Obsesif kompulsif belirtilerin yordanmasında algılanan ebeveyn tutumları, kişilik inançları ve erken dönem uyum bozucu şemaların rolü: Nicel ve nitel bir araştırma
The role of perceived parental attitudes, personality beliefs, and early maladaptive schemas in predicting obsessive compulsive symptoms: A quantitative and qualitative research
- Tez No: 907439
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE BİKEM KARGI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 240
Özet
Bu çalışmanın amacı algılanan ebeveyn tutumları, kişilik inançları, erken dönem uyum bozucu şemalar ve obsesif kompulsif belirti düzeyi arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesidir. Bu tez çalışması, bahsedilen amaçlar doğrultusunda karma yöntem kullanılarak nicel ve nitel araştırma olmak üzere iki aşamayı içermektedir. Nicel araştırmada, algılanan ebeveyn tutumları ve obsesif kompulsif belirtiler ilişkisinde kişilik inançları ve erken dönem uyum bozucu şemaların aracı etkileri incelenmiştir. Nicel çalışmada 319'u kadın, 87'si erkek ve 2'si diğer cinsiyet olmak üzere toplam 408 katılımcı yer almıştır. Veri toplama araçları olarak Kısaltılmış Algılanan Ebeveyn Tutumları Ölçeği–Çocuk Formu, Kişilik İnanç Ölçeği–Kısa Türkçe Form, Young Şema Ölçeği-Kısa Formu ve Obsesif Kompulsif Envanteri–Revize Edilmiş Form kullanılmıştır. Bireylerin ebeveynlerinden algıladıkları reddedicilik ve aşırı korumacılık arttıkça obsesif kompulsif belirti şiddetinin de yükseldiği görülmüştür. Aracı değişken analizinden elde edilen bulgular, algılanan reddedicilik ve aşırı korumacılık ile obsesif kompulsif belirti şiddeti arasındaki ilişkide çekingen ve obsesif kompulsif inançlarının aracılık etkisini göstermektedir. Algılanan reddedicilik ile OKB belirti düzeyi arasındaki ilişkiye şema alanlarından zedelenmiş otonomi, diğerleri yönelimlilik ve yüksek standartların; algılanan aşırı korumacılık ile OKB belirti düzeyi arasındaki ilişkiye de zedelenmiş otonomi, zedelenmiş sınırlar, diğerleri yönelimlilik ve yüksek standartlar şemalarının aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu tez çalışmasının ikinci aşaması olan nitel araştırmada; 20-30 yaş aralığında OKB tanılı dört kadın, iki erkek olmak üzere toplam altı katılımcının ebeveynleriyle ilişkilerinin özünü derinlemesine anlamak amaçlanmıştır. Yarı-yapılandırılmış nitel görüşmeler yürütülmüş ve yorumlayıcı fenomenolojik analizle temalar ortaya çıkarılmıştır. Ebeveynlerle ilişkilerin özellikleri odak noktasında Nasıl Bir Anne/Baba ve Nasıl Bir Aile Yapısı temaları yer almaktadır. Nasıl Bir Anne/Baba teması Mükemmeliyetçi/Baskıcı/Otoriter, Aşırı Koruyucu/Kontrolcü/Müdahaleci, Soğuk/İlgisiz ve Sıcak/Destekleyici alt temalarını; Nasıl Bir Aile Yapısı teması Muhafazakar/Dindar ve Eğitime/Statüye Önem Veren alt temalarını içermektedir. Ebeveynlerle ilişkilerin etkileri odak noktasında Hata yapmamalıyım, İçimde tuttuğum çok şey var, Başıma kötü bir şey gelecek, Değersizim, Kimseye güvenilmez, Ben sorumluyum, Yetersizim ve Kontrollü olmalıyım temaları bulunmaktadır. Olması istenen/ideal ilişki odak noktası ise Mükemmeliyetçi/Baskıcı/Otoriter Olmayan, Aşırı Kontrol/Müdahale Etmeyen ve Dengeli, İlgili ve Yakın Bir İlişki temalarını kapsamaktadır. Nicel ve nitel araştırmadan çıkarılan ortak bulgu, OKB belirtileri yüksek bireylerin maruz kaldığı olumsuz ebeveynlik ve bunun etkisiyle ortaya çıkan işlevsel olmayan inançlardır. Birtakım kısıtlılıklara sahip olan bu araştırmanın, ilgili alanyazında ve klinik uygulamalarda obsesif kompulsif semptomatolojinin etiyolojisine ve tedavisine ilişkin önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to evaluate the relationships between perceived parental attitudes, personality beliefs, early maladaptive schemas and obsessive-compulsive symptom levels. This thesis study includes two stages as quantitative and qualitative research using mixed method in line with the above-mentioned purposes. In the quantitative study, the mediating effects of personality beliefs and early maladaptive schemas on the relationship between perceived parental attitudes and obsessive-compulsive symptoms were examined. A total of 408 participants, 319 female, 87 male and 2 other gender, took place in the quantitative study. Short EMBU-Child Form, The Personality Beliefs Questionnaire–Short Turkish Form, Young Schema Questionnaire–Short Form and Obsessive-Compulsive Inventory–Revised Form were used as data collection tools. It was observed that as the rejection and overprotection perceived by individuals from their parents increased, the severity of obsessive-compulsive symptoms also increased. The findings obtained from the mediation analysis showed the mediating effect of avoidant and obsessive-compulsive beliefs on the relationship between perceived rejection and overprotection and obsessive-compulsive symptom severity. It was concluded that the relationship between perceived rejection and OCD symptom level was mediated by the schema areas of impaired autonomy, other-directedness, and unrelenting standards; and the relationship between perceived overprotection and OCD symptom level was mediated by impaired autonomy, impaired limits, other-directedness, and unrelenting standards. In the second stage of this thesis, the qualitative research, the aim was to deeply understand the essence of the parent-child relationships of six participants, four women and two men, diagnosed with OCD between the ages of 20-30. Semi-structured qualitative interviews were conducted, and themes were revealed through interpretative phenomenological analysis. The focus of the characteristics of relationships with parents consists of the themes What Kind of Mother/Father and What Kind of Family Structure. The theme of What Kind of Mother/Father includes the subthemes Perfectionist/Oppressive/Authoritarian, Overprotective/Controlling/Interfering, Cold/Uninterested and Warm/Supportive; the theme of What Kind of Family Structure includes the subthemes Conservative/Religious and Prioritizes Education/Status. The focus of the effects of relationships consists of the themes I shouldn't make mistakes, I have a lot of things I keep inside, Something bad will happen to me, I am worthless, Nobody can be trusted, I am responsible, I am inadequate and I must be in control. The focus of the desired/ideal relationship includes the themes of Not Perfectionist/Oppressive/Authoritarian, Not Overcontrol/Interfering and Balanced, Caring and Close Relationship. The common finding from the quantitative and qualitative research is the negative parenting that individuals with high OCD symptoms are exposed to and the dysfunctional beliefs that emerge as a result of this. It is thought that this research, which has some limitations, will make important contributions to the relevant literature and clinical practice regarding the etiology and treatment of obsessive-compulsive symptomatology.
Benzer Tezler
- Obsesif kompulsif belirtilerin yordanmasında algılanan ebeveynlik biçimleri, üstbilişsel inançlar, obsesif inançlar ve düşünce kontrol yöntemlerinin rolü: Üstbilişsel model çerçevesinde bir inceleme
Perceived parental rearing styles, metacognitive beliefs, obsessive beliefs and thought control strategies as predictors of obsessive compulsive symptoms: Test of a metacognitive model
PETEK BATUM PANAYIRCI
- Romantik ilişki ve partner odaklı obsesif-kompulsif belirtilerin yordayıcıları: Romantik ilişkiyi felaketleştirme ve belirsizliğe tahammülsüzlük
Predictors of relationship centered and partner focused obsessive- compulsive symptoms: Relationship catastrophizing and intolerance of uncertainty
AYŞE TUĞBA SİLAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE DEMİRBAŞ
- Obsesif kompulsif belirtilerin yordanmasında düşünce-eylem kaynaşması, benlik saygısı ve mükemmeliyetçiliğin rolü: Üstbilişsel model çerçevesinde bir inceleme
Thought-action fusion, self-esteem and perfectionism as the predictors of the obsessive compulsive symptoms: An investigation within the framework of metacognitive model
AYLİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiMarmara ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET AKİF GÜZEL
- Obsesif kompulsif belirtilerin ve komorbid patolojik narsisizmin yordanmasında şemalar: Bilişsel kuram çerçevesinde bir inceleme
Schemas as the predictors of obsessive compulsive symptoms and comorbid pathological narcissism: An investigation within the framework of cognitive theory
AYŞEGÜL KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNCAY BARUT
- Obsesif kompulsif belirtilerin üstbilişsel model temelinde yordanması: Düşünce-kaynaşma inançları, ritüeller hakkındaki inançlar, durdurma işaretleri, düşünce kontrol yöntemleri ve onay arama
Predicting obsessive compulsive symptoms in the context of the metacognitive model: Thought-fusion beliefs, beliefs about rituals, stop signals, thought control strategies and reassurance seeking
NİL ADALI İLTER