Geç Roma İmparatorluk çağında Roma - Sasani ihtilafları: Roma'nın doğu sınırları
The Roman- Sassanian conflicts in late Roman period: The eastern borders of Rome
- Tez No: 325171
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NİHAL TÜNER ÖNEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri, Tarih, Ancient Linguistics and Cultures, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
İ.S. III. yüzyılda ilk Roma ? Sasani ihtilafları I. Ardaşır ve Alexander Severus'un hükümdarlıkları sırasında meydana gelmiştir. Söz konusu ihtilaf I. Ardaşır tarafından daha önce atalarının hüküm sürdüğü toprakların Romalılar'dan geri istenmesi üzerine başlamıştır. Bu çatışmaların sonucunda Herodianus dışında metinde kullanılan diğer kaynaklar Alexander Severus'un başarı kazandığını anlatmaktadır. Ancak Pers saldırıları durdurulamamış ve yeni imparator III. Gordianus ile I. Şapur arasında yeniden karşılaşma meydana gelmiştir. İlk başlarda başarılar kazanan Gordianus, praetor praefectus'u Timesitheus'un ölümünün ardından kendisi de ya savaşta (Misikhe) ölmüş ya da kendisinden sonra imparator olan Philippus Araps'un ihaneti dolayısıyla öldürülmüştür. Gordianus'un ölümü üzerine Philippus Araps, İ.S. 244 yılında Mesopotamia'yı ve Armenia'yı Persler'e teslim eden bir anlaşma yapmıştır. Fakat I. Şapur Roma'ya karşı seferlerine ve agresiv politikasına devam etmiş; Roma'ya ait birçok kenti ele geçirmiş ve hatta Akdeniz kıyılarına kadar ilerleyerek Kilikia kenti Tarsus'u zaptetmiştir. İ.S. 260 yılında İmparator Valerianus ile girdiği karşılaşmada imparatorun kendisini, komutanlarını ve askerlerini esir almıştır. Krizden dolayı imparator istikrarsızlığı yaşayan Roma ise çözümü müttefiki olan Palmyra Kralı Odaenathus'a imparatorluk yetkisi vermekte bulmuştur. Odaenathus, I. Şapur üzerinde başarılar kazanmış, Şapur'u Mesopotamia ve Syria'dan çıkarmıştır. Fakat daha sonra Odaenathus başarılarının verdiği hırsla Roma'ya ilerlemeye kalkmış ve başarısız olmuştur. Odaenathus öldükten sonra karısı Zenobia Roma'nın yeni düşmanı olarak orataya çıkarak Roma'ya tabi olan Mısır ve Arabia'yı işgal etmiştir. Bunun ardından İmparator Aurelianus, Palmyra'ya ilerlemiş, Zenobia'yı yakalamış ve ülkeyi bir çöl haline getirmiştir. Bu sırada I. Şapur ölmüş yerine Behram tahta çıkmış ve Historia Augusta'ya göre Roma İmparatoru Probus'a barış teklif etmiştir. İmparator Carus, oğullarıyla birlikte hüküm sürmeye başladığı zaman Sasaniler üzerine sefere çıkmış, onları yenmiş, fakat yıldırım düşmesi sonucu Ktesiphon'da bulunan ordugahında ölmüştür. Sasani İmparatoru Narses de tahta çıkınca ataları gibi Roma'ya karşı saldırı politikası izlemiş ve bunun sonucunda İ.S. 297 yılında Galerius ile savaşmıştır. Savaş sonrasında kendisi kaçmış; fakat haremi ve değerli eşyaları Galerius tarafından ele geçirilmiştir. İ.S. 298'de Narses ve Diocletianus arasında barış yapılmış, Narses Roma'nın bütün şartlarını kabul etmek zorunda kalmıştır. II. Şapur'un tahta çıkmasıyla beraber Sasaniler için altınçağ başlamıştır. II. Şapur, II. Constantius ile girdiği mücadeleri genellikle kazanmış; Nisibis'i üç kez kuşatmış; Singara'yı ele geçirmiştir. Constantius'un ölümünden sonra varisi Iulianus Pers Seferi'ne girişmiş ve Mesopotamia'da birçok kenti zaptederek Sasaniler'in başkenti Ktesiphon'a kadar ilerlemiştir. Ancak düşman topraklarında savaşırken ölmesi Roma'yı bir kez daha imparatorsuz bırakmıştır. Seçilen İmparator Iovianus, İ.S. 363 yılında II. Şapur ile utanç verici ancak oldukça gerekli bir anlaşma yapmıştır. Buna göre fethedilen topraklar geri Persler'e teslim edilmiştir ve bu barış neredeyse otuz yıl geçerli olmuştur. İ.S. 379 yılında II. Şapur'un ölümüyle Sasaniler ihtişamlı günlerini geride bırakmışlardır. İ.S. 383/384 yılında I. Theodosius ve III. Şapur arasında yeniden bir barış yapılmış; Armenia iki imparatorluk arasında paylaştırılmış ve yukarı Dicle ve Fırat üzerindeki stratejik bölgeler Theodosius'a kalırken Nisibis ve Singara Persler'de kalmıştır.
Özet (Çeviri)
During the III century A.D, the first Roman-Sassanid controversies took place during the rule of Ardashir I and Alexander Severus. This controversy began after Ardashir I wanted the lands back from Romans, over which his ancestors reigned. As a result of these conflicts, the sources used in the text, except for Herodianus, says that Alexander Severus was successful. But Persian attacks couldn?t be stopped and a confrontation again took place between the new Emperor Gordian III and Shapur I . Gordian who was successful in the beginning either died in the war (Misiche) after the death of his praetor praefectus, Timesitheus or was killed because of the betrayal of Philippus Araps who became Emperor after him. After the death of Gordian, Philippus Araps made an agreement to give Mesopotamia and Armenia to the Persians in 244 A.D. however, Shapur I continued his expeditions against Rome and the aggressive policy; capturing many cities belonging to Rome and seized Tarsus, a Cilicia city, moving to the Mediterranean coast. In 260 A.D. he took the Emperor Valerian, his commanders and soldiers as captives in the confrontation with the Emperor. Rome, with the Emperor inconsistent because of the crisis, found the solution in giving imperial authorization to its ally Odaenathus the King of Palmyra. Odaenathus had great successes against Shapur I and drove Shapur from Mesopotamia and Syria. However, after these, Odaenathus attempted to keep going to Rome with the ambition arising from these success but failed to realise his imperial ambitions. After Odaenathus died, his wife Zenobia became a new enemy of Rome and invaded Roman Egypt and Arabia. After that, the Emperor Aurelian moved forward to Palmyra, caught Zenobia and made the country a desert. Meanwhile, Shapur I died and Bahram ascended the crown and, according to the Historia Augusta, he proposed peace to the Roman Emperor Probus. When Emperor Carus began to reign with his sons, he went on an expedition against the Sassanids, beat them but died in his military camp in Ctesiphon struck by a bolt of lightning. When the Sassanid Emperor Narseh ascended the throne, he also continued the policy to counter attack Rome like his ancestors and as a result of this, he battled against Galerius in 297 A.D. At the end of the war, he escaped; but his harem and his valuable belongings were captured by Galerius. In 298 A.D. peace was made between Narseh and Diocletian, Narseh was obliged to accept all the conditions set by Rome. When Shapur II ascended the throne, the golden time for the Sassanids began. Shapur II generally won his battles against Constantius II; blockaded Nisibis three times and captured Singara. After the death of Constantius, his heir Julian attempted an expedition to Persian and moved forward to Ctesiphon the capital city of Sassanids capturing many cities in Mesopotamia. However, his death while fighting in enemy land, left Rome without an Emperor. The chosen Emperor Jovian, made an extremely shameful but necessary agreement with Shapur II in 363 A.D. According to is the conquered lands were given back to the Persians and this peace was valid for nearly thirty years. In 379 A.D., after Shapur II died, Sassanids left their magnificence behind. In 383/384 A.D. a peace was made between Theodosius I and Shapur III again; Armenia was shared between two empire and the strategic regions on the upper Tigris and Euphrates was left to Theodosius, but Nisibis and Singara were left to Persians
Benzer Tezler
- Tyana antik kenti Roma hamamı kazılarında bulunmuş taş malzemeler
Stone materials found in Roman bath excavations at Tyana ancient city
TAHİR GÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiSelçuk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASUMAN BALDIRAN
- Aphrodisias kenti Tetrapylon Caddesi kazısında bulunan Orta Bizans Dönemi seramikleri
Byzantine pottery finds from excavation of Tetrapylon Street in Aphrodisias
EMRE ŞAHİNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiPamukkale ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURADİYE ÖZTAŞKIN
- Hadrianopolis Kuzeybatı Nekropol Kilisesi'nden ele geçen Roma dönemi gri seramikleri
Roman gray ceramics from the Northwest Necropolis Church of Hadrianopolis
ELİFNUR ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiKarabük ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERSİN ÇELİKBAŞ
DOÇ. DR. RABİA AKTAŞ