Çeviri yoluyla kanun yapmak: 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu'nun 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu'ndan çevrilmesi
Lawmaking through translation: Translation of the 1858 Ottoman Penal Code from the 1810 French Penal Code
- Tez No: 326779
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE BANU KARADAĞ, PROF. DR. MEHMET TEVFİK ÖZCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Mütercim-Tercümanlık, Law, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 449
Özet
`Çeviri yoluyla kanun yapma' olgusunu konu edinen bu tezde, Osmanlı İmparatorluğu Tanzimat Dönemi'nde, 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu'nun çevrilmesi yoluyla oluşturulan 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu vaka olarak incelenmiştir. Tezde, modern Osmanlı/Türk ceza hukukunu şekillendiren ve çeviribilim alanından bir araştırmacı tarafından incelenmemiş olan Kanun bağlamında, `çeviri yoluyla kanun yapma' olgusunun çeviribilim içine dâhil edilmesi ve çeviribilim çerçevesinde geliştirilen yöntem ve yaklaşımlar aracılığı ile ele alınması gerekliliğini ortaya koymak ve çeviri üst söyleminin önemli konularından biri olan özgün-çeviri ilişkisi/karşıtlığını 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu vakası özelinde yeniden düşünmek amaçlanmıştır.Özgün-çeviri ikili karşıtlığı başta olmak üzere, çeviri üst söylemine ait ikili karşıtlıkların, teze konu olan vakada nasıl tezahür ettiği; 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu ile 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu arasında nasıl bir çeviri ve eşdeğerlik ilişkisi olduğu; 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu'un içinde üretildiği tarihsel koşulların, metnin oluşturulmasında kullanılan çeviri stratejilerini nasıl şekillendirdiği sorularına cevaplar aranmıştır.1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu metninin betimleyici çözümleme yöntemi kullanılarak 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu metni ile karşılaştırılması, bu Kanun'un çeviri yoluyla oluşturulmasında birden fazla çeviri stratejisinin izlendiğini, 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu'nun farklı bölümlerinin farklı stratejilerle, ancak belli bir düzenlilik yaratacak şekilde çevrilmiş olduğunu göstermiştir. Kanunların, suç ayrımı açısından karşılaştırılması, 1810 tarihli Kanun'da bulunan suç ayrımının 1858 tarihli Kanun'a aynen aktarıldığını, suç-ceza denkleminin ise değiştirilerek alındığını ve cezaların sistemli biçimde hafifletildiğini ortaya koymuştur. Kanunların ceza tanımları, cezaların infazı ve dönüştürülmesi konularına ilişkin maddelerinin karşılaştırılması, Kanunlar arasında yeterlik kutbu ile kabul edilebilirlik kutbu arasında konumlanan bir eşdeğerlik ilişkisi bulunduğunu göstermiştir. Devletin iç ve dış güvenliğine karşı suçlar ve ilgili cezalar açısından yapılan karşılaştırma, Kanunlar arasında yeterlik kutbuna yaklaşan bir eşdeğerlik ilişkisi bulunduğunu; şahıslara karşı suçlar ve ilgili cezalara ilişkin karşılaştırma ise Kanunlar arasında kabul edilebilirlik kutbuna yaklaşan bir eşdeğerlik ilişkisi bulunduğunu göstermiştir.Kanun metinlerinin karşılaştırılmasından çıkan sonuçlar, İslam hukuku ile örfi-sultani hukuktan oluşan mevcut Osmanlı hukuk dizgesinin, Osmanlı batılılaşması ile özdeşleştirilen Tanzimat Dönemi'nde geçirdiği dönüşüm bağlamında değerlendirilmiş; 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu'nun üretilmesi sırasında alınan çeviri kararlarının, rastgele değil, bilinçli şekilde alındığı ortaya konmuştur. Kanunlar arasında, şahıslara karşı suçlar bölümünde görülen, kabul edilebilirlik kutbuna yaklaşan eşdeğerlik ilişkisi, bütün suç ve cezaları batılı bir kanuna göre tanımlamaya çalışan doğulu bir kanunun, şer'i hukuk ağırlıklı mevcut hukuk dizgesinden bir anda kopamamasının sonucu olarak değerlendirilmiştir. Devlete karşı suçlar bölümünde gözlemlenen, yeterlik kutbuna yaklaştığı belirlenen eşdeğerlik ilişkisi ise Osmanlının modern, merkezi bir devlete dönüşme amacıyla hukuka yüklediği işlevin yansıması olarak değerlendirilmiş, 1858 tarihli Kanun'un, bu amaç doğrultusunda, mevcut Osmanlı hukuk dizgesindeki boşluğu doldurmak üzere kullanıldığı ve Osmanlı-Türk `hukuk çoğuldizgesi' içinde oluşan `çeviri hukuk' dizgesine ait olduğu ileri sürülmüştür.Ulaşılan bulgular ışığında, 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu'nun, kaynak ve sadakat odaklı geleneksel çeviri yaklaşımının ikili karşıtlıkları ile açıklanamayacak bir çeviri olduğu görüşü ortaya konmuştur. Bu durum da çeviri yoluyla yapılmış herhangi bir kanunun, çeviri olsa bile, erek-dizgede çeviri olmak/çeviri olarak sunulmak ve algılanmak üzere üretilmemiş bir çeviri olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, özgün-çeviri ikili karşıtlığının, `çeviri yoluyla kanun yapma' olgusunda geçersiz hale geldiği; çeviri yoluyla yapılan bir kanunun, erek dizgede hukukun kendisi olması itibariyle, aynı anda hem özgün hem de çeviri olduğu savunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The subject of the thesis is `lawmaking through translation?. The thesis investigates the case of the 1858 Ottoman Penal Code which was made through translating the 1810 French Penal Code in the Ottoman Tanzimat Era. Focusing on the 1858 Ottoman Penal Code, which has not been studied by a translation studies scholar to this day, the thesis aims at putting forth the necessity of including the phenomenon of `lawmaking through translation? in translation studies and exploring the phenomenon via the methods and approaches of translation studies. The thesis also aims to re-think the original-translation binary opposition in the context of the 1858 Ottoman Penal Code.The thesis pursues the answers to the following questions: How are the basic binary oppostions, especially the original-translation binary opposition, manifest in the case in question? What kind of a translation and equivalence relationship does exist between the 1858 Ottoman Penal Code and the 1810 French Penal Code? How did the historical context of the Ottoman Code shape the translation strategies deployed in the production of the Code?The comparison of the 1858 Ottoman Penal Code and the 1810 French Penal Code by using the desriptive analysis method has shown that more than one translation strategy was used and that different parts of the source code were translated with different strategies and considerations, not in a chaotic way but so as to create a regularity. The comparison of the codes in terms of the classification of crimes has revealed that the classification of crimes in the source code was literally translated into the target code, while indicating a change in the translation of the crime-punishment equation and a systematic moderation of the crimes in the source code. The comparison of the codes in terms of the definition and execution of the punishments has indicated an equivalence relationship between the codes in question, which is positioned between adequacy and acceptability. The comparison of the codes in terms of the crimes against the state has displayed an equivalence relationship closer to adequcy whereas the comparison of the codes in terms of the crimes against persons has displayed an equivalence relationship closer to acceptability.The results of the comparison of the codes have been evaluated in the context of the transformation of the Ottoman penal law system, which consisted of Islamic law and customary law, in the Tanzimat Era identified with Ottoman westernization/modernization and the translation decisions made during the translation of the target code have been concluded to be conscious, rather than random. The equivalence relationship closer to acceptability, observed in the articles on crimes against persons has been argued to stem from the anxiety of the lawmakers/translators, who were to produce an eastern penal code which regulated all the crimes and punishments according to a western penal code. On the other hand, the equivalence relationship closer to adequacy, observed in the articles on crimes against the state, has been argued to be the result of the role the target code was expected to play in the transformation of the Ottoman State into a modern, central one. It has also been argued that, the Ottoman Code, in this particular context, was used to fill a vacuum in the existing Ottoman legal system and that the Code belonged to the `translated law? system in the Ottoman `legal polysystem?.In the light of the obtained findings, it has been put forward that the 1858 Ottoman Penal Code is a translation that cannot be explained by means of the source/faithfullness-oriented traditional translation approach. This stems from the fact that the Code is a translation, which was not produced to be a translation/to be presented or perceived as a translation in the target system. Hence, it has been claimed that the original-translation binary opposition becomes invalid in this case of `lawmaking through translation? where the translated code is the law itself and thus is both original and translation at the same time.
Benzer Tezler
- Fake news classification using machine learning and deep learning approaches
Makine öğrenimi ve derin öğrenme yaklaşımlarını kullanarak sahte haber sınıflandırması
SAJA ABDULHALEEM MAHMOOD AL-OBAIDI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA ÇAĞLIKANTAR
- Tema-temelli yaklaşıma dayalı İngilizce öğretimiyle öğrencilerin dil becerilerini ve küresel konulara ilişkin farkındalıklarını geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması
An action research on development of students' language skills and awareness of global issues through theme-based English teaching
FATMA BAŞARIR
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEDİHA SARI
- 19. yüzyıl Osmanlısında ticaret hukukundaki dönüşümün iktisadi ilişkilere yansımaları: Kurumsal bir analiz
Transformation in commercial law in the 19th century Ottoman and its reflections on economic relations: An institutional analysis
HALİME ALKAN
- Hikâye yoluyla 'arz-ı hâl': XVI. yüzyıl şairlerinden Mîrzâ'nın Mesnevisi (Metin-inceleme)
'Arz-i hâl' with a story: One of the 16th century poets Mîrzâ and his Mathnawi (Text and review)
ASLI BÜYÜKKARADOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADIK YAZAR