Obsesif kompulsif belirtilerin yordanmasında algılanan ebeveynlik biçimleri, üstbilişsel inançlar, obsesif inançlar ve düşünce kontrol yöntemlerinin rolü: Üstbilişsel model çerçevesinde bir inceleme
Perceived parental rearing styles, metacognitive beliefs, obsessive beliefs and thought control strategies as predictors of obsessive compulsive symptoms: Test of a metacognitive model
- Tez No: 330396
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN DAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Obsesif Kompulsif Belirtiler, Üstbilişler, Üstbilişsel Model, Obsesif İnançlar, Algılanan Ebeveynlik Biçimleri, Obsessive-Compulsive Symptoms, Metacognition, Metacognitive Model, Obsessive Beliefs, Perceived Parental Rearing Styles
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
Bu çalışma, şema kuramında yer alan algılanan ebeveynlik biçimleri ve ObsesifKompulsif Bozukluk (OKB) belirtileri arasındaki ilişkileri OKB?nin üstbilişsel modeliçerçevesinde klinik olmayan bir örneklemde (N = 400) incelemeyi amaçlamıştır. Buamaç doğrultusunda, OKB belirtilerinin açıklanmasında üstbilişsel ve obsesif inançlarıngöreceli katkıları değerlendirilmiş, üstbilişlerin, obsesif inançların ve üstbilişsel düşüncekontrol yöntemlerinin algılanan ebeveynlik biçimleri ve OKB belirtileri arasındakiilişkide aracı rolleri incelenmiştir. Ayrıca, algılanan ebeveynlik biçimleri, üstbilişler,üstbilişsel düşünce kontrol yöntemleri ve obsesif inançlar arasındaki ilişkilere yönelikbütüncül bir model oluşturulmuş ve önerilen bu model Yapısal Eşitlik Modeli (YEM)analizi kullanılarak sınanmıştır. Regresyon analizi sonuçları depresyon ve sürekli kaygıdüzeyleri kontrol edildiğinde, üstbilişsel inançlardan düşünce-eylem kaynaşmasının veendişeyle ilgili olumlu inançların, obsesif inançlardan sorumluluk/tehdit algısı vemükemmeliyetçilik/kesinlik inanç alanlarının üzerinde ve ötesinde obsesif kompulsifbelirtileri ve tüm belirti alt tiplerini yordadığını göstermiştir. Bu doğrultuda, OKB?ninüstbilişsel modeliyle paralel olarak düşünce içeriğine vurgu yapan obsesif inançlarkontrol edildiğinde üstbilişlerin OKB belirtilerine bağımsız etkileri olduğudesteklenmiştir. Bulgular ayrıca, düşünce-eylem kaynaşmasının OKB?nin en güçlüüstbilişsel yordayıcısı olduğunu ortaya çıkarmıştır. Uygulanan aracı değişken analizleri,depresyon ve kaygı düzeyleri kontrol edildiğinde üstbilişsel inançlardan endişeyle ilgiliolumlu inançların, algılanan ebeveynlik biçimlerinden koşullu/başarı odaklı ebeveynlikve OKB belirtileri arasında aracı rolü olduğunu; düşünce-eylem kaynaşması,sorumluluk/tehdit algısı inançlarının ve üstbilişsel kontrol yöntemlerinden kendinicezalandırmanın ise aşırı koruyucu/evhamlı ebeveynlik ve OKB belirtileri arasındakiilişkide aracı rolleri olduğunu göstermiştir. YEM analizi sonuçları ise aşırıvkoruyucu/evhamlı ve koşullu/başarı odaklı ebeveynlik biçimlerinin hem doğrudan hemde dolaylı olarak üstbilişler ve üstbilişsel düşünce kontrol yöntemleri aracılığıyla OKBbelirtilerine yol açtığını desteklemiştir. Buna göre, algılanan ebeveynlik biçimleriüstbilişleri, üstbilişsel inançlar obsesif inançları etkilemekte, bu bilişseldeğerlendirmeler ise istenmeyen düşüncelerle baş etmede kullanılan işlevsel olmayanüstbilişsel kontrol yöntemlerini tetikleyerek OKB belirtilerini arttırmaktadır. Çalışmanınbulguları mevcut literatür ışığında tartışılmış, yeni çalışmalar için öneriler ve bulgularınklinik doğurguları değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The main aim of this study was to examine the relations between obsessive-compulsivedisorder (OCD) symptoms and schema theory's perceived parental rearing styles withrespect to the metacognitive model of OCD in a non-clinical sample (N = 400).Accordingly, the relative contributions of metacognitive and obsessive beliefs in theprediction of OCD symptoms were examined and the mediator role of metacognitionsas well as metacognitive thought control strategies in the relationship between perceivedparenting styles and OCD symptoms were investigated. Furthermore, a comprehensivemodel for the prediction of OCD symptoms was suggested and tested with StructuralEquation Modeling (SEM). Results of the hierarchical regression analyses revealed thatmetacognitive beliefs related to thought-action fusion and positive beliefs about worrypredicted OCD symptoms and symptom subtypes over and above specific obsessivebeliefs concerning responsibility/threat estimation and perfectionism/certainty, whilecontrolling for depression and trait anxiety. Therefore, the independent contributions ofmetacognitive beliefs supported the metacognitive model of OCD. In addition, thought-action fusion was found to be the strongest metacognitive predictor of OCD symptoms.Mediation analyses revealed that positive beliefs about worry mediated the relationshipbetween conditional/achievement oriented parenting and OCD, while thought-actionfusion, responsibility/threat estimation and metacognitive control strategies concerningself-punishment mediated the relationship between perceived parental overprotectionand OCD. SEM analyses further supported that perceived parental overprotection andconditional/achievement oriented parenting affected OCD both directly and indirectlythrough metacognitions and metacognitive thought control strategies. Accordingly, theproposed model tested with SEM showed that perceived maladaptive parenting stylescontribute to metacognitive beliefs; metacognitive beliefs affect obsessive beliefs whichin turn trigger thought control efforts contributing further to OCD symptoms. Theviiresults of the study were discussed with respect to the relevant literature, andsuggestions for future studies as well as clinical implications of the findings wereevaluated.
Benzer Tezler
- Obsesif kompulsif belirtilerin yordanmasında algılanan ebeveyn tutumları, kişilik inançları ve erken dönem uyum bozucu şemaların rolü: Nicel ve nitel bir araştırma
The role of perceived parental attitudes, personality beliefs, and early maladaptive schemas in predicting obsessive compulsive symptoms: A quantitative and qualitative research
BANU ÇİÇEK ÇEKÇİ
- Romantik ilişki ve partner odaklı obsesif-kompulsif belirtilerin yordayıcıları: Romantik ilişkiyi felaketleştirme ve belirsizliğe tahammülsüzlük
Predictors of relationship centered and partner focused obsessive- compulsive symptoms: Relationship catastrophizing and intolerance of uncertainty
AYŞE TUĞBA SİLAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE DEMİRBAŞ
- Obsesif kompulsif belirtilerin yordanmasında düşünce-eylem kaynaşması, benlik saygısı ve mükemmeliyetçiliğin rolü: Üstbilişsel model çerçevesinde bir inceleme
Thought-action fusion, self-esteem and perfectionism as the predictors of the obsessive compulsive symptoms: An investigation within the framework of metacognitive model
AYLİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiMarmara ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET AKİF GÜZEL
- Obsesif kompulsif belirtilerin ve komorbid patolojik narsisizmin yordanmasında şemalar: Bilişsel kuram çerçevesinde bir inceleme
Schemas as the predictors of obsessive compulsive symptoms and comorbid pathological narcissism: An investigation within the framework of cognitive theory
AYŞEGÜL KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNCAY BARUT
- Obsesif kompulsif belirtilerin üstbilişsel model temelinde yordanması: Düşünce-kaynaşma inançları, ritüeller hakkındaki inançlar, durdurma işaretleri, düşünce kontrol yöntemleri ve onay arama
Predicting obsessive compulsive symptoms in the context of the metacognitive model: Thought-fusion beliefs, beliefs about rituals, stop signals, thought control strategies and reassurance seeking
NİL ADALI İLTER