Klasik fıkıh usûlünde bilgi anlayışı
The understanding of knowledge in classical Islamic jurisprudence
- Tez No: 326822
- Danışmanlar: PROF. DR. FAHRETTİN ATAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Islamic jurisprudence, jurists, nature of knowledge, knowledge, eternal knowledge, accident / temporal knowledge, inescapable / necessary knowledge, ratiocinative / speculative knowledge, inference, ratiocination / speculation / reasoning / reflection, proof, presumption, conception, assentment, source of knowledge, senses, mind / intelligence, report / statement, revelation, value of knowledge, possibility of knowledge, power of knowledge
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 407
Özet
Bilgi anlayışı, fıkıh usûlünün kavramlarını şekillendirdiği gibi epistemolojik işleyiş alanını da belirler. Bu araştırmanın amacı, klasik fıkıh usulüne ait bilgi anlayışının temel kavramlarını sunmak ve kuramsal yapısını kendi iç çeşitliliğiyle birlikte ortaya koymaktır.Araştırma temelde dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, usûlcülerin bilgi anlayışlarına geçmeden önce fıkıh usûlünün içinde filizlenip geliştiği epistemolojik çevrenin kuramsal ve kavramsal düzeyde özetle tanıtılmasını amaçlamaktadır. Bu çerçevede ilk bölümde İslâm ilim çevrelerinde görülen bilgi anlayışına kelâm-felsefe geleneği merkeze alınarak genel bir bakış yapılmıştır. İkinci bölümde, usûlcüler açısından bilginin mâhiyeti incelenmiştir. Bu bölüm, kendi içinde bilginin tanımı ve kısımları iç başlıklarına taksîm edilerek ele alınmıştır. Usûlde bilginin kaynaklarının ele alındığı üçüncü bölümde, bilginin dayanakları konusunda usûlcülerin bakış açıları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla duyular, akıl ve haberin bilgiye götürüp götürmeyeceği, götürüyorsa hangi tür bilgiye ulaştıracağı soruları üzerinde durulmuştur. Kaynaklardan elde edilen bilginin tek tip olmayacağı, birçok bilgi seviyesinin söz konusu olacağı tahmin edilebilir. Buna bağlı olarak insanın elde ettiği farklı güçlerdeki bilgi seviyeleri, bilginin imkânı ile birlikte, usûlde bilginin değerini ortaya koymayı hedefleyen son bölümde incelenmiştir. Usûldeki bilgi anlayışı çerçevesinde verilen tanımlar arasında temsîl kabiliyeti taşıyanların Arapça karşılıkları ekte verilmiş, dipnotlar aracılığıyla ekteki karşılıklarına atıfta bulunulmuştur.Sonuç olarak klasik fıkıh usûlündeki bilgi anlayışı, bilginin mâhiyeti, kaynağı ve değeri meselelerinden hareketle kavramsal ve kuramsal yapısıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece fıkıh usûlünün epistemolojik zemini ve bu zeminin taşıdığı imkân ve sınırlılıklar gösterilmiştir.Anahtar Kelimeler : Fıkıh usûlü, bilgi, bilginin mâhiyeti, kadîm bilgi, hâdis bilgi, zarûrî bilgi, istidlâlî bilgi, istidlâl, nazar, delil, emâre, tasavvur, tasdîk, bilginin kaynağı, duyular, akıl, haber, bilginin değeri, bilginin imkânı, bilginin gücü
Özet (Çeviri)
The understanding of knowledge shapes concepts of the classical Islamic jurisprudence as well as determines epistemological operation field of it. The goal of this study is to provide the essential concepts for the understanding of knowledge in classical Islamic jurisprudence and to set forth theoretical structure of it with internal varieties.The research is basically composed of four main chapters. The first chapter aims to introduce briefly the epistemological surrounding of Islamic jurisprudence that sprouted and developed in it, at the conceptual and structural level. Within this framework, in the first chapter, the understanding of knowledge that is seen in the Islamic scientific environments by centralizing theological and philosophical tradition is overviewed. In the second chapter, the nature of knowledge is examined in terms of jurists. This chapter is studied by dividing in to internal titles that are definition of knowledge and parts of knowledge. In the third chapter, in which the sources of knowledge for the Islamic jurisprudence is discussed, the perspectives of jurists on sources of knowledge are strived to be determined. For this purpose, it is focused on the questions that whether the sense, the mind and the report lead to knowledge and if they do, what kind of knowledge they lead to. It can be predicted that the knowledge coming from sources is not monotype and that there are a lot of knowledge levels. Accordingly, the knowledge levels having different powers, that mankind can obtain, are elaborated with possibility of knowledge in last chapter which aims to put forth the value of knowledge in Islamic jurisprudence. Furthermore, Arabic statements of the outstanding definitions presented within the framework of understanding of knowledge in Islamic jurisprudence were suffixed and referenced to them through footnotes.In conclusion, the understanding of knowledge in classical İslamic jurisprudence was explored with its conceptual and theoretical structure on the basis of issues about the nature, the source and the value of knowledge. Thus, the epistemological ground of Islamic jurisprudence and its possibilities and limitations were demonstrated.
Benzer Tezler
- Caʻferî fıkıh usûlünde Murtazâ el-Ensârî ekolünün delil anlayışı
Evidence mentality of the Murtaḍā al-Anṣārī school in Jaʻfari uṣūl al-fiqh
SERACETTİN ERAYDIN
Doktora
Türkçe
2023
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EREN GÜNDÜZ
- Batı'da egemenlik kavramının gelişimi ve eski Türk egemenlik anlayışı
The Development of sovereignty in the west and the thought of sovereignty in ancient Turk
AYBARS PAMİR
- Hukuk-değer ilişkisi açısından İslam Ceza Hukuku normları
Criminal norms in Islamic Law in terms of law-value relation
ÜNAL YERLİKAYA
Doktora
Türkçe
2012
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALİP TÜRCAN
- Şafii fıkıh usulünde hadis metodolojisi
Başlık çevirisi yok
HÜSEYİN GÜLEÇ
Doktora
Türkçe
2002
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. M. HAYRİ KIRBAŞOĞLU
- M. Gaznevi'nin El-Kavi'l-Kudsi adlı eserinin fıkıh usulü bölümünün tahkik ve değerlendirmesi
The edition critique and the evaluation of the chapter Usulü'l Fiqh in Gaznawi's El-Hawi'l Qudsi
ARZU YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
BiyografiSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MURTEZA BEDİR