Müzik performans mekanlarının mimari kurgusunun müzikal performans ile ilişkisine bir bakış : İstanbul'daki müzik performans mekanlarından örnekler
A perspective on the relationship between the architectural organization of music performance venues and musical performance: Examples of music performance venues in Istanbul
- Tez No: 335931
- Danışmanlar: DOÇ. YÜKSEL DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Müzik, Architecture, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 79
Özet
Tarihsel süreçte ve günümüzde müzisyen icra ettiği müziği dinleyiciyle paylaşırken, bu aktiviteye aracılık eden fiziksel mekanlar birbirinden farklı özelliklerde olmuştur. Farklı mimari kurgulara ve akustik özelliklere sahip olan, performansın gerçekleştiği fiziksel mekan, dinleyici-müzisyen arasındaki paylaşıma arabirim oluşturmanın yanında; müziğin icra ediliş biçimine, müzisyen ve dinleyici arasındaki etkileşime, dinleyicinin müziği alımlama haline, dinleyicinin davranışlarına da yön veren bir unsur olarak görülmelidir. Bu tezin ilk etabında Afrika?da perküsyon temelli geleneksel müziklerden ve bunların icra edildiği mekanlardan yola çıkılmış, daha sonrasında ise batı çoksesli klasik müziğinin icra edildiği bazı mekanlardan örnekler verilerek, müziğin, fiziksel mekanın mimari ve akustik özellikleriyle etkileşimini tanımlanmıştır. Mekanın akustik özelliklerinin, müzikal performansa anlık etkisi, örneğin katedrallerin akustik özelliğinin müziğin icrasını nasıl şekillendirdiği ile örneklenmiş, bu icranın daha sonra akustik değerleri daha farklı, reverberasyon değerleri daha düşük mekanlarda ne şekilde değiştiği ve bunun beste üretiminde nasıl bir farklılaşma yarattığı açıklanmıştır. Wagner?in kendi bestelerine göre şekillendirdiği Bayreuth binası, Beste üretiminde farklılaşmayı tetikleyen bu sürecin uzun vadede mekanın mimarisine dahi etki edebildiği iyi bir örnektir. Çalışmada ayrıca mekanın akustik özelliklerinin doğrudan dinleyici davranışlarına etki ettiği de ortaya konmuştur. Uzun vadede klasik batı müziğinde üretme biçiminin dinleyici davranışlarına etkisi ise örneğin daha önceki dönemde serbest olmasına rağmen, 20.yüzyıl başlarından itibaren klasik müzik dinleyicisinin performans esnasında bağırma, yemek yeme ve konuşmasının yasak olmaya başladığı dönemle ilişkilendirilmiştir. Dinleme biçimindeki ve dinleyici davranışlarındaki bu değişim zaman içinde fiziksel olarak mekanda locaların kaldırılması ve yerine sıralanmış oturma birimlerinin yerleştirilmesiyle örtüştüğüne işaret edilmiştir. Mekanın mimari özellikleri ile dinleyici davranışları arasındaki bu etkileşim performans müzisyeninin müziği icra ederken nüansları daha iyi ortaya koyabilmesine olanak sağlamıştır. Mekanın değişimi, müzisyenin performans tipindeki değişim ve dinleme biçimlerindeki değişim ise kayıt teknolojisinin devreye girişi, radyonun bulunduğu herhangi bir mekanın müzik dinleme mekanına dönüşmesi ve müzisyenin performans biçiminin de amplifikasyon sayesinde değişmesi gibi örneklerle ilişkilendirilmiştir. Bunun dışında, müzikal performansın en önemli üç aktörü üzerinden, yani dinleyici, performans müzisyeni ve besteci üzerinden okumalar yapılmış, bu üç aktörün müziğin icra edildiği mekanla etkileşimi irdelenmiştir. Tarihsel sürece de değilinilerek 18. yüzyıldan itibaren performans müzisyenlerinin farklı dönemlere ait farklı stillerdeki besteleri, farklı mekanlarda icra etmek zorunda kalması yüzünden gelişen, müzisyenin besteyi yeni koşullara göre adapte etme zorunluluğundan ve bununla beraber 19. Yüzyıl sonunda üretilen ?orjinal versiyon? ve ?uyarlama? terminolojilerinden bahsedilmiştir. Çalışmada ayrıca bestecilerin de müzikal üretim esnasında zihninde oluşturduğu mekansal algıya değinilmiş, bu belirsiz müzikal mekanının müzikal-psikolojik bir olgu olmasından bahsedilmiştir. Bununla beraber dinleyicinin müzikal performanstaki konumu ortaya konmuş, dinleyicinin mekan içinde müziği nasıl algıladığı üzerine okuma yapılmıştır. Buna göre salondaki sesin yönü, müzisyenin sahnedeki konumu, sahnenin yüksekliği, seyirci-sahne arasındaki mesafe gibi birçok farklı etken görsel ve işitsel olarak dinleyicinin performanstaki konumunu belirlemektedir. Çalışmanın devamında dinleyicinin müzisyen ile etkileşimi üzerinden performansa etkisi irdelenmiş, dinleyici davranışlarının, müziğin icra ediliş anında müzisyen üzerinde nasıl bir etki yarattığı ve bu etkinin müzisyenin icrasına nasıl yansıdığı diyagramlaştırılmıştır. Yapılan literatür araştırmasının yanında kendi müziğini üreten, alternatif rock ve türevi müzik icra eden müzisyenlerle yapılan kişisel görüşmeler üzerinden dinleyici davranışı ? müzisyen etkileşimi güncel örneklerle somutlaştırılmıştır. Sonuç olarak dinleyici davranışlarının performans anında sahnedeki müzisyenlerin müziği icra ediş biçimine doğrudan bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber müziğin icra edildiği fiziksel mekan kurgusunun dinleyici davranışları üzerindeki yönlendirmeleri incelenmiş, bu şekilde dolaylı olarak fiziksel mekan kurgusunun müzikal performansla olan etkileşimi üzerine çalışılmıştır. Müziğin icra edildiği fiziksel mekanın plan şemasından yola çıkılarak bu çalışmada, alternatif rock ve türevi müzik tarzlarda, kendi ürettiği müziği icra eden müzisyen profiline sahnesini açan İstanbul?daki küçük ölçekli müzik performans mekanlarının plan şemaları incelenerek çalışma tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In the historical process, while musician was sharing the music performed, physical spaces that mediated this activity had different characteristics. With different architectural speculations, and acoustic characteristics, the physical space (in which performance takes place); while creating a next-sharing between listener and musician, it should be also seen as a factor that gives the direction to the style of the music performed, listeners? behaviour, the interaction between the musician and the listener and perception of the listener. In the first stage of this thesis, the African traditional music with percussion and the venues that these performances took place; the interaction between the architectural and acoustic properties of physical space have been identified by exemplifying the western polyphonic classical music venues. The instant effect of acoustic characteristics of the space to musical performance is exemplified by specific spaces such as cathedrals in shaping the music with acoustic features, and it is identified how the performance and the compositions changed with the spaces that has lower reverberation. Shaped by Wagner?s own compositions, the Bayreuth Building is a good example of this process that triggers the differentiation of compositions even in the long term such as the production of the space. The study also reveals that the acoustic characteristics of the space influence directly the audience's behaviour. The long term effect of Western classical music production on behavior of the listener is associated with the beginning of the 20th century, when shouting, speaking and eating have started to become more and more restricted during the performance while it was free in the former periods. In the second stage of the thesis; it is pointed out that, this change in behavior over time in the form of listening is reflected to the physical space as the replacement of the private lodges by ranked sitting units. The interaction between architectural features of the space and the behavior of the listener has enabled the performer to better present the nuances while performing. The change of the venue, the style of the performance and the change in listening behavior is associated with changes like; recording technology, radio transforming the places into places where music is listened and the transformation in the style of the performance with amplification. Apart from this, the most important actors of the musical performance; the listener, music performer and composer are identified and the interaction of those three actors with the space that performance takes place is examined. It is examined by referring to historical process, since the 18th century performers were obliged to perform compositions from different centuries, with different styles, in different spaces so they had to adapt to new conditions; that is why ?original version? and ?adaptation? terminologies, adopted at the end of the 19th century, were mentioned. The study also mentioned that the spatial perception formed in the minds of composers while composing is a musical - psychological phenomenon and an uncertain music space conceptare. The location of the listener's in the performance was presented; the listener's perception of the music in the venue has been read upon. Accordingly, several different factors such as; the direction of the sound in the hall, the location of the musicians on stage, the height of the stage and it's distance to the audience determines the auditory and visual position of the listener. In the further stages of the study, based on the interaction of the listener and musician, the effect of the listener on the performance was examined, the impact of the listener on the music being performed and how it is reflected on the performance was examined through diagram. Besides the research literature, the listener behavior was examined through personal interviews with musicians producing their own music (mostly alternative rock and its derivatives) so the interaction between the listener?s behavior and the performer was embodied through actual examples. As a result, it is identified that listener?s behavior directly affects the musician?s way of performing on the stage during the performance.
Benzer Tezler
- Türkiye Cumhuriyeti'nde müzik kurumlaşması ve kültürel kimlik değişimi
Musical institutionalization and cultural identity change in Turkish Republic
GÜRSEL YURTSEVEN
Doktora
Türkçe
2018
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURAN SAĞER
- Antik Çağ'dan günümüze performans mekanlarının akustik ve mimari açıdan gelişimi
The development of performance halls acoustically and architecturely from Antiquity to present
DAMLA KÖMÜRCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURGÜN BAYAZIT
- Bakü Hard Rock Cafe örneğinde akustik ve elektroakustik parametrelerin analizi ve karşılaştırması
An analysis and comparison of acoustical and electroacoustical parameters in the case study of Baku Hard Rock Cafe
MAHMUT SÖZER
- 20. yüzyıldan günümüze müzik ve mekan: Tokyo ve İstanbul'da performans sanatları yapıları
Music and space from 20th century to the present time: The performing arts buildings at Tokyo and Istanbul
ÖZGE GÜNDEM
Doktora
Türkçe
2015
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Bölümü
PROF. DR. AYLA FATMA ANTEL
- L'art performance en Turquie à la lumière des théories post-structuralistes et féministes
Postyapısalcı ve feminist teori ışığında Türkiye'de performans sanatı
NURDAN DURMAZ
Yüksek Lisans
Fransızca
2019
Sanat TarihiGalatasaray ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ERGUR