Dekâyıku'l-Hakâyık: İnceleme-metin
Deqayıqul-Haqayıq
- Tez No: 332635
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kemal Paşazâde, Dekâyıku?l-Hakâyık, Farsça-Türkçe Sözlük, Kelimeler, Kemal Paşazâde, Deqâyıqu'l-Haqayıq, Persian-Turkish dictionary, Words
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Türk edebiyatında Farsça -Türkçe manzum ve mensur sözlükler arasında önemli bir konuma sahip olan Kemal Paşazâde?nin Dekâyıku?l-Hakâyık?ı emsali olan sözlük çalışmalarından belirli noktada farklılıklar gösteren bir eserdir. Anlam veya imla bakımından birbirine yakın, eş anlamlı, zıt anlamlı, eş sesli kelimelerin nasıl kullanıldığı ve aralarındaki anlam farklılıklarını ele alan bu eserin müellifi kelimeleri anlamlandırırken bol örneklendirmeler yapmakla modern bir sözlükçü gibi davranmıştır. Kelimeler alfabetik olarak değil, eş anlamlı, zıt anlamlı veya eş sesli olmalarına göre sınıflandırılmış, bir takım ortak özellikler taşıyan kelimeler madde başı olarak verilmiştir. Eserin yazılış amacı Farsça kelimeler arasındaki benzerlik ve farklılıkları ele almak olsa da bu kelimelerin Türkçe karşılıklarını gösterdiği için ayrıca Türkçe açısından da ihmal edilmeyecek önemli bir yere sahiptir. Dekayıku?l-Hakâyık?ta toplam 423 kelime ele alınmış, bu kelimelerin Fars, Arap ve Türk dilinde kullanımları ve karşılıkları, benzer anlamları ve farklılıkları üzerinde durulmuştur. Kemal Paşazâde bu eseri yazılışları ve anlamları birbirine benzeyen (müteşabih) kelimelerin gerçek anlamlarıyla ilgili incelikleri gösterdiği için Dekâyıku?l-Hakâyık (Gerçeklerin İncelikleri) diye adlandırmıştır. Eserin telif tarihi tam olarak bilinmemekle beraber İbrahim Paşa?ya ithaf edildiği göz önüne alınınca İbrahim Paşa?nın sadrazamlıkta bulunduğu 1523-1536 yılları arasında eserin telif edildiği anlaşılmaktadır. Manzum ve mensur sözlükler halkasında önemli bir yeri olan bu eser kendinden sonra da uzun süre etkisini devam ettirmiş kaynak bir eser konumundadır. Farsça ve Arapça unsurların dışındaki metinlerde sade ve anlaşılır bir Türkçe kullanılmıştır. Kelimelerin etimolojisi hakkında verdiği bazı bilgiler bir kısım araştırıcılar tarafından eleştirilse de bu sahadaki yetkinliği genel olarak kanıtlanmış bir şahsiyet olan Paşazâde?nin bu eseri ayırıcalıklı konumunu korumaktadır.
Özet (Çeviri)
Among Persian-Turkish dictionaries of Turkish literature in verse and prose Kemal Paşazâde?s Deqâyıqu'l-Haqâyıq has a an important place and at the same time showing differences in the specific point from the other dictionaries. The words which close to each other in terms of meaning or spelling, synonyms, antonyms, synonyms is dealed in detail and the author of this work acted as a modern lexicographer because tehese words are exemplified with plenty couplets. The arrangement of the words are not alphabetically, but arranged according to anonyms or synonyms or homophone. Certain words which carrying common features is given as entry. Though the aim of this work is dealing smilaretis and differences between Persian words, this work has important role in Turkish literature, because this work dealed the Turkish usage of tehese words and therefore has an important place. In Deqayıqu'l Haqâyıq a total of four hundred and twenty-three words are dealed, and the usage of these word and their meaning and translation of tehese word to Turkish and Arabic language has been emphaszied. Paşazade called this work as Deqayıqul-Hakayık (Subtleties of Facts) because this work dealed in detail the words which is similar each to other in terms of meaning or form; synonym, antonym or homophone. Altough tha date of wiriting this work is unknown exactly, it can be claimed that this work was completed between 1523-1536, because this work was dedicated to Ibrahim Paşa, Grand Vizier, which served as Grand Vizier between 1523-1536. This work has an important place among dictionaries and carried effect on the dictionarys which is written afterwards. In this work is used a simple and understandable Turkish texts outside Arabic and Persian elements. Although some information about the etymology of these words has been criticized by some researchers, this work wich belongs to Paşazade, maintained its important position in these field.
Benzer Tezler
- İbni Kemal'in Dakayıku'l-Hakayık (inceleme-metin-dizin) (1a-79a)
Başlık çevirisi yok
ITIR DİDEM ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TULGA OCAK
- Kemalpaşazade'nin Dekayık' ul-Hakayık'ı (metin-indeks)
Daqaiq al-Haqaiq of Kemalpaşazade (text-index)
ABDULLAH KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ADNAN KARAİSMAİLOĞLU
- Ahmed-i Rumi'nin 'Dakayıku'l-hakayık' adlı eserinin tefsir açısından tahlili
An analysis of the work called 'Dakâyıku'l-Hakâyık' by Ahmed-i Rumi in the view of interpretation
NAİM DÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACI MEHMET SOYSALDI
- İbni Kemal'in 'Dakayıku'l-Hakayık'ı
Ibni Kemal's 'Dakayıku'l-Hakayık'
SİBEL AKMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TULGA OCAK
- Cefayi-Dakayıkul-Hakayık (Gramer incelemesi -metin-indeks)
Başlık çevirisi yok
MUHARREM GÜZELDİR
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AVNİ GÖZÜTOK