Kentsel toplu taşıma kapsamında metrobüs sisteminin yaya erişilebilirliğinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği

An investigation on pedestrian accessibility of the bus rapid transit system in context of urban mass transportation: Istanbul

PDF İndir

Tez No: 323685
Yazar: MERVE AKI
Danışmanlar: DOÇ. DR. AZİME TEZER
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2012
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 178

Özet

İnsanlar, kendileri tarafından tarih boyunca şekillenen ve kendine özgü işlevlere sahip bölgelerden oluşan, `kent'lerin yapılı çevrelerinde yaşamaktadırlar. İnsan eliyle oluşturulan yapılı çevrenin en temel işlevlerinden biri ise; kentin diğer fonksiyonları arasında iletişimi ve etkileşimi sağlayan `ulaşım sistemi'dir. Geçmişten günümüze kent makro formlarının şekillenmesinde önemli bir unsur olan ulaşım sistemi, tarihsel perspektifte ciddi değişimler göstermiş, bu değişimler çerçevesinde, erişilebilirlik ön plana çıkan önemli bir kavram olmuştur. Erişilebilirlik; kaliteli, etkin ve sürdürülebilir kent içi ulaşım sisteminin en önemli unsurlarındandır ve ulaşım sistemini bir bütün olarak ele almakta, odağına ise insanı yerleştirmektedir.Özellikle yakın dönemde kent içi ulaşım planlaması kapsamında bir paradigma olarak ele alınan `erişilebilirlik' kavramı, kentlerde iyi entegre olmuş, sağlıklı ve erişilebilir bir toplu taşıma hizmetine ve yaya, bisikletli gibi ulaşım türlerinin de erişilebilirliğine vurgu yapmaktadır. Günümüzde otomobil odaklı ulaşım çerçevesinde bir kent yaşantısınınsürdürülebilir olmadığı kabul edilmekte ve bu kapsamda toplu taşıma sistemleri ön plana çıkartılmaktadır. Özellikle sürdürülebilirlik bağlamında tercih edilen raylı sistemler, yüksek maliyetleri ve inşa sürelerinin uzunluğu nedeniyle kolaylıkla uygulanamamaktadır. Öncelikle Latin Amerika kentlerinde hızla inşa edilen ve ?lastik tekerlekli hızlı ulaşım türü? olarak tanımlanan `Metrobüs' yani `Bus Rapid Transit', artan trafik sıkışıklığı sorununa yönelik yeni bir ulaşım çözümü olarak özellikle gelişmekte olan ülkelerin kentlerinde gündeme gelmektedir. Sistem önceliği, hızlı yolcu iniş-binişi ve hızlı ücret toplama sistemi gibi özellikleriyle dikkat çeken metrobüs; sistem bileşenleri, performans özellikleri ve faydaları kapsamında değerlendirilmektedir. Bu anlamda metrobüs sistemi, bütün bileşenleri düşünülerek, bütünleşik bir şekilde tasarlanması gereken bir sistemdir. Bu doğrultuda; söz konusu bileşenlerin her biri, sistem performansı üzerinde farklı bir etkiye sahiptir ve söz konusu bileşenlerin birbirleriyle entegre edilmesi, sistemin performansını yükseltmekte ve metrobüs sisteminin kente ve yolculara sağladığı faydaları genel anlamda arttırmaktadır.Metrobüs sisteminin bir kentte uygulanma nedenleri, toplu taşıma sistemlerine duyulan ilginin artmasından çevre bilincinin gelişmesine ve tıkanmış yollar ile kentsel yayılma sorunsalına çözüm oluşturmaya kadar uzanan konuları kapsamaktadır. Bununla birlikte metrobüs sisteminin bir kentte bulunmasına yönelik; nüfus, kent büyüklüğü, maliyet ve erişilebilirlik ihtiyacı ve trafik bakımından yüksek yoğunluğa sahip koridorlar olması gibi bir takım ortak nitelikler mevcuttur. Bu çerçevede önemli bir kriter olarak ön plana çıkan `erişilebilirlik ihtiyacı', sistem erişilebilirliğini tanımlamakta ve hem sistemin kendine ait güzergahlara sahip olmasını hem de diğer ulaşım türleriyle entegrasyonunu vurgulamaktadır.Sistem entegrasyonu anlamında ön plana çıkan temel öğe; metrobüs sisteminin diğer ulaşım türleri ile ilişkisini kuran yaya bağlantıları ve mekanlarıdır ki, bu iki unsur erişilebilirlik kavramının temel konularından biri olan `yaya erişilebilirliği'ni ilgilendirmektedir. Yaya, çok basit olarak, ?kent içinde belirli mesafeleri yürüyerek ulaşan kimse? şeklinde tanımlanmaktadır. Yaya kavramı, ulaşım sistemi içerisinde yürüyerek hareket eden ve farklı türleri de besleyen en temel ulaşım türü olarak kabul edilmektedir. Kentsel yolculukların çok büyük bir kısmında yolcular, toplu taşıma durak ve istasyonlarına yürüyerek erişmektedirler, yani yayadırlar ve bu bağlamda toplu taşım durak ve istasyonlara ulaşmak amacıyla kullanılan bağlantılar ve yaya mekanları erişilebilirlik bakımından büyük önem taşımaktadır. Kaldırım, yaya yolları, alt ve üst geçitler ve durak çevresindeki alanlara, yapılara ve etkinlik merkezlerine bağlayan temel fiziksel bağlantılar olan yaya bağlantıları; hem ulaşım türlerinin diğer ulaşım türleri ile entegrasyonu anlamında, hem de erişilebilirlik kapsamında büyük önem taşımaktadır.Çalışmanın temel amacı; hem metrobüs sisteminin kentsel ulaşım sistemi içindeki diğer türlerle entegrasyonunu anlamak, hem de metrobüs sistemine yaya erişimini irdelemektir. Toplu taşıma sistemine yaya erişilebilirliğinin değerlendirilmesi sürecinde, yaya erişiminin ve yürünebilirliğinin önemini vurgulamak ve son dönemde hakim ulaşım ve planlama yaklaşımları çerçevesinde önem kazanan erişilebilirlik konusunu detaylı olarak tartışmak amacıyla 2007 senesinden bu yana Türkiye'de hizmet veren metrobüs sistemi yaya erişilebilirliği çerçevesinde analiz etmektir.Bu amaçla; İstanbul Metrobüs hattının diğer ulaşım türleri ile olan entegrasyonu ele alınmaktadır. İstanbul Metrobüs hattı, karayolu sistemi ve raylı sistem ile entegre olarak hizmet vermektedir. Bu anlamda; mmevcut durumda otobüs, minibüs, dolmuş gibi karayolu ulaşım türleri ile kuvvetli bir entegrasyona sahip olan sistemin; raylı sistemlerle olan entegrasyon seviyesi karayolu ulaşım türleri ile olan entegrasyon seviyesine oranla daha düşük düzeydedir. Bununla birlikte; 2007 senesinden bu yana metrobüs sistemi ile raylı sistem uygulamalarını bütünleştirmeye yönelik ciddi çalışmalar başlatılmıştır ve bu çalışmaların bir kısmı halihazırda devam etmektedir.İstanbul Metrobüs hattının `yaya erişilebilirliği' çerçevesinde değerlendirilmesi amacıyla; mevcut metrobüs hattı üzerinde Söğütlüçeşme, Uzunçayır, Boğaziçi, Mecidiyeköy, Topkapı, Şirinevler ve Avcılar olmak üzere 7 durak belirlenmiştir. Söz konusu duraklar ve yakın çevrelerinin yaya erişilebilirliği kapsamında irdelenmesi yaya erişilebilirliğine ve yürünebilirliğe göre tanımlanan kriterler çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte; metrobüs kullanıcısı yayaların demografik özellikleri, metrobüs kullanımlarına yönelik durumları, metrobüs sistemine erişimleri ve genel anlamda memnuniyetlerini tanımlayacak 4 ana bölüm çerçevesinde bir anket çalışması kurgulanmıştır. Bu çerçevede; erişilebilirlik düzeyinin belirlenmesinde önem taşıyan `konfor' bileşenine ağırlık verilmiş; bunu `yürüme hızı', `yürüme mesafesi', `yürünülen çevre', `uygunluk' ve `emniyet' unsurları izlemiştir. İstanbul Metrobüs hattına yaya erişimi; sistem geneli, duraklara erişim amacıyla kullanılan merdivenler, alt geçit ve üst geçit gibi öğeler ve karşıdan karşıya geçişler bağlamında değerlendirilmiştir. Bu anlamda metrobüs kullanan yayaların; İstanbul Metrobüs hattı duraklarına erişimleri sürecinde yolun devamlılığından, işleklik ve canlılığından ve aydınlatma elemanlarının yeterliliğinden memnun oldukları ortaya çıkmıştır. Yaya erişimine yönelik temel sorunlar ise; yürüme için elverişli bir yaya yoluna sahip olmaması, yönlendirme ve bilgilendirme amaçlı bileşenlerin yetersizliği ve güvenlik konularında öne çıkmıştır. Sistem genelinde engelli yayalara yönelik düzenlemelerin eksikliği ya da yetersizliği ise en çok dikkat çeken sorun olarak gündeme gelmektedir.İstanbul Metrobüs sistemine yaya erişimi, örnek alan olarak seçilen duraklar bazında değerlendirildiğinde özellikle Söğütlüçeşme, Topkapı ve Şirinevler duraklarının belirlenen kriterleri sağlayarak yeterli düzeyde hizmet verdiği tespit edilmiştir. Ancak, söz konusu üç durağın kendine özgü nitelikleri ve sorunları bulunmaktadır. Örneğin Topkapı durağı akşam saatlerinde güvenlik problemlerine açık bir hale gelirken, Şirinevler durağına erişim sağlayan üst geçit, yaya yoğunluğu nedeniyle birçok defa hizmet veremez duruma gelmiştir. Diğer taraftan Mecidiyeköy ve Avcılar durağının orta düzeyde hizmet verdiği söylenebilir. Bu kapsamda; Mecidiyeköy durağına erişim araç trafiği ile yaya trafiğinin kesişmesine neden olması bakımından sorun yaratmakta, hem Mecidiyeköy hem de Avcılar durağı yaya yoğunluğu konfor düzeyinin düşüşüne neden olmaktadır. Halihazırda her iki durak alanı ve çevresinde yaya erişimine yönelik düzenleme yapılmaktadır. Çalışmada; Uzunçayır ve Boğaziçi Köprüsü duraklarının hizmet düzeylerinin yetersiz olduğunu belirlenmiştir. Bu kapsamda Uzunçayır ve Boğaziçi durakları ve yakın çevrelerinin yeniden ele alınmasının gerekli olduğu söylenebilir.

Özet (Çeviri)

The humans live in built environments called `cities? which consist of various zones enhancing different functions. The foremost important function among these is undoubtedly the transportation system which enables the `communication? between various systems. As an important factor in the shaping of urban macro forms, the transportation system has greatly evolved, thus rendering the concept of accessibility even more important. Accessibility is one of the key factors for a qualified, efficient and sustainable inter-city transportation system. It is a tool for managing the system of transportation as a whole and for positioning the individual, or the passenger, in focus.The concept of accessibility, which is seen as a paradigm within the efforts of contemporary urban transportation planning, emphasizes a healthy, accessible and integrated mass transportation service. It also points towards accessibility of transportation forms such as pedestrians and bicycles.As automobile oriented transportation approaches towards urban life are considered unsustainable, systems of mass transportation have become the main focus. Railway systems, which are of preference in means of sustainability, cannot be easily implemented because of high costs and the long periods of construction. On the other hand, bus rapid transit systems, or ?Metrobus? as it is called in Turkey, are extensively implemented in countries of Latin America and are evaluated as a new solution to the ever extending problem of traffic congestion in developing countries. Bus rapid transit systems showcase qualities of system priority, fast passenger embark-disembark and a fast operating money collecting system. Bus rapid transit systems are often evaluated through their systems components, performance and advantages. Within this context, the bus rapid transit system must be developed with an integrated approach acknowledging all of the system?s components. These mentioned components have different impacts on the system performance and the integration of these results in a higher performance and in the increase of benefits for the passenger and the city.The decision to apply a bus rapid transit system can reflect an increasing interest in mass transportation, developing public consciousness on environment or the concern of providing a solution to the traffic congestion deriving from the indispensable expansion of urban settlements. The implementation of a bus rapid transit system requires some common urban criteria in population, land size and budget as well the need for urban corridors characterized by high density traffic. The demand of accessibility, which indicates itself as the foremost important criterion, urges the system to have its own routes and to integrate with other existing transportation systems.Interrelation with pedestrian connections and spaces, which are the main subject of `pedestrian accessibility?, come forward as a necessary factor for system integration. The concept of `pedestrian? may roughly be described as ?an individual who transports within the city by walking varying distances? and is recognized as a fundamental type of transportation which nurtures other types of transportation. Passengers access stations and hubs of mass transportation by walking ?they are mostly `pedestrians? within inter-city travels. Therefore, the pedestrian connections and spaces used for accessing mass transportation hubs and stations are critical to the realization of accessibility. Pavements, pedestrian routes, foot bridges and pedestrian tunnels, in short, all pedestrian connections which physically link stations to public spaces, buildings and recreational centers, carry an utmost importance for the integration of different types of transportation in the context of accessibility.The main goal of this research is to comprehend the integration of bus rapid transit systems with other systems of transportation and to scrutinize its potential of pedestrian accessibility. The dissertation will analyze the bus rapid transit system -or the ?Metrobus?- which operates in Istanbul since 2007, in context of pedestrian accessibility. The study will strive to discuss the very concept of accessibility in terms of prevalent approaches towards transportation planning in Turkey, by emphasizing the importance of pedestrian accessibility. And it will investigate the integration of Istanbul?s Metrobus lines with other transportation systems of the city.Istanbul Metrobus system enhances interconnections with motorways and railway systems. Although the Metrobus appears to have been strongly intergrated with motorway based transportation systems such as bus, minibus and `dolmus?, its integration with railway systems seems to be weak. It must be mentioned that in 2007, many operations have been initiated for the integration of the Metrobus system with railway systems and some of these endeavors are still in progress.Based on the pedestrian accessibility of the Metrobus line, the research uses preliminary criteria for the provided ability to walk and access and applies it on the immediate surroundings of Metrobus stations such as Söğütlüçeşme, Uzunçayır, Boğaziçi, Mecidiyeköy and Topkapı. Therefore, a survey has been conducted with Metrobus passengers on their demographics, the nature of their use, their accessibility and general satisfaction. The factor of `comfort?, which is of great importance for the determination of the status of accessibility, has been the main focus of the survey. Other main focuses have been the `pace of walking?, `surroundings of walking?, `convenience? and `safety?. Moreover, pedestrian accessibility has been investigated through the qualities of staircases, foot bridges, pedestrian tunnels and road cross-over paths. The survey has resulted in passengers? general satisfaction about the continuity of roads, frequency of stops and liveliness of stations as well as the lighting of stations? surroundings. The survey has also indicated the lack of convenient pedestrian walking paths, directional and informational signage and the feeling of safety. A general deficiency, or non-existency, in necessary arrangements for the handicapped has also become the main agenda of the survey results.The Metrobus line services at pre-determined test-stations of Söğütlüçeşme, Topkapı and Şirinevler, have been evaluated as `good? regarding pedestrian accessibility. However, all of these three stations possess unique circumstances and indicate unique problematic: Whereas there are problems concerning the safety of individuals at the Topkapı station, the foot bridge of the Şirinevler station commonly showcases congestion of pedestrian circulation. It can be argued that the stations at Mecidiyeköy and Avcılar provide an `intermediate? transportation service: The observations at the intersection of pedestrian and vehicle traffic at Mecidiyeköy station showcase problematic in pedestrian accessibility. In total, Mecidiyeköy and Avcılar stations indicate a decrease in comfort of pedestrian density. However, it must be mentioned that arrangements for pedestrian accessibility around these stations are in still progress. Last but not least, the transportation services at Uzunçayır and Boğaziçi stations have been evaluated as `unqualified? and therefore, a broad re-planning of the stations and their immediate surroundings has been suggested by this study.The second chapter of the dissertation discusses the concept of accessibility in terms of transportation planning. The criteria for pedestrian accessibility are identified and used as the basis of field research. In this chapter of the thesis, the relation between transportation and land use is investigated in order to comprehend the concept of `accessibility? and its interaction between `mass transportation? and `pedestrians?. Another point of focus is the compatibility of accessibility standards of passengers? walking commute.In the third part of the dissertation, the historical context and qualities of the local bus rapid transit system ?Metrobus? are described the system is scrutinized in terms of urban mass transportation. An investigation of the system?s components, performance and advantages, is followed by an examination of the conditions requiring a bus rapid transit system and of global cities using this system. Moreover, the integration between bus rapid transit systems and other types of transportation is investigated and the aforementioned criteria for pedestrian accessibility are discussed in terms of the bus rapid transit.In the fourth chapter, Istanbul?s Metrobus line is studied through examined qualities of bus rapid transit systems. The system components of Istanbul?s Metrobus line are investigated, a chronology of this local system is given and the system?s integration with other local transportation types is described. In addition, bus and minibus lines, which were canceled or shifted after the initiation of the Metrobus, are cordially mentioned.The fifth chapter of the study focuses on seven different stations of the Metrobus line, which would allow a general evaluation of the system. These pre-determined stations of Söğütlüçeşme, Uzunçayır, Boğaziçi, Mecidiyeköy, Topkapı, Şirinevler and Avcılar are scrutinized based on their pedestrian accessibility. After an explanation for the critical decision on test-stations and a general evaluation of pedestrian accessibility, qualities of the Metrobus line, the general satisfaction provided by the system, its pros and cons are investigated through the perspective of passengers.The final chapter discusses the conceptual framework of and findings from the field research, contemplating that pedestrian accessibility is an important factor which should be included in transportation planning processes. Finally, general and site-specific suggestions for the improvement of the pedestrian accessibility of the Metrobus line are given in detail.

Benzer Tezler

Tez No
619697
Spatial temporal dimensions of accessibility in İstanbul, Turkey
İstanbul Türkiye'de erişilebilirliğin zamansal-mekansal boyutu
WASIM SHOMAN
Doktora
İngilizce
2020
Coğrafya İstanbul Teknik Üniversitesi
Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDE DEMİREL
Tez No
341248
Metrobüs sisteminin incelenmesi ve sosyal, çevresel, ekonomik etkileri
Examining the metro-bus system and its social, environmental, financial effects
ŞÜKRÜ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Ulaşım Bahçeşehir Üniversitesi
Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. NURBANU ÇALIŞKAN
Tez No
635585
Financing urban rail investments via urban development
Metro yatırımlarının arazi geliştirme ile finanse edilmesi
ELİF CAN CENGİZ
Doktora
İngilizce
2020
Ulaşım İstanbul Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. HÜSEYİN MURAT ÇELİK
DOÇ. PELİN ALPKÖKİN
Tez No
637323
Evaluation of interchange stations as public spaces: The case of Sogutlucesme Station
Aktarma merkezlerinin kentsel mekan bağlamında değerlendirilmesi: Çalışma alanı Söğütlüçeşme İstasyonu
SULTAN SELİN SAĞLAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Şehircilik ve Bölge Planlama İstanbul Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA BEYAZIT İNCE
Tez No
266500
İstanbul metrobüs sisteminin kapasitesinin arttırılması için alınması gereken önlemler
Necessary measures for improving the capacity of Istanbul?s BRT system
MEHMET ERKAN KILLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Trafik Bahçeşehir Üniversitesi
Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ILICALI

Geri Dön