Tepme keçelerin tarihi gelişimi ile renk, desen, teknik ve kullanım özellikleri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 32355
- Danışmanlar: PROF. DR. FİRDEVS KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: El Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 620
Özet
ÖZET Araştırmaya konu olan tepme keçeler; keratin yapılı deri ürünü hayvansal liflerin örtü hücrelerinin alkali, nem, ısı, basınç ve hareket etkisinde birbirlerine çözünmeyecek şekilde kenetlenmesinden elde edilen yüzeylerdir. Tepme keçeciliğin hammaddesi koyunlardan elde edilen yün lifidir. Ülkemiz tepme keçecilik için ihtiyaç duyulan hammadde yönünden hazar bir ortama sahip olmasına rağmen bu sanat dalı; yoğun emek ve zaman istemesi; verilen emeğin ve zamanın karşılığında üretim miktarının fazla olmaması; ürünlerden elde edilen gelirin yeteri düzeyde bulunmaması ve en önemlisi sınırlı kullanım alanlarına yönelik üretilmesi gibi nedenlerle giderek azalmaktadır. Bu araştırma; ülkemizde tepme keçe sanatı ile elde edilen yöresel ürünlerin teknik ve sanatsal özellMerinin tesbit edilmesini ve buna dayalı olarak yeni girişimlerin ve organizasyonların yapılmasına katkıda bulunmak üzere planlanmış ve yürütülmüştür. Arastama yöresi olarak Karadeniz Bölgesi dışında, altı bölgeden tepme keçeciliğin yoğun olarak yapıldığı merkezler seçilmiştir. Araştırmanın amacım; geçmişten günümüze tepme keçe sananım Türk kültürü içerisindeki yerinin ve öneminin belirtilmesi; tepme keçe ürürderinin elde edilmesinde kullanılan araç ve gereçler ile uygulanan teknik ve kullanım alanlarının incelenmesi; ürünlerde bulunan ve yöresel özellik taşıyan renk, motif ve desenlerin belgelenmesi; bu sanatın sahip olduğu geleneksel değerlerin korunması yanında; günümüz ihtiyaçları doğrultusunda farklı tekniklerle bütünleştirilerek turistik değeri olan, yurt içinde ve yurt dışında pazarlanabilir nitelikte kaliteli ürünler elde etme olanaklarının sağlanması oluşturmuştur. Araştırmanın materyalini, Türkiye'de tepme keçeciliğin yoğun olarak yapıldığı bölgelerinden alman il merkezleri ve ilçelerindeki müzelerde bulunan52 adet; tepme keçe atelyelerinde üretilen 103 adet ürün ile külliyeden 2 adet ve Eskişehir Karacakaya Okulundan alınan 3 adet olmak üzere 160 adet ürün oluşturmuştur. Araştırmada yazılı kaynaklardan, minyatür ve örnek fotoğraflardan, tepme keçe atelyelerinde yapılan gözlem ve incelemelerden yararlanılmış ve elde edilen veriler uygun başlıklar altında sunulmuştur. Tepme keçe atelyelerinde üretilen ürünlerde kullanılan motif isimlerinin ve kompozisyon özellMerinin belgelenmesi amacıyla, incelenen her bir ürüne ilişkin fotoğraflar çekilmiş ve bu ürünlerin 1/10 oranında küçültülmek suretiyle çizimleri yapılmıştır. Tepme keçe sanatı Türk kültürü içerisende Hıralar döneminde başlamış, Göktürk ve Uygurlar döneminde devam etmiş ve Türk boylarının göçleri ile Anadolu'ya taşınmıştır. Anadolu'da Selçuklu ve Osmanlı döneminde eski önemini koruyan ve Cumhuriyet dönemine kadar uzanan tepme keçe sanatı, halen günümüzde bazı yörelerde yoğun şekilde uygulanmaktadır. Tepme keçe üretimi; ön işlemler, keçeleştirme ve bitirme işlemleri olmak üzere üç temel aşamada tamamlanmaktadır. Tepme keçe ürünleri desenli veya desensiz üretilmektedir. Araştırma kapsamına alman atelyelerde desenli tepme keçe ürünlerinin bezemeleri üretim aşamasında gerçekleştirilmektedir. Bezemelerde doğal renge sahip veya sentetik boyalarla renMendirilmiş yün elyafından ya da ince keçe yüzeylerden yararlanılmaktadn:. Bazı tepme keçe ürünleri ise desensiz üretilmekte ve daha sonra aplike, işleme vb. tekniklerle bezenmektedir. Müzelerde bulunan ve atelyelerde üretilen tepme keçe ürü^erinin kullanım yerlerine göre yaygı, seccade, paspas, hayvan keçesi, kundak, çizme nveya patik, kapı perdesi, sikke, arakiye, fes, heybe, yelek, deve ağızlığı gibi farklı ihtiyaçları karşılayan çeşitleri vardır. Tepme keçe ürünlerin dikdörtgen, kare, daire ve değişik şekilli olmak üzere çeşitli formlarda üretilmektedir. Bu ürünlerin boyutlarının kullanım amacına bağlı olarak değişiklik gösterdiği tesbit edilmiştir. Tepme keçe ürün çeşitleri arasında yoğunluğu oluşturan yaygıların ortalama eni 123.1 +.19.68 cm, boyu 274.8 +.67.02 cm ve kalınlığı 1.17 ±_ 0.35 cm'dir. Tepme keçe ürünlerine uygulanan bezeme gruplarınında değişiklik gösterdiği anlaşılmıştır. Ürünlerde geometrik bezemeler yoğun olmak üzere bitkisel, figürlü, doğadan stilize, nesneli, sembolik (soyut), yazılı bezemelerin en az üç; en fazla altı çeşidi uyum içerisinde yerleştirilmiş ve yörelere özgü kompozisyonların elde edilmesi sağlanmıştır. Gerek müzelerde bulunan gerekse atelyelerde üretilen farklı tekniklerle bezenmiş tepme keçe ürünleri, bu ürünlerde kullanılan renk, motif ve desenleri belgeleyen çizimleri ve araştırmacı tarafından günümüz ihtiyaçlarına yönelik olarak geliştirilen, tepme keçe sanatına yeni bir boyut kazandırmayı amaçlayan, yaratıcı özelliği bulunan çeşitli ürün örnekleri Ekler bölümünde sunulmuştur. m
Özet (Çeviri)
SUMMARY Foot compressed felts constituting subject of this research are surfaces which have been obtained by firmly and tightly interlocking one another of Keratin structure covering cells of animal fibers (product of leather) under treatment through Alkali, moisture, heat, pressure and motion. Raw material of the foot compressed felt is wool fleece sheared from sheep. Although our countryhas no problem in obtaining raw material required for making such felts, this branch of craft has been gradually reducing on grounds of intensive labour and time requirement, less amount of production quantity against labour and time worked, revenue obtained from products being not at the desired level and the most important is that their production towards very limited utilizing areas. This research has been planned and carried out in order to contribute to determination of technical and artistic properties of local products obtained by foot compressed felt making craft and eventually establishement of new ventures and organizations. As research locations has been selected certain centers in which compressed felt making are intensive from six regions, exclusive of Black Sea Region. The purpose of this research is, in addition to determination of importance and place of foot compressed felting art in the Turkish culture heretofore, study of tools and equipment used for manufacturing of products of foot compressed felts aswell as applicable technical and utilization areas,documentation of colour, motive and designs bearing local characteristics present at such products, preservation of traditional values possessed by this art, creation of possibilities to obtain qualitative products of a nature which can be marketable both in domestic market and abroad by integrating with different techniques of touristic quality. IVResearch material is 160 ea. products in total consisting of inter alia : 52 ea. products in museums in seat of provinces and townships where foot compressed felting has been intensively made all over Turkey, 103 ea. products produced by workshops, 2 ea. products from Külliye (complex of buildings) and 3 ea. from Eskişehir Karacakaya School. In the research has been benefited from written sources (manuscripts), miniatures and sample photographs as well as from observations and studies made at Felt Making Workshops and data and information thus obtained have been shown under appropriate headings. For the purpose of documentation of motive names and composition characteristics of products produced by foot compressed felt making workshops, photographs have been taken regarding each different products and by reduction them at 1/10 scale their patterns have been drawn. Art of foot compressed felt making has started in the period of Hun empire within the Turkish culture and have continued in the period of Göktürk and Uygurs and also have been carried to the Anatolia by immigration of Turkish tribes. The foot compressed felting art which had preserved its old and former iportance in the periods of Seljuk and Ottoman Empires and extended until the present Republic period in Anatolia has been still today implemented intensively in some areas. Such kind of felt productionhas been completed in three phases, namely pretreaments, felting and finishing processes. Products of such kind of felts have been made both as pattern or as non- pattern. In workshopes taken under the scope of research decoration and ornaments of foot compressedfelt products have been made and executed during production phase. Wool fiber or thin felt surfaces either having natural colour or coloured by synthetic dyes have been used for ornamentation. vSome felt products, however, have been produced irregulary and afterwards have been ornamented by such techniques as applique, embroidery, etc. Products of foot compressed felts found in museums and produced at workshopes are various according to their intended uses, namely sheet, prayer rug, door-mat, animal felt, swaddling clothes, boot or bootee, door curtain, coin, soft felt cap (Arakıye), fez, saddle-bag, waist-coat, camel mouthpice, etc. satisfying different needs. Such kind of felts have been produced in different forms in rectangular, square, circular and in others. Dimensions of these products are found that they were different according to the purpose of use. Dimensions of floor covering felts which constitue majority among the products of foot compressed felts are 123. 1 + 19.68 cm. wide, 274.8 ± 67.02 cm long and 1.17 + 0.35 cm thick. It is also found that the ornamentation groups applied to such kind of felt products have shown differences. Geometric designs dominant, vegetable, figured, natural styled, with object, symbolic (abstract) and inscribed ornaments at least three and maximum six different type have been located in harmonous way and thus creation compositions specific to localities have been ensured. Foot compressed felt products which have been either found in museums or produced in workshopes and ornamented by different techniques, drawings showing colour, motive and designs used in these products, various samples of products which have been developed by the researcher in accordance with the needs of the present time, for the purpose of providing a new dimension to foot compressed felt making art, having creative characteristics, are presented in the section of Annexes. VI
Benzer Tezler
- Erzurum Büyük Kiremitlik Tabyası
Erzurum Büyükk Kiremitlik Fortification
ZEYNEP NAFİYE İNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜN TANYELİ
- Kentsel kıyı alanlarında kimlik özelliklerinin değerlendirilmesi: Terme akarsu kıyısı örneği
The evaluation of the identity features at urban waterfront zones: Case of Terme stream
NUR ÇELİK NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BORA YERLİYURT
- Akkad dönemi ve sonrası ince seramiğinin Salat Tepe kazıları ışığında değerlendirilmesi
Evaluation of fine ceramics with Salattepe excavations in Akkad period and after
AYDIN EMANET
- Bulgaristan kültürel miras koruma tarihçesi kapsamında Filibe Eski Kent Merkezindeki geleneksel konutların ve Olga Kiskineva Konutunun değerlendirilmesi
An assessment of traditional houses in the Old Town Center of Plovdiv and the Olga Kiskineva House within the context of Bulgaria's cultural heritage conservation history
ZEKIE YUSEIN MYUMYUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU BÜKEN CANTİMUR
- Bir deneysel arkeoloji çalışması: Antik Yunan ve Roma'da mekanik
An experimental archeology study: Mechanics in Ancient Greek and Rome
MURAT DELİBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDENER PEHLİVAN