayımlanan ilk Türk Matematik dergisi Mebahis-i İlmiye hakkında bilgi verilmiştir. Derginin her cildi 12 sayıdan oluşmaktadır ve derginin editörü Vidinli Tevfik Paşa' dır. Derginin genel karakteristikleri incelendiğinde, dergi matematik sorularının bir sayıda sorulup gelecek sayılarda sorunun çözümü istendiği bölümler, matematik makaleleri; günümüz manasında uygulamalı matematik alanına girebilecek, pür matematik, finansal matematik konuları (faiz hesapları ve vergi sisteminde kullanılan hesaplar), matematiksel düşüncenin gelişimi için (sanayinin gelişimi için matematiksel gereklilik) toplumun her kesiminin anlayabileceği makalelerden oluşmaktadır. Dergi ülkenin kalkınması için gerekli olan bilgi ve beceriyi geliştirmek için bunların temelinde yer alan matematiksel bilimleri, doğa bilimlerini ve çeşitli teknikleri öğretmek amacıyla yayımlanmıştır. Bu araştırmada Mebahis-i İlmiye' nin başyazarı Vidinli Hüseyin Tevfik Paşa' nın dergide yayınlanan bazı çalışmaları incelenmiştir. Bu çalışmalarında orijinal adı Dual Aritmetik olan Hesab-ı Müsenna adı verilen hesap tekniği, günümüzde çift yanlış olarak bilinen Hesab el-Hataeyn tekniği, el-Kerhi' nin tamsayıların küpler toplamı ispatını beşinci ve yedinci kuvvetlerine genişleterek genellemesi, bal peteklerine olan farklı yaklaşımı incelenmiştir. Vidinli Tevfik Paşa, dergiyi çıkarma amaçları doğrultusunda adım adım hedef kitleyi ihtiyaç duydukları hesaplamaları kendileri yapabilecek düzeye ulaşmayı hedeflemiştir. Vidinli Tevfik Paşa'nın dergide bulunan makalelerinin bir kısmı incelenecek, matematik tarihi ile bu alandaki eksiklikler hem konu hem de içerik bazında giderilmeye çalışılacaktır. Bu çalışma ile birlikte, yakın tarihimizin tozlu raflarından ilk Türk matematik dergisindeki makalelerin açığa çıkarılması hedeflenmektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACTA PART OF THE MATHEMATICAL JOURNALS AND ARTICLES OF OTTOMAN IN 19th CENTURYRabia Nagehan ÜREGENDepartment of MathematicsMSc. ThesisAdvisor: Assoc. Prof. Dr. Hasan ÜNALThe purpose of this study is to provide information about Mebahis-i İlmiye, which is the first Turkish Mathematics Journal started in 1867 and published every month for 2 years. Each volume of the journal consists of 12 numbers and the editor is Vidinli Tevfik Pasha. In terms of general characteristics, the journal covers a plenty of aspects of mathematics, including math questions that are asked in a number and the corresponding answers are wanted in the following numbers, mathematical papers, the subjects related to pure mathematics and financial mathematics (interest calculations and the calculations for the tax system) which are placed in the field of applied mathematics nowadays and some articles which are easy to comprehend to improve mathematical thinking and so industrialization. The journal is published in order to teach mathematical sciences, natural sciences and various techniques which are the most basic elements to enhance knowledge and capability for the development of the country. Some workings in this journal, written by Vidinli Hüseyin Tevfik Pasha, the editor-in-chief of Mebahis-i İlmiye, are investigated. These workings are comprised of Hesab-ı Müsenna which is a calculation technique with its original name Dual Arithmetics, Hesab el-Hataeyn that is now known as double wrong, the generalizations of the proof of El Kerhi? s the sum of the cubes of the integers to the fifth and seventh degree and a different approach to honeycombs. For the purpose of the journal, Vidinli Tevfik Pasha help the target group reach the level of making calculations on their own step by step which are necessary for them. Some of the articles of Vidinli Hüseyin Tevfik Pasha in the magazine are examined and the inadequacies regarding the history of mathematics and this area are overcomed on the basis of not only subjects but also contents. With the help of this study, itis aimed to expose the articles in the first Turkish journal on the dusty shelves of our recent history.
Benzer Tezler
- Nihayetu'l Elbab adlı eserde dört işlem ve kesir kavramları öğretiminin değerlendirilmesi ve zihinden hesaba dair bir uygulama
Valuation of the education of operations and fractions in ?Nihayatu?l Albab? and a practice concerning of mental computation
SATI CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlköğretim Bölümü
DOÇ. DR. AHMET Ş. ÖZDEMİR
- Osmanlılarda koni kesitleri: Seyyid Ali Paşa
Conic sections in Ottomans: Seyyid Ali Pasha
İREM ASLAN SEYHAN
Doktora
Türkçe
2017
Bilim ve TeknolojiAnkara ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK DOSAY GÖKDOĞAN
- 19. yy'ın ilk yarısında kadın terekelerine göre Osmanlı iktisâdî ve içtimâî hayatı
Ottoman economical and social life according to estate registers for women in the first half of 19th century
ZEYNEP ALTUNTAŞ
- Forces of liberalism and conservatism in the nineteenth century: A comparative study on the Italian peninsula and the Ottoman Empire
19. yy'da liberal ve muhafazakar güçler: Osmanlı İmparatorluğu ve İtalyan yarımadası ve Osmanlı İmparatorluğu üzerine karşılaştırmalı bir çalışma
MATTİA BORDİGNON
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
TarihOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SOYKUT
- 19. yy Avrupa mimarlık hareketlerinin ve Batılılaşmanın Osmanlı konut mimarisine etkileri
The Effects of 19 th centry European architectural movements and Westernization on Ottoman housing architecture
ALİ GÜNCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YURDANUR DÜLGEROĞLU