Gliserin tersiyer eterlerinin sentezi ve reaksiyon kinetiğinin incelenmesi
Synthesis of glycerol tertiary ethers and investigation of reaction kinetics
- Tez No: 342860
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURAY OKTAR, PROF. DR. GÜLŞEN DOĞU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kimya Mühendisliği, Chemical Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 210
Özet
Biyodizel, yağ asidi metil esterlerinin bir karışımı olup, bitkisel yağların metanol veya etanol ile transesterifikasyonundan üretilmektedir. Son yıllarda dizel yakıtına alternatif olarak önerilmekte ve üretimi gün geçtikçe artmaktadır. Gliserin, transesterifikasyon prosesinde önemli bir yan üründür. Biyodizel üretiminde toplam ürünün ağırlıkça %10?una eşdeğerdir. Alternatif bir yakıt olan biyodizelin üretimi, gliserinin tersiyer eterler gibi değerli bileşiklere dönüştürülebilirse ekonomik olabilecektir. Gliserin tersiyer eterlerinin motorlu taşıtlarda yakıt/yakıt katkı maddesi olarak kullanımı en önemli değerlendirme yöntemlerinden biridir. Doktora tezi olarak gerçekleştirilen bu çalışmanın temel amacı biyodizel yan ürünü olan gliserinin (G) tert-bütil alkol (TBA) ile eterleşme reaksiyonu ile yüksek oktan ve setan sayılı yakıt/yakıt katkı maddesi olarak kullanılabilecek gliserin tersiyer eterlerinin sentezlenmesidir. Doktora tezi kapsamında gerçekleştirilen çalışmalarda gliserin tersiyer eterleri kesikli ve sürekli sistemlerde sentezlenmiştir. Sabit reaktan molar oranında (TBA/G), farklı reaksiyon sıcaklıklarında (90-200°C), farklı katalizörler varlığında (Amberlit-15, Amberlit-16, Amberlit-36, Amberlit-35, Lewatit K2629, Relite EXC8D, Nafion SAC-13, H-Beta, H-Mordenite) sentezlenmiştir. 90°C reaksiyon sıcaklığında en yüksek gliserin dönüşümüne (%91) ve di-eter seçiciliğine (%36) Amberlit-15 katalizörü varlığında ulaşılmıştır. Sürekli sistemde, reaksiyon basıncının (1atm-5atm) etkisi ve kütle transfer direnç etkileri araştırılmıştır. Düşük reaksiyon basıncında, reaktiflerden TBA?ün dehidrasyonu ile i-büten (IB) oluşumunun arttığı ve oluşan IB gaz kabarcıklarının kütle transfer limitasyonlarını azalttığı ve buna bağlı olarak gliserin dönüşümünün atmosferik basınçta daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Çalışmada ayrıca, sürekli sistemde ortama su tutucu zeolitler (Zeolit 4A ve Zeolit 5A) eklenerek gliserin dönüşümü ve di-eter seçiciklerinin artması sağlanmıştır. Ayrıca, çalışmada katalizörsüz reaksiyon ortamına su tutucu ajanlar atılarak reaktan dönüşümü ve ürün seçicilikleri incelenmiştir. Katalizörsüz ortamda Zeolit 4A ve Zeolit 5A?nın aktivite vermediği gözlenmiştir. Çalışmada gliserinin farklı alkollerle (etanol ve metanol) ve IB ile eterleşme reaksiyonları incelenmiştir. Gliserinin etanol ve metanol ile olan reaksiyonlarında eser miktarda (%1*10-5 civarında) elde edilen gliserin dönüşümünde ürünlerin tamamı mono-eterler olarak bulunmuştur. Birbiri içerisinde çözünmeyen gliserin ve IB reaksiyonunda ise gliserin dönüşümü %0.4 civarında bulunmuştur. Çalışmada asidik karakterli farklı silika (Aerosil 200, Siral 30 ve Siral 40) destekli katalizörler hazırlanarak bu katalizörlerin karakterizasyon çalışmaları (Hammett asidite tayini, yüzey asit grupları hakkında bilgi edinilebilmesi için DRIFTs analizleri, BET yüzey alan ölçümleri ve ısıl davranışlarının incelenebilmesi için termogravimetrik analizleri (TGA)) gerçekleştirilmiştir. Hazırlanan bu katalizörlerin aktiviteleri gliserinin tert-bütil alkol ile eterifikasyon reaksiyonunda sürekli sistemde test edilmiştir. Siral 40 desteği varlığında en yüksek aktivite gözlenmiştir. Gliserin dönüşümünün artan sıcaklık ile arttığı gözlenmiştir. Çalışılan yüksek sıcaklıklarda herhangi bir yan reaksiyon gözlenmemiştir. Yüklenen asitlerin dönüşüm üzerine etkisi incelendiğinde ise H2SO4 ile işleme tabi tutulduğunda dönüşümlerin daha yüksek olduğu görülmektedir. Reaksiyonda ana ürünlerin mono-eterler olduğu görülmektedir. Di-eter oluşumu ikinci sıradır, tri-eter oluşumu ise gözlenmemiştir. Her iki asitlendirme işleminde de en yüksek di-eter seçiciliğine (%12) 175°C sıcaklıkta Siral 40 destekli katalizörde, H2SO4 ile işleme tabi tutulduğu durumda ulaşılmıştır. (NH4)2SO4 içerikli Siral 40 destekte ise elde edilen seçicilik değeri %10?dur. Son aşamada, biyodizel üretimi esnasında gliserin eterlerinin üretilmesini sağlayan bir proses (tek reaktörde sentez) geliştirilmiştir. Bu prosese göre bitkisel yağ, metanol ve TBA aynı anda reaksiyon ortamına alınarak asit (Amberlit-15) ve baz (NaOH) katalizörler varlığında biyodizel üretimi esnasında gliserin eterlerinin üretilmesi sağlanmıştır. Tek reaktörde sentez sırasında üretilen gliserin eterlerinin analizleri GC ve GC/MS kullanılarak EN 14103 standardına göre yapılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde tek reaktörde sentez sonucu hazırlanan yakıt karışımlarının ester içeriklerinin saf biyodizele yakın ve daha yüksek olduğu görülmektedir. Setan sayıları karşılaştırıldığında yine tek reaktörde sentez sonucu üretilen yakıt karışımının setan sayısının saf biyodizelinkinden yüksek olduğu görülmektedir. Tek reaktörde sentezin bir avantajı da sentezlenen gliserin eterlerinin iyot değerinin saf biyodizelden daha düşük olmasıdır. Elde edilen bu sonuçlar tek reaktörde sentezin endüstriyel ve ekonomik açıdan ümit verici olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Biodiesel, a mixture of methyl esters of fatty acids is produced via transesterification of vegetable oils with methanol or ethanol. Recently it has been recommended as an alternative to diesel fuel which resulted in its elevated production. Glycerol is a major by-product in transesterification process constituting 10% of total biodiesel production. Evaluation of this by-product by conversion to valuable products such as tert-ethers will enable feasible biodiesel production. Use of tertiary ethers of glycerol as motor vehicle fuel/fuel additive is one of the most important methods of evaluation. The main purpose of this study that was performed as a doctoral dissertation, synthesis of glycerol tert-ethers to use as a high octane and cetane numbered fuel/fuel additive by the etherification reaction of tert-butyl alcohol (TBA) and glycerol which is the by-product of biodiesel. In the studies which were performed in the context of the doctoral thesis, tertiary ethers of glycerol were synthesized in batch and continuous systems. Tert-ethers of glycerol were synthesized at constant molar ratio (TBA/G), at different reaction temperatures (90-200°C), in the presence of different catalysts (Amberlyst-15, Amberlyst-16, Amberlyst-35, Lewatit K2629, Relite EXC8D, Nafion SAC-13, H-Beta and H-Mordenite). At 90°C reaction temperature, the highest conversion of glycerol (91%) and di-ether selectivity (36%) were reached in the presence of Amberlyst-15 catalyst in batch reactor. In continuous system, the reaction pressure (1atm-5atm) and the effects of mass transfer resistance were investigated. At Low reaction pressure, by dehydrating of TBA, it was observed that formation of i-butene (IB) increased and also formated IB gas bubles decreased the mass transfer limitations. According to this, it was observed that conversion of glycerol was higher at atmospheric pressure. Additionally, by adding water adsorbed zeolites (Zeolite 4A and Zeolite 5A) to the reaction medium in continuous system, increasing of glycerol conversion and di-ether selectivity were provided in the study. Also, by adding zeolites to the non-catalysed reaction medium, reactant conversion and product selectivities were analyzed. It was observed that Zeolite 4A and Zeolite 5A were give no activity at the non-catalysed reaction medium. In the study, etherification reactions of glycerol with different alcohols (ethanol and methanol) and IB were investigated. In the reactions of glycerol with ethanol and methanol, glycerol conversion obtained in trace amounts (about %1*10-5) were found completely as mono-ethers. All of the products obtained from the conversion of glycerin mono-ethers, respectively. At the reaction of glycerol with IB which are insoluble in each other, glycerol conversion was obtained as 0.4%. In the study, acidic characterized different silica (Aerosil 200, Siral 30 ve Siral 40) supported catalysts were prepared and their characterization studies, (Hammett acidity determination, DRIFTs analysis to get information about the surface acidic groups, BET surface area measurements and thermogravimetric analysis (TGA) in order to examine the thermal behavior of the catalysts) were performed. Activities of these prepared catalysts were tested in continuous system for the etherification reaction of glycerol with tert butyl alcohol. The highest activity was observed in Siral 40 supported catalysts. It was observed that glycerol conversion increased with increasing temperature. No side reaction was observed at high reaction temperatures. Regarding the effect of the impregnated acids on conversion, it was obtained that glycerol conversions were higher in the presence of H2SO4 treated catalysts. It was observed that the main products were mono-ethers, formation of di-ethers are in second sequence, and formation of tri-ether was not observed. In both acidification process, the highest di-ether selectivity (%12) was achieved at 175°C reaction temperature over Siral 40 supported H2SO4 treated catalyst. Over (NH4)2SO4 containing Siral 40 supported catalysts di-ether selectivity was observed as %10. In the final stage, a process that allows the production of biodiesel during the production of glycerol ethers (one-pot synthesis) has been developed. According to this process, glycerol ethers have been produced by putting vegetable oil, methanol and TBA were put into the reaction medium at the same time in the presence of acid (Amberlyst-15) and base (NaOH) catalysts. During one-pot synthesis, analysis of the produced glycerol ethers were made by using GC and GC/MS according to EN 14103 standard. When the results were analyzed, it was seen that ester contents of the fuel mixtures prepared by one-pot synthesis method were close to the ester content of pure biodiesel or higher. When cetane numbers were compared, it was also observed that the cetane numbers of the fuel mixture prepared by one-pot synthesis method were higher than the cetane number of pure biodiesel. Another advantage of one-pot synthesis method is that iodine value of synthesized glycerol ethers are lower than pure biodiesel. The obtained results shows that the one-pot synthesis is industrial and economically promising.
Benzer Tezler
- Biyodizel atıksularının elektrokoagülasyon ve ileri oksidasyon yöntemleri ile arıtılabilirliği
Treatment of biodiesel wastewater with electrocoagulation and advanced oxidation process
NAZİRE PINAR TANATTI
Doktora
Türkçe
2015
Çevre MühendisliğiSakarya ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. İSMAİL AYHAN ŞENGİL
- Gliserin ile asetik asidin esterleşme kinetiğinin incelenmesi
Investigation of esterification kinetics of glycerine with acetic acid
YAVUZ KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kimya Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ GÜRKAYNAK
- Gliserin esterifikasyon reaksiyonu için katalizör sentezi, karakterizasyonu ve performanslarının incelenmesi
Catalysts synthesis for glycerol esterification, characterization and catalysts performance test studies
EMİNE EKİNCİ
Doktora
Türkçe
2013
Kimya MühendisliğiGazi ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURAY OKTAR
- Gliserin-HEMA3 çapraz bağlayıcı sentezi, karakterizasyonu ve üretan diakrilat beraberinde hazırlanan kaplamaların mekanik analizleri
Synthesis of glycerin-HEMA3 crosslinker,characterization and mechanical analysis of coating prepared with urethane diacrylate
YELİZ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
KimyaYıldız Teknik ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DEMET KARACA BALTA
- Gliserin x,y-diklorhidrin'in sentezi ve çözücü özelliklerinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NİHAL YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Kimya Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. BEŞİR TATLI