Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve bir önleyici program modeli
Resarching bullying behavior of student and a model for a prevention program
- Tez No: 320413
- Danışmanlar: PROF. DR. AYLA OKTAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 343
Özet
Okullarda öğrenciler arasında zorbaca davranışlar alay etmek ve dışlamaktan ölümle sonuçlanan fiziksel şiddete kadar varan belki de en az anlaşılmış ve ele alınmış sorunlardan biridir. Çocuklar arası sosyal etkileşimin bu karanlık ve çoğu kez gizli kalan yanı uzun yıllar sosyal bilim alanındaki profesyonellerce önemsenmemiş, görmezden gelinmiştir ve normal sosyal davranışlar kapsamındaki bir problem olarak algılanmıştır.Bu araştırmanın amacı; İstanbul'daki ilk ve orta dereceli okullardaki zorbalık olgusunun var olan durumunu saptamak ve ?Zorbalığı Önleme Tutumu Geliştirilmesi? için bir grupla danışma programı geliştirmektir.Araştırmanın birinci bölümü okullardaki zorbalık davranışlarını betimlemeye yönelik olarak ilişkisel tarama modelidir. Araştırmanın örneklemini İstanbul ili içindeki genel öğretim veren 9 özel ve devlet ilk ve orta öğretim okulundan 659 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın bağımsız değişkenleri hakkında veri toplamak amacıyla Dan Olweus'un Zorba/Mağdur Anketi kullanılmıştır.Elde edilen bulgular gözden geçirildiğinde ilk göze çarpan sonuç okullarımızda zorba/mağdur davranışlarının sıklığının yüksekliğidir. Örneklemdeki öğrencilerin yarısı bir dönem boyunca bir iki kezden haftada birkaç keze kadar değişen sıklıklarda zorbaca davranışa uğradığını, üçte biri ise diğer öğrencilere karşı zorbaca davranışta bulunduğunu veya zorbaca davranan bir grupta yer aldığını söylemiştir.Öğrenciler arasındaki zorba/mağdur davranışlarının çeşitleri incelendiğinde ise sosyal-sözel zorbaca davranışlardan `alay etme' davranışının en fazla rastlanan davranış olduğu görülmektedir. Hem kızlar hem de erkekler diğer erkek öğrenciler tarafından daha fazla zorbalığa uğradıklarını belirtirken, her iki cinsinde daha çok hemcinslerine karşı zorbaca davranışlarda bulunduğu anlaşılmaktadır. Zorbaların daha çok en fazla zaman geçirdikleri ve iyi tanıdıkları öğrencileri rahatsız etme eğiliminde oldukları söylenebilir.Araştırmanın gösterdiği bir başka bulgu hem zorbalığa uğrama hem de zorbaca davranışlarda bulunma veya zorbaca davranışlara katılmanın uzun süreli olma özelliğidir.Sonuçlar dikkate alındığında öğretmenlerin zorbalık olaylarına oldukça seyrek ve istikrarsız bir şekilde müdahale ettikleri ve öğrencilerin büyük bir bölümü zorbaca davranışlara uğrama konusunda yetişkinlerle konuşmama eğiliminde olduğunu söylenebilir.Bu araştırmanın öğrencilerin zorbaca davranışlarla ilgili duygu ve tutumlarını belirlemeyi amaçlayan sorularla ilgili bulgularına göre öğrencilerin büyük bir bölümünün zorbalık mağdurlarına karşı sempati duyduğu ve zorbaların önlenmesi için müdahalede bulunulmasını istemektedirler.Bu araştırmada kızlara göre daha fazla sayıda erkek zorbaca davranışlarda bulunduğunu belirtmiştir. Zorbalığa uğrama oranları ile cinsiyet arasında bir ilişki bulunmamıştır. Zorbalığa uğradığını öğretmenler veya rehber öğretmene ya da ana babalara anlatma davranışı ile cinsiyet arasında da bir ilişki bulunmamaktadır.Zorba/mağdur sorununun içerdiği pek çok tutum ve davranışla sektör (devlet okulu/özel okul) arasında bir ilişki bulunmamıştır.Araştırma anketinde yer alan pek çok soru ile eğitim seviyesi değişkeni arasında ilişki bulunması çocuklar arasında zorbaca davranışlarla yaş arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Bulgular gözden geçirildiğinde yaşla birlikte öğrencilerin daha az zorbalığa uğramaktan şikayetçi oldukları gözlenmektedir. Öte yanda zorbalık yapma ile eğitim seviyesi arasında bir ilişki bulunmamıştır. Öğretmenlerin ve diğer öğrencilerin zorbaca davranışlara müdahale ettiğini söyleme oranı 7. sınıflarda 9. sınıflar ve 5. sınıflara daha düşüktür. Zorba/mağdur sorununa yönelik tutumlarla ilgili bulgular gözden geçirildiğinde 7. sınıflarda zorbalığa yönelik tutumların arttığı ve mağdura yönelik sempatinin azaldığı görülmektedir.Zorbalığa uğrama , zorbaca davranma ve zorbalık tutumunu içeren sorularla örneklemdeki öğrencilerin okulları arasındaki ilişkiyi irdeleyen bulgular oldukça dikkat çekicidir. Araştırmada kullanılan ankette yer alan soruların büyük bir bölümü ile okullar değişkeni arasında ilişki bulunması okul ortamının zorbalık ortamı üzerinde etkileri olabileceği kanısını yaratmaktadır.Araştırmanın ikinci aşaması deney öncesi modellerden tek grup öntest ? son test modeline göre düzenlenmiş ve bir ilköğretim okulunun 5. sınıfında araştırmacı tarafından geliştirilen ?Zorbalığı Önleme Tutumu Geliştirilmesi? grupla danışma program 10 hafta süre ile uygulanmıştır. Bu programda zorbalığın tanımı, zorbalığa uğrayanların duyguları, zorbalığa müdahale ve problem çözmede grup birlikteliğinin geliştirilmesi konularına yer verilmiştir. Bu programın zorbalık tutumunu değiştirme bakımından etkinliği, yine araştırmacı tarafından geliştirilen ?Zorbalık Eğilimi Ölçeği? ve ?Zorbalıkla Başetme Ölçeği? kullanılarak sınanmıştır.Araştırmanın ikinci aşamasının bulgularına göre ?Zorbalığı Önleme Tutumunun Geliştirilmesi? grup programının öğrencilerin zorbalık eğilimlerinin azalmasında ve zorbalıkla başetme tutumlarının artmasında bir etkisi olmamıştır.Saldırgan davranışların zaman içinde süreklilik özelliği göstermesi ve bireysel yaklaşımlarla bu davranışların azaltılmasında yeterince başarılı olunamaması gibi olgular dikkate alınarak ?Zorbalığı Önleme Tutumu Geliştirilmesi Programı?nın en önemli öncülü sosyal çevrenin sistemli bir şekilde yeniden yapılandırılması ve tüm okul yaklaşımı politikası ile yoluyla zorbalık davranışının kontrol edilebileceği ve olumlu sosyal davranış yönünde değiştirilebileceğidir.
Özet (Çeviri)
?Bullying? among students at schools is one of the problems that has been least understood and dealt with. However the consequences of such behaviors lead to teasing, isolating and even physical violence resulting with death. This obscure and mostly concealed aspect regarding the social interaction between children has been underestimated, ignored and considered as a problem under the scope of normal social behaviors by the professionals of social science.The general purpose of this research is to determine the current status of bully/victim problem across primary and secondary schools in Istanbul and to develop a group counseling program for the prevention of bullying attitudes among school children.The first part of the research is a relational screening survey oriented towards the description of bullying behaviors at schools. The sample of the research consists of 659 students from 9 private and public primary schools and high schools in Istanbul. Bully/Victim Questionnaire of Dan Olweus has been used so as to collect data on independent variables of the research.The most striking result that emerges following the review of the acquired findings is the high frequency of bully/victim behaviors at our schools. Half of the students in the sample stated that they were bullied a few times during a semester to a few times every week, while one third of the students stated that they bullied other students or involved in a group having bullying behaviors.When the kinds of bully/victim behaviors of students are evaluated, it is understood that the most common behavior is `mocking? among social-verbal bullying behaviors. Both girls and boys say that they have been bullied more by boys. It is furthermore seen that students in both genders show bullying behaviors more towards the ones having the same gender. It is observed that bullies tend to disturb students with whom they spend time most and are well acquainted. Another finding revealed by the research is the long-term feature of bullying in terms of being subject to and showing bullying behaviors or participation in such behaviors.In line with the results, it can be stated that the teachers intervene bullying events in a quite infrequent and unsteady manner. Moreover most of the students tend not to speak with adults about the matter of being subject to bullying behaviors.According to these research findings related to questions aimed at determining the feelings and attitudes of children pertaining to bullying behaviors, most of the students have sympathy towards the victims of bullying and desire intervention to prevent bullies.In this research, more boys stated to have involved in bullying behaviors compared to the girls. No relationship is found between the rates of being subject to bullying and gender. Again there exists no relationship between gender and the victims? telling teachers, counseling teachers or parents that they have been subject to bullying behaviors.There is no correlation between many attitudes and behaviors involved in bully/victim problem and type of the school (i.e. public school/private school).The relationship revealed between many questions in the survey questionnaire and grade level variable shows that there is a connection between bullying behaviors and age. In view of the findings students complain less about being bullied as they get older. The ratio of stating that teachers and other students intervene bullying behaviors is lower in 7th graders than 9th and 5th graders. In view of the findings regarding the attitude towards bully/victim problem, attitudes towards bullying increase and sympathy towards victim decreases in 7th grade.Finding of the relationship between majority of the questions in the research questionnaire and school variable suggests that the school environment may have influence on environment of bullying.The second phase of the research is designed according to single-group pre-test and final-test model among pre-experimental models. A ten-week group counseling program titled ?Development of Attitudes for Prevention of Bullying? developed by the researcher is applied to a group of 5th graders at a primary school. The following issues are dealt with in this program: Definition of bullying, feelings of people subject to bullying, intervention in bullying, and development of group cooperation in solving this problem. The efficacy of this program in changing the bullying attitude is tested by ? Tendency for Bullying Scale? and ?Scale of Coping with Bullying? both of which are developed by the researcher.According to the findings of the second phase of the research, the group program of ?Development of Attitudes for Prevention of Bullying? had no effect in diminishing of tendencies of students towards bullying and increasing attitudes of coping with bullying.Aggressive behaviors have a continuous character within time and no adequate achievement is scored by diminishing these behaviors through individual approaches. Under the consideration of these facts, the most important premise of development of attitudes for prevention of bullying is reconstruction of the social climate in a systematic way towards a positive social behavior and that bullying behavior can be controlled through a `whole school approach? policy involving all students, teachers and parents.
Benzer Tezler
- Lise öğrencilerindeki psikolojik belirtilerin sosyal medya kullanım bozukluğu ve siber zorbalık ile ilişkisi
The relationship of high school students psychological symptoms with social media use disorder and cyber bullying
HİLAL ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimTrabzon ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ALTUN
- İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorbaca davranışlarını yordamada sosyal beceri ve yaşam doyumunun rolü
The role of social skill and life satisfaction in predicting bullying among middle school students
SEHİR HİLOOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. FULYA CENKSEVEN ÖNDER
- Akran zorbalığında ergenlerin nedenlere, duygusal tepkilere ve baş etme yöntemlerine ilişkin açıklamalarının incelenmesi
An investigation of adolescents? explanations in to reasons, emotional reactions and coping strategies in bullying
CEREN ÖZEN
- Liseli öğrencilerin zorbalık düzeyleri ile aile işlevleri ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between the bullying grade, family functions and perceived social support among high school students
MUSTAFA EŞKİSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve Öğretimİstanbul ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. S. ARMAĞAN YILDIZ
- Öğretmenlerin sınıf yönetimi profilleri ile sınıflarında zorbalığın görülme sıklığı arasındaki ilişki
The relationship between teachers' classroom managment profiles and their perception level of bullying in their classrooms
MUTLU YAŞAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiSınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ YURTAL